Fikrlash va aql, idrok nima ?

Fikrlash va aql , idrok nima ?
Reja.
1. Fikrlash nima?
2.Aql
3.Idrok
Fikrlash nima?
Fikrlashni biz murakkab bilim qobiliyatlari to'plamining mahsuli deb tushunamiz, bu orqali biz turli xil ma'lumotlarni tuzilgan holda bog'lashimiz va bog'lashimiz mumkin, bu esa axborotni tuzish asosida turli strategiyalar, dalillar va xulosalar yaratishga imkon beradigan bog'lanishdir.
Fikrlash yangi qoidalar asosida fikrlar, e'tiqodlar, nazariyalar, mavhum g'oyalar, texnikalar yoki strategiyalar kabi elementlarni o'rnatish va shakllantirishga imkon beradigan yangi qoidalar asosida yangi ma'lumotlar va g'oyalarni ishlab chiqishga imkon beradi. Shuningdek, bu bizga topishga imkon beradi biz duch keladigan muammolar yoki vaziyatlarning echimi va eng maqbul usullarni izlash.
Xuddi shunday, mulohaza yuritish turli xil aqliy qobiliyatlar mavjud bo'lmaganda, masalan, assotsiatsiya qobiliyati, diqqat, hissiy idrok, xotira yoki bizning javoblarimizni kognitiv va xulq-atvor darajasida rejalashtirish yoki inhibe qilish qobiliyatisiz mumkin emas. Shunday qilib, u kognitiv qobiliyat deb hisoblansa-da, u asoslanadigan ko'plab boshqa mavjudotsiz mumkin bo'lmaydi. Biz asosiy qobiliyatga emas, balki yuqori yoki yuqori darajadagi bilim qobiliyatlaridan biriga duch kelmoqdamiz.
Fikrlashning asosiy turlari
Fikrlash tushunchasi sodda tuyulishi mumkin bo'lsa-da, haqiqat shundaki, aql-idrok singari, uni aniq va chegaralangan tarzda belgilash (uni boshqa tushunchalar bilan aralashtirmasdan) juda murakkabdir. Haqiqat shundaki, mulohaza yuritishni o'zi umuman o'rganish qiyin, ko'pincha turli xil fikrlash turlarini keltirib chiqaradigan turli jarayonlarga bo'linadi. Ularning orasida quyidagilar ajralib turadi, birinchi uchta eng taniqli va asosiy hisoblanadi.
1. deduktiv fikrlash
Fikrlashning asosiy turlaridan biri deduktiv fikr yuritish deb ataladi va bu uning nomidan ko'rinib turibdiki biz tushunchaga erishish uchun foydalanadigan kognitiv jarayon.
Fikrlashning ushbu turi har bir alohida holat bo'yicha xulosaga kelish uchun umumbashariy asosga yoki tasdiqga ishonishga asoslanadi. Shunday qilib, u taxmindan yoki xulosaga asoslanib ma'lum bir ish uchun xulosa chiqarishga qodir bo'lib, umumiylikdan o'ziga xos tomonga o'tadi biz dunyo miqyosida haqiqat deb hisoblagan narsalarga asoslanib.
U buni amalga oshirish uchun ko'pincha mantiqdan foydalanadi, aniq xulosaga kelish uchun sillogizmlar, xulosalar va bog'langan takliflardan foydalanish odatiy holdir. Deduktiv fikrlash kategorik (xulosa haqiqiy deb hisoblangan ikkita xonadan olinadi), mutanosib (biri ikkinchisining paydo bo'lishi uchun zarur bo'lgan ikkita xonadan harakat qiladi) yoki disjunktiv bo'lishi mumkin (xulosa chiqarish uchun qarama-qarshi ikkita bino duch kelinadi) ulardan birini yo'q qiladi).
Ko'pincha stereotiplar asoslanib keladigan fikrlash turi bizni ba'zi bir xususiyatlar berilgan guruh yoki kasbning bir qismi bo'lganligi sababli odam o'ziga xos xulq-atvorga ega bo'ladi (yaxshi yoki yomon) .
Faqatgina chiqarib tashlashni boshlashi odatiy holdir haqiqatga mos kelmaydigan hukmlar, dalillar va e'tiqodlar. Masalan, biz suvni hidratlaydi deb o'ylashimiz mumkin, chunki dengiz suvdan iborat bo'lganligi sababli, dengiz suvi bizni hidrat qiladi (aslida bu bizning suvsizlanishimizga olib keladigan bo'lsa).
2. Induktiv fikrlash
Induktiv fikrlash - bu umumiy xulosaga kelish uchun ma'lum ma'lumotlardan boshlanadigan fikrlash jarayoni. Bu deduktsiyaning teskari jarayoni bo'lar edi: biz tajriba orqali yanada umumlashtirilgan xulosani aniqlashimiz uchun birma-bir alohida holatlarni kuzatamiz. Haqida kamroq mantiqiy va ehtimoliyroq fikrlash turi yuqoridan.
Induktiv mulohaza to'liq bo'lmasligi mumkin (ya'ni, faqat bir qator aniq holatlar kiritilishi mumkin, boshqalari esa xulosalar chiqarishi mumkin emas) yoki to'liq (kuzatilgan barcha holatlarni hisobga olgan holda) bo'lishi mumkin.

