Ferdinand de Saussure

Dixronik va sinchronik tilshunoslik

Yuqorida aytilganlarga qo'shimcha ravishda, umumiy tilshunoslik kursining asosiy qoidalaridan biri ikkita tilshunoslikni ajratib turish uchun muhim o'rin tutishini ta'kidlash kerak:

• 
  Dixron tilshunosligi (tarixiy va qiyosiy)
  
• 
  Sinxron tilshunosligi (ta'riflovchi)
  

Saussurega ko'ra, tilshunoslik tadqiqotlari faqatgina tilshunoslik aspektlarini: diaxronik va sinchronik hisobga olinsa, ularning mavzusiga mos kelishi mumkin.
Diachronic tadqiqotlari to'liq sinxronlashtirilgan tavsiflarga asoslangan bo'lishi kerak. Tilning tarixiy rivojlanish jarayonida yuzaga keladigan o'zgarishlarni o'rganish mumkin emas, agar uning tilini sinchkovlik bilan bir vaqtda tahlil qilish evolyutsiyaning har bir bosqichida amalga oshirilmasa. Faqat ikkita tilni solishtirish mumkin va faqat ikkala batafsil bir vaqtda tahlil qilish asos sifatida olingan bo'lsa.
Xulosa
Ferdinand de Saussurening tilshunoslik g'oyalari klassik lingvistik uslublarni qayta ko'rib chiqishga sabab bo'ldi va innovatsion strukturaviy lingvistika uchun nazariy asos bo'lib xizmat qildi. Saussure XIX va XX asrning boshlarida semiyologiyaning asoslarini qo'ygan va Saussuryning yondashuvi tilshunoslik fanidan tashqariga chiqmagan, bu esa o'tgan asrdagi gumanitar fikrning eng muhim sohasiga aylandi. Bundan tashqari, Ferdinand de Saussure tilshunoslikdagi ijtimoiy maktabning kashshofi bo'ldi va u yigirma yil davomida Jenevadagi universitetda o'qitgan ko'pgina iqtidorli talabalarni o'qib berdi.


F. de Sossyur hozirgi zamon tilshunosligining asoschisi:1-ilovaF. de Sossyurning lingvistik nazariyalari 2-ilovaFerdinand de Sossyur – buyuk tilshunos, shveysariyalik fransuz, “Umumiy tilshunoslik”fundamental asarining muallifi, “til sistemadir”, “til va nutq dialektik munosabatdadir” kabiqator g`oyalarning asoschisi.F. de Sossyur tilshunoslikdagi sotsiologik ta'limot va sotsiologik lingvistika asoschisi. F.de Sossyurning mashhur “Umumiy tilshunoslik kursi” asari orqali tilshunoslikdastrukturalizmning asosiy g`oyalari dunyoga keldi. F. de Sossyur til hodisasini sistemali hodisa ekanligini va til sistemasini tashkil etganbelgilarni asoslab berdi.Til birliklari orasidagi munosabat,o`zaro bog`lanish paradigmatik vasintagmatik munosabatlarga ajraladiJamiyatning fikrni ifoda qilishsistemasini til va nutqqa ajratadiTil sistem tuzilishgaega bo`lgan, sistemxarakterdagi ijtimoiyhodisadirTilshunoslik faniningbirdan-bir haqiqiyobyekti tildirF. de Sossyur lisoniyta'limotining muhimjihatlariTil g`oya (fikr,ma'no) tashuvchibelgilar sistemasidirTilning ikki aspektifarqlanadi: sinxroniyava diaxroniya aspektiTilshunoslik ikkiga:ichki va tashqilingvistikaga ajratadi
F. de Sossyur qarashlarida til va nutq dixotomiyasi 3-ilovaF. de Sossyur ta`limotida strukturalizm g`oyalari 4-ilovaF. de Sossyur jamiyatning fikrni ifoda qilish sistemasinitil va nutqqa ajratadiTil so`zlarning jami va nutqni qurish,tuzish qoidalaridirNutq esa til sistemasining so`zlashuvda yokimatnda (yozuvda) aniq berilishi,qo`llanilishidirTil nutqdan quyidagi belgilarga ko`ra farqlanadi:Til – ijtimoiy, nutq – individual.Til – sistem, nutq – аsistemF. de Sossyurning “Umumiy tilshunoslik kursi” asarida struktural lingvistikaning asosiyg`oyalari aks etgan. Tilning o`ziga xosligi shundaki, u tilshunoslik fanining mutlaq tekshirish obyektihisoblanadi. Til o`ziga xos tuzilishga, “qiyofaga” ega sistemadir.Til shakli, ya'ni til mohiyat emas, balki shakldir. Til u yoki bu mazmunli fikrni ifodalashvositasidir. Til munosabati, ya'ni tilning har bir holatida, ko`rinishida barcha jarayonlar tilbirliklarining o`zaro munosabatiga asoslanadi.Til – potensial (imkoniyat, yashirin), nutq – real (voqelik, namoyon bo`lish).Til – sinxron (zamonaviy), hozirgi, nutq – diaxron (tarixiy, o`tgan).Struktural lingvistika til strukturasini til nazariyasining asosi deb bildi.