Fizika fanidan sinfdan va darsdan tashqari ishlarni kompetensiyaviy yondashuv asosida tashkil qilish va o‘tkazish metodikasi. Reja

Berilgan:
q₁= q₂ =q₃ =q₄ =q=2·10^-9 C
Topish kerak: q₀=?
Yechilishi:
Zaryadlar sistemasi muvozanatda bo’lishi uchun kvadratning istalgan uchidagi zaryadga tasir etuvchi barcha kuchlarning vektor yig’indisi nolga teng bo’lishi kerak kuchlar yo’nalishi zaryadlar ishoralari hisobga olingan holda chizilgan. Masalan q₄ ning muvozanat sharti:
Zaryadlarning o’zaro ta’sir kuchi uchun Kulon qonuniga asosan


bunda r-kvadrat tomoni.

chunki a² =2r². O’zaro tik yo’nalgan va kuchlarning teng tasir etuvchisi F ni Pifagor teoremasi yordamida aniqlaymiz:

q₀ va q₄ zaryadlarning o’zaro ta’sir kuchi:

chunki zaryadlar sistemasi muvozanatda bo’ladi, agar

ga teng bo’lsa, yoki
bundan
Javob:

4-masala Toshkent teleminorasi soyasining uzunligi L=50m ga va balandligi h=7,5m boʻlgan simyogʻoch soyasining uzunligi esa l=1m ga teng boʻlsa teleminoraning balandligi topilsin.
Berilgan:
L=50m
h=7,5m
l=1m
Topish kerak: H-?
Yechilishi: masalaning shartiga binoan chizmani chizamiz. Chizmadan koʻrinadiki boʻlganligi uchun quyidagi proporsionallikni yozamiz:

bundan izlanayotgan minoraning balandligi H quyidagiga teng boʻladi:

Bunda h- simyogʻochning balandligi, L-teleminora soyasining uzunligi, l-esa simyogʻoch soyasining uzunligi.
Kattaliklarning son qiymatlarini oʻrniga qoʻyib hisoblaymiz:

Javobi:
Xulosa qilib, aytganda fizikadan o’tkaziladigan sinfdan tashqari mashg’ulotlarning barchasi o’quvchilarni fizika va texnika fanlariga qiziqshini orttirishga xizmat qiladi.