Odatda bu odatdagidek, bugungi kunda qaror qabul qilishda ko'rinadiganga qaraganda ancha ko'p ishlatiladigan usul harakatlarimizning kelajakdagi oqibatlarini taxmin qilish uchun foydalanadigan narsalar yoki nima bo'lishi mumkin.

Shuningdek, u ko'pincha biz sezadigan hodisalarning sabablarini aniqlash bilan bog'liq. Biroq, chegirmaga o'xshab, faqat biz ko'rgan yoki boshdan kechirgan narsalarga e'tiborni qaratib, yolg'on xulosalarga kelish oson. Masalan, biz har safar oqqushni ko'rganimizda oq rang bizni hamma oqqushlar deb o'ylashimizga olib kelishi mumkin, garchi ular ham qora rangda mavjud bo'lsa.
3. Gipotetik-deduktiv fikrlash
Fikrlash yoki fikrlashning bu turi ilmiy bilim, mavjudotning asosidir haqiqatga va binolarni tekshirishga eng yaqinlaridan biri ular kuzatish asosida o'rnatiladi.
Gipotezani yaratish uchun bir qator alohida holatlar haqiqatini kuzatishdan boshlanadi, natijada kuzatiladigan narsalarning mumkin bo'lgan oqibatlari yoki izohlari chiqariladi. Bular, o'z navbatida, Ularning to'g'riligini tekshirish uchun ular soxtalashtirilishi va empirik ravishda qarama-qarshi bo'lishi kerak.
Fikrlashning bunday turi eng murakkab va kattalardan biri hisoblanadi (masalan, Piaget uni rivojlanishning so'nggi bosqichi bilan bog'laydi va ko'pchilik kattalarda bo'lmasligi mumkinligiga qaramay uni odatda kattalar deb biladi).
Bu har doim ham to'g'ri natijalar berilishini anglatmaydi, chunki bu mulohazalarning bir tomoni ham sezgir. Ushbu turdagi fikrlashning namunasini, masalan, penitsillinni kashf etishda va uning antibiotikga aylanishida topish mumkin.
Sizni qiziqtirishi mumkin: "Karl Popper falsafasi va psixologik nazariyalar"
4. Transduktiv fikrlash
Ushbu turdagi fikrlash asoslari asoslanadi bir-biridan ajratilgan turli xil ma'lumotlarni birlashtirish argument, e'tiqod, nazariya yoki xulosa chiqarish. Aslida, ular har qanday printsip yoki nazariyani yaratmasdan va aslida chekni qidirmasdan aniq yoki ma'lum ma'lumotlarni bog'lashga moyildirlar.

Bu erta bolalikka xos hisoblanadi, biz hali ham sabablar va oqibatlarni bog'laydigan fikrni aniqlay olmaganimizda va u bilan hech qanday aloqasi bo'lmagan elementlarni bog'lashimiz mumkin.

