Ўзбeкистон рeспубликаси

., .

З.•. _р- З•.


н


_{Й ——} /=л

Й =,
^х ʼ ;

и=1 и=л
Касрли моделда бир вақтнинг ўзида ҳамма модель турлари қў11ани1иши мумкин. Баъзан суратда аддинтив модель бў1са, махражида мультипликатив модель бў1иши мумкин. Суратида мультипликатив модель бўлиши махражида битта омил ҳам иштирок этиши мумкин. Амалиётда суратида ҳам, махражида ҳам бир хи1 моделлар иштирок этиши ҳам мумкин.

Хўжа1ик фаолиятининг барча ҳодиса ва жараёнлари бир-бири билан ўзаро алоқада, боғланишда бўлади ва бир-биринл тақозо қилиб туради. Уларнинг баъзилари бир-бири билан тўғри боғ1анган бў1са, бошқалари билвосита боғлангандир. Масалан, ишлаб чиқарилган маҳсулот хажмига ишчилар сони ва уларнинг меҳнат унумдорлиги каби омиллар бевосита таъсир кўрсатади, қолган барча омиллар билвосита таъсир кўрсатади.

Ҳар бир ҳодисани сабаб деб ҳам ва натижа деб ҳам қараш мумкин. Масалан, меҳнат унумдорлигини бир томондан маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтирувчи, унинг таннархи даражасини камайтирувчи сабаб деб ҳам қараш мумкин. лккинчи томондан, ишлаб чиқаришни механизациялаштириш ва автоматлаштириш, меҳнатни ташкил қилишни такомиллаштиришнинг натижаси деб ҳам қараш мумкин.

Ҳар бир натижавий кўрсаткич жуда кўп ва хилма-хил омилларга боғлиқ. Натижавий кўрсаткичга омиллар таъсири қанчалик деталлаш- тириб (майдалаштириб) ўргани1са корхона ишининг сифатини баҳоси ва таҳлили натижаси шунчалик аниқ бў1ади. Шунинг учун ҳам хўжа1ик фаолияти таҳлилининг муҳим методологик масалаларидан бири бў1иб, ўрганилаётган иқтисодий объектга омиллар таъсирини аниқлаш ва ўлчаш ҳисобланади.

Омилли таҳлил деганда натижавий кўрсаткич қийматига омиллар таъсирини комплекс ва тизимий аниқлаш ва ў1чаш услуби тушунилади.

Омилли таҳлил қуйидаги типларга ажратилади:

т тўғри (дедуктив) ва тескари (индуктив) таҳлил; т бир босқичли ва кўп босқичли (занжирли);

т статик ва динамик;

т ретроспектив ва перспектив.