Fizika fakulteti

1. 1 Galvanomagnit hádiyselerdiń xarakteristikası

Galvanomagnitik hádiyselerge magnit maydandıń elektr tokı payda bolatuǵın zatlardıń elektr qásiyetlerine tásiri menen baylanıslı bolǵan tásirinler kompleksi kiredi.

Ulıwma jaǵdayda anizotropik kristaldıń ótkezgishligi tenzor bolıp tabıladı hám galvanomagnitik hádiyselerdi dúgilisisler arasındaǵı elektron traektoriyalardıń egriligiga alıp keletuǵın magnit maydan tásirinde bul tenzordagi ózgeris retinde anıqlama beriw múmkin.




1. 1-súwret - Zal effekti

qıysıqlıq radiusı menen R = m * nvdr / eB0. Magnit maydandıń tásiri, ásirese, B0 induksiyasining kritik bahalarında kúshli boladı, bunda R radiusı ortasha erkin jol Λe menen birdey shama daǵı tártip ma`nisine aylanadı. Bunday halda, traektoriyanıń aynıwı sonshalıq úlken boladıki, elektronlardıń tarqalıw mexanizmi ózgeredi. Kóplegen zatlar ushın kritik maydan kúshliligi júdá joqarı (Nkr = 107 - 1011 A / m), haqıyqıy maydanlarda (N = 106 A / m) elektron traektoriyalardıń egriligi áhmiyetsiz. Biraq, bir qatar zatlar ushın (mısalı, Bi ushın ) Hcr ma`nisi talay tómen boladı hám magnit maydan ótkezgishlik tenzorini keskin ózgertiredi.

Galvanomagnitik hádiyseler elektr maydan vektorına salıstırǵanda ózin kórsetetuǵın jóneliske qaray uzunlamasına hám kese bólinedi. Xoll hám Ettingshauzen effektleri kese galvanomagnitik hádiyselerge, bóylama - magnit maydanındaǵı bóylama qarsılıq ózgeriwi hám Nernst effektine aytıladı.