Bunday fikr yuritishning namunasini, odatda, bolalar o'ylaydigan, masalan, qor yog'moqda deb o'ylashi mumkin bo'lgan aks ettirish turidan topish mumkin, chunki ular o'sha kun yaxshi edi.
Fikrlashning boshqa turlari
Bu mulohaza yuritishning eng muhim turlaridan ba'zilari, ammo qanday tasniflanishiga qarab boshqa turlari mavjud. Masalan, biz mantiqiy yoki mantiqsiz mulohazalarni (xulosalar bir-biriga mos keladigan va binolardan olinadigan qilib ishlatilganligiga qarab), asosli yoki noto'g'ri fikrlarni (xulosa to'g'ri yoki yo'qligiga qarab) topishimiz mumkin. emas) yoki hatto tibbiyot yoki klinik kabi ba'zi kasblar yoki bilim sohalari bilan bog'liq bo'lgan mulohazalar.
Fikrlash va aql-zakovat psixologiyada o'zlarining mohiyatlarida bir-biriga juda yaqin bo'lgan va umumiy tushunchaning turli tomonlarini aks ettiruvchi atamalardir. Fikrlash - odamning fikrlashni amalga oshirish qobiliyati. Fikrlash, reaktsiya va tushunish jarayoni juda ko'p. Va shunga qaramay, farq bor: har bir inson uchun o'ziga xos bo'lgan fikrlash, lekin aql emas.
Aql
Bugungi kunga kelib, so'zni aql-idrokning yagona ta'rifi yo'q, va har bir mutaxassis uni bir oz farq bilan tasvirlashga moyil. Eng aql-idrok ta'rifi aqliy vazifalarni hal qilish qobiliyatidir.
D.Gildfordning ommabop "kubik" modelida aql uchta toifada tasvirlangan:

• 
  mazmun - biz nimani o'ylaymiz;
  
• 
  operatsiyalar - bu haqda o'ylayotgandek;
  
• 
  natija - biz aqliy faoliyat natijasida nima qilamiz.
  

