Ózbekstan respublikasí joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

Tema:Mayda eriytug’in vitaminlerdin’ qollaniwi
Reje:
1.Mayda eriytug’in vitaminler tu’rleri, ta’sir mexanizmi
2.Vitaminler qollaniliwi
Retinol –vitamin A sarimay, baliqta ha’m bawirda ko’p boladi.Vitamin A ishek arqali qang’a sorilip, zat almasiniwda qatnasadi.Fagotsitozdi jaqsilaydi.Teri, silekey regeneratsiyasin jaqsilaydi, Vitamin jetispewshilkte teri, silekey qabat qurg’aqlasadi. Vitamin A qarang’ida ko’zdin’ qaliplesiwin jaqsilaydi.Vitamin A jetispewshilikte tawiq ko’z kesellik kelip shig’adi. Vitamin A jetispewshilikte, teri kesellikte, ku’wgende, suwiq urg’anda, jaralardi emlewde qollaniladi.
Retinol ishiwge, muskul arasi inektsiya ha’m jergilikli su’rtiwde qollaniladi.
Vitamin dozasi asip ketse balada tinishsizlaniw, qusiw, ko’p terlew, ayaqta awiriw, teride taspalar boliwi, pankreatit, o’ttas kesellik rawajlanadi.
Vitamin E-tokoferol ku’ngebaqar, paxta mayinda, da’nli o’simlikler, su’t, go’sh, mayek quraminda ko’p boladi.Vitamin E toyiunbag’an may kislotalardi saqlap, klteka membranasin tikleydi.Toqimalarda zat almasiniwda qatnasadi. Jinsiy kletka jetilisiwnde, ha’mledarliq rawajlaniwina ta’sir etedi.
Vitamin E jetispewshilikte Balalarda gipotrofiya, ju’rek, skelet muskul qisqariwi kemeyedi, jumsaq muskul atoniyasi, nerv kletka degenerativ o’zgerisi kelip shig’adi.Vitamin E shala tuwilg’an balalarg’a, gipotrofiya, gemolitik anemiyada, kollagenozlarda qollaniladi.
Vitamin E miorad distrofiyasinda, dermatomiozit, erkekler jinsiy funktsiyasi buzilg’anda qollaniladi.
Preparat ishiwge, muskul arasina jiberiwde qollaniladi
Dozasi asip ketse bawirdi ziyanlaydi.
Vitamin D –ergokaltsiferol, xolekaltsiferol raxitke qarsi vitamin bawir, baliq mayi, mayek sariwzinda, sarimayda ko’p boladi.Vitamin D organizmde kaltsiya fosfor almasiniwdi basqaradi.olardin’ qang’a soriliwin, su’yekke o’tiwin jaqsilaydi.
D2 vitamin xolekaltsiferol, D3 ergokaltsiferol tu’rleri bar.
Shala tuwilg’an, o’sip atirgan bala organizmi ushin qollaniladi.Gieprviaminoz D bolsa da’ri beriw toqtatiladi. Vitamin A,E beriw, askorbinat, magniy preparat klinik belgisine qarap buyiriladi.Ulkenlerge preparat berilgende qan, sidikte kaltsiy tekserilip turiw kerek, Bul preparat kumuliyatsiya qabilietine iye.
Vitamin E qan ketiwge qarsi ta’sir etedi.Sintetik preparat vikasol Vitamin E qasiyetlerine iye.Vitamin E juwan ishek mikroflorasinda da sintez boladi.O’simliklerden ismalaq,shipovnik, pomidorda ko’p boladi.
Vitamin K qan uyiw faktorlarinan bolip,bawirda protrombin, prokonvertin payda boliwinda qatnasadi.Vitamin K jetispewshilikte qannin’ uyiw qasiyeti buzilip, protrombin mug’dari kemeyedi. Qan tamir diywali qantalaw, gemorragik diatez rawajlanadi.Gipovitaminoz Kda bawir, o’t qalta kesellikleri, kolit,enterit, diareya rawajlanadiGipovitaminoz K da vikasol qollaniladi.Qan ketiwdi toqtatiw ushin asqazan ishek jara keselliklerde,nur keselliklerde, murinnan qan ketiwdetuberkulyozda o’kpeden qan ketiwdin aldin aliwda qollaniladi.Vikasol enteral, prenteral qolaniladi. Tromboemboliyada mu’mkin emes