Fizika fakulteti

3.2 Zaryad tasıwshılar jıldamlıǵınıń birpara qásiyetleri

Zaryad tasıwshılardıń jıldamlıǵına tiykarınan eki fizikalıq faktor tásir etedi:

• kristall tor atomlarining xaotik termal terbelisleri (zaryad tasıwshılardı kristal tor atomlarining termal terbelisleri menen tarqalıwı ),

• ionlanǵan qospalardıń elektr maydanları (nopok ionlar menen tarqalıwı ).

Joqarı temperaturalarda zaryad tasıwshılardıń kristallı tor atomlarining ıssılıq terbelisleri menen tarqalıwı ústinlik etedi.




Sol sebepli, bul diapazonda temperatura eliriwi menen tasıwshılardıń temperatura jıldamlıǵı pasayadi (63, 64-súwretler).

Tómen temperatura aralıǵinda, temperatura kóterilgach, zaryad tasıwshılardıń xaotik háreketiniń ıssılıq tezligi pasayadi, bul bolsa tasıwshın nopoklik ionı qasında jasaw waqtıniń kóbeyiwine alıp keledi, yaǵnıy. Nopoklik ionınıń elektr maydanınıń zaryad tasıwshısına tásir qılıw dawam etiw waqti asadı. Sol sebepli, tómen temperatura aralıǵinda, temperaturanıń tómenlewi menen tasıwshınıń jıldamlıǵı da azayadı (64-súwret).

Nopoklik kontsentratsiyasınıń asıwı menen nopoklik ionlarınıń tarqalıwı da asadı, yaǵnıy. Zaryad tasıwshılardıń jıldamlıǵı pasayadi. Usınıń menen birge, joqarı temperatura aralıǵinda, qospalardıń joqarı konsentraciyasında da, tasıwshınıń tarqalıw mexanizmi ústin bolıp, kristall tordıń atomlarining termal terbelisleri menen tarqaladı hám soǵan kóre, joqarı temperatura aralıǵindaǵı zaryad tasıwshısı háreketleniwiniń temperaturaǵa baylanıslılıǵı iymek sızıqları derlik qospalar kontsentratsiyasınıń asıwı menen ózgermeytuǵın bolıp tabıladı.