„zbekiston respublikasi oliy va о„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “iqtisodiyot” fakulteti
Download 1.89 Mb. Pdf ko'rish
|
mamlakatni modernizatsiyalash sharoitida qishloq xojalik yerlaridan samarali foydalanish yollari mirishkor tumani turdialibobo fermer xojaligi misolida
|
tumanlar
nomi 2008 yilda 2009 yilda 2010 yilda 2011 yilda 2012 yilda 2013 yilda 2014 yilda 20 14 yi lda 20 08 yi lг а nisba tan , % jami e ks p o rt shu n d an, h u d u d iy es kpo rt jami e ks p o rt shu n d an, h u d u d iy es kpo rt jami e ks p o rt shu n d an, h u d u d iy es kpo rt jami e ks p o rt shu n d an, h u d u d iy es kpo rt jami e ks p o rt shu n d an, h u d u d iy es kpo rt jami e ks p o rt shu n d an, h u d u d iy es kpo rt jam i ek sp or t shundan , hu du diy es kp or t Jami 1274,3
2068,7
355,8
462,3
343,1
335,3
323,5
38,5
25,4
Qarshi sh. 14,3
3,6
26,1
1,5
31,9
0,8
55,8
1
64,9
5,6 71,6
4,6
9,5
G‘uzor 749,8
1441,8
0,9 65
0,3
64,8 0,4
44,9
0,6
35,4
0,4
0,4
Dehqonobod 0
0
7,7
47,7
1
64,3
0,6 23,4
0,5
0,4
Qamashi 22,4
0,8
16
0,5
22,7 1,5
30,4
1,7
17,6
3,3
20,6
1,6
2,1
Qarshi 18,8
0,1
19,2
20,8
0,8 30,6
0,1
21,6
0,1
21,9
2,2
2,7
Koson 31,7
1,1
26
0,2
42,4 0,06
48,9
1,1
28,2
0,6
31,8
1,1
1,9
Kitob 0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,9
1,3
1,4
1,4
1,7
1,6
8,9
Mirishkor 15,6
18,9
30,7
0,3
32,9
0,2
14
15,3 0,6
0,2
Muborak 332,1
440,8
6,2 11,7
6,4
23,2
7
10,4
5 7,1
5,1
0,2
Nishon 25,3
3,1
21,6
1,3
36,3
3,8
31,4
3,6
20,5
0,7
18,6
1,3
0,1
Kasbi 27,2
23,7
33,8
43,8
24,4
25,2
0,3
0,4
Chiroqchi 7,5
8,1
0,05 15,4
0,1
14,2
6,9
0,008 8,8
0,7
0,6
Shaxrisabz 15,2
2,8
15,6
1,1
21,3
0,4
20,8
0,5
13,9
1,1
14,7
1,2
7,8
Yakkabog‘ 11,5
0,1
10,5
0,08
15,7
0,2
16,7
0,2
9,9
12,2
0,7
3,3
*) Jamlama va yig‗indi ko‗rsatkichlari o‗rtasidagi farq taqsimlanmagan xajmlar hisobiga Manba:Qashqadaryo viloyati Iqtisodiyot Bosh boshqarmasi ma‘lumotlari
tovar milliy va jahon narxlarining nisbatiga, mazkur tovarning xalqaro aylanmasida ishtirok etuvchi mamlakatlarning mehnat unumdorligiga bog‗liq. Xalqaro savdoda tovarlarning eksport tarkibi fan-texnika revolyutsiyasi va xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi ta‘siri ostida o‗zgaradi. Hozirgi davrda xalqaro savdoning eksport tarkibida qayta ishlovchi sanoat mahsulotlari yetakchi o‗ringa ega bo‗lib, uning hissasiga jahon tovar ayriboshlashining 3/4 qismi to‗g‗ri keladi. Oziq-ovqat, xomashyo va yoqilg‗i ulushi faqat 1/4 qismini tashkil qiladi. Xizmatlar eksporti tovarlar eksportidan farq qiladi. Chet ellik iste‘molchilarga xizmat ko‗rsatish, chet el valyutalarini olish bilan bog‗liq bo‗lib, u milliy chegarada amalga oshiriladi (masalan, chet el kompaniyasi vakillariga pochta, telegraf xizmati ko‗rsatish, chet el fuqarolariga sayyohlik xizmati ko‗rsatish va h.k.).
eksporti kredit berish yoki chet el korxonalari aksiyalariga maqsadli qo‗yilmalar kabi shakllarda amalga oshirilib, kapital chiqarilgan vaqtda eksport qiluvchi mamlakatdan mablag‗lar oqimini taqozo qiladi va shu orqali tasarrufida bo‗lgan resurslar hajmini qisqartiradi. Boshqa tomondan, kapital eksporti chet davlatlarning mazkur mamlakatdan bo‗lgan qarzlarini ko‗paytiradi. U jahon bozoriga tovarlarning keyingi eksporti uchun qulay sharoit yaratadi va chet el valyutasida foiz yoki dividend shaklida barqaror daromad olish omili hisoblanadi. Ko‗plab mamlakatlar, cheklangan resurs bazasiga va tor ichki bozorga ega bo‗lib, o‗zlarining ichki iste‘moli uchun zarur bo‗lgan barcha tovarlarni yetarli samaradorlik bilan ishlab chiqarish holatida bo‗lmaydi. Bunday mamlakatlar uchun import kerakli tovarlarni olishning asosiy yo‗li hisoblanadi. Import eksportdan farq qilib chet ellik mijozlardan tovarlar (xizmatlar) sotib olib, ularni mamlakatga keltirishni bildiradi. Bunda mamlakat ichida ishlab chiqarish xarajatlari tashqaridan sotib olingan chog‗dagi xarajatlaridan yuqori bo‗lgan mahsulotlar import qilinadi. Tashqi savdo samaradorligini hisoblashda mazkur mamlakat tomonidan import qilish hisobiga muayyan tovarlarga bo‗lgan o‗z ehtiyojining tezlik bilan qondirilishi hamda bunday tovarlarni mamlakat ichida ishlab chiqarilgan chog‗da sarflanishi lozim bo‗lgan resurslarning tejalishi natijasida olinuvchi iqtisodiy naf e‘tiborga olinadi. Mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalardagi ishtirokini ifodalovchi bir qator ko‗rsatkichlar ham mavjud. Masalan, tarmoq ishlab chiqarishining xalqaro ixtisoslashuvi darajasi ko‗rsatkichlari sifatida taqqoslama eksport ixtisoslashuvi Download 1.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|