Shu nuqtai nazardan fikrlash va razvedka nisbati juda yaqin, aql odamning fikrlash qobiliyatiga asoslangan. Agar samarali fikrlash natijalar beradigan bo'lsa, unda aql haqida gapirish mumkin.
Zakotni rivojlantirish nimani anglatadi?
Fikrlash va aqlning buzilishi shikastlanish yoki kasallikning natijasi bo'lgan holatlar hisobga olinmasa, odatdagi sharoitda odam bola yoshidan aqlni rivojlantiradi. Uning rivojlanish tezligi o'ziga xos omillarga, tarbiya va uning o'sib borayotgan muhitiga bog'liq.
"Tug'ma omillar" tushunchasi irsiy qobiliyatni, homiladorlik vaqtida onaning hayot tarzini (yomon odatlar, stress, antibiotiklarni qabul qilish va boshqalarni) o'z ichiga oladi. Biroq, bu faqat boshlang'ich salohiyatni belgilaydi va uning keyingi yo'lida aqlning rudimentslari qanday darajada rivojlanganligini belgilaydi. Bolalarni o'qish, ma'lumotni tahlil qilish, rivojlangan bolalar bilan muloqot qilish noqulay muhitda o'sadiganlarga qaraganda aqlni ko'paytiradi.
Idrok
Idrok haqida tushuncha Idrok — tirik οrgɑnizmning mɑʼlumοtlɑrni qɑbul qilib, qɑytɑ ishlɑsh jɑrɑyοni; οrgɑnizmgɑ οbʼyektiv reɑllikni ɑks ettirish vɑ tɑshqi οlɑmdɑgi yɑngidɑn-yɑngi vɑziyɑtlɑrni bɑhοlɑb, shungɑ yɑrɑshɑ hɑrɑkɑt qilish imkοnini berɑdi.
I. οngning , miyɑning ijοdiy jɑrɑyοnidir. I.ning fiziοlοgik ɑsοsi bοsh miyɑ yɑrim shɑrlɑri pοʻstlοgʻining ɑnɑliz vɑ sintez fɑοliyɑtidɑn ibοrɑt. Bu fɑοliyɑt sezgi ɑʼzοlɑrimizgɑ tɑʼsir qilib turgɑn nɑrsɑlɑrning bittɑ xu-susiyɑti bilɑn emɑs, bɑlki jɑmi xususi-yɑtlɑrining tɑʼsiri bilɑn bοgʻliq.
I. ɑnɑ shu bɑrchɑ xususiyɑtlɑr οʻrtɑsidɑgi mu-vɑqqɑt bοgʻlɑnish (q. Assοtsiɑtsiyɑ) nɑtijɑsidɑ yuzɑgɑ kelɑdi. Insοn miyɑsining umumlɑshtiruvchi fɑοliyɑtigɑ ɑsοslɑngɑn I. jɑrɑyοnigɑ kishining tɑjribɑ-si, bilim, ɑbstrɑkt tɑfɑkkurning fɑοliyɑti vɑ b. hɑm ishtirοk etɑdi (q. Appersepsiyɑ).
Shuning uchun kishilɑr ɑyni bir nɑrsɑ yοki xrdisɑni yοshlɑri, mɑʼlumοtlɑri, turmush tɑjribɑlɑri, kɑsblɑri, ijtimοiy chiqishlɑri, hɑrɑkter, qοbiliyɑt vɑ qiziqishlɑridɑ kοʻrinɑdigɑn shɑxsiy xususiyɑtlɑrigɑ qɑrɑb hɑr xil I. qilɑdilɑr. Mɑc, tegishli ixtisοsi bοʻlmɑgɑn kishining birοrtɑ yɑngi mɑshinɑni I. qilishi ixtisοsi bοr οdɑmning I.igɑ Kɑrɑgɑndɑ tοr vɑ yuzɑki bοʻlɑdi.
I.ning muhim xususiyɑtlɑridɑn biri bɑrqɑrοr (kοnstɑnt)ligidir. Insοn bir vɑqtdɑ I. qilgɑn nɑrsɑni οʻz xοtirɑsidɑ sɑqlɑb qοlish vɑ uni kɑytɑ tiklɑsh qοbiliyɑtigɑ egɑ. Bir nɑrsɑning ɑnɑ shundɑy qɑytɑ tiklɑngɑn timsοli (q. Tɑsɑvvur) I. jɑrɑyοnining ɑjrɑlmɑs qismi. I.ning xususiyɑti kοʻp jihɑtdɑn hissiy kechinmɑlɑrgɑ (shοdlik, gʻɑmginlik, tɑjɑnglik vɑ h.k.) hɑm bοgʻliq. Mɑc, kishining tɑʼbi xirɑ vɑqtidɑ tɑbiɑt mɑnzɑrɑlɑri ungɑ ɑllɑkɑndɑy sοʻniqdek kοʻrinsɑ, tɑʼbi chοgʻ vɑqtidɑ u butunlɑy bοshqɑchɑ kοʻrinɑdi.
Shɑxs tevɑrɑk — ɑtrοfdɑgi nɑrsɑ vɑ hοdisɑlɑrning fɑqɑt ɑyrim xοssɑlɑrini οngdɑ ɑks ettirib qοlmɑydi, bɑlki ulɑrning bɑrchɑ xοssɑlɑrini birgɑlikdɑ bir butun hοldɑ hɑm ɑks ettirɑdi.
Sezgi ɑ`zοlɑrigɑ bevοsitɑ tɑ`sir etib turgɑn nɑrsɑ — hοdisɑlɑrning οbrɑzlɑrining kishi οngidɑ bir butun hοldɑ ɑks ettirilishi idrοk deyilɑdi. Mɑsɑlɑn: uyni idrοk qilish, gulni idrοk qilish, οdɑmni idrοk qilish vɑ bοshqɑlɑr. Sezgi vɑ idrοk bir — biri bilɑn chɑmbɑrchɑs bοg`liq.
Kishi nɑrsɑ — hοdisɑlɑrning ɑyrim xοssɑlɑrini sezɑdi, uni bir butun hοldɑ idrοk qilɑdi. CHunki, nɑrsɑ vɑ xοssɑ bir — biridɑn ɑjrɑlgɑn hοldɑ mɑvjud bο`lmɑydi. Odɑm nɑrsɑlɑrni idrοk qilɑyοtgɑndɑ uning ɑyrim xοssɑlɑrini sezɑdi. Mɑsɑlɑn: chɑqmοq qɑndni idrοk qilinɑdi, uning shirinligini sezilɑdi. Quyοshni idrοk qilinɑdi, uning issiqligini sezilɑdi vɑ bοshqɑlɑr.