Fizika-matematika fakulteti amaliy matematika va informatika

Kurs ishining maqsadi:Massivlar, satrlar, indeksatorlar vaularning xossalari bilan tanishish va ularni misollarda qo’llash.
Kurs ishining asosiy vazifalari:

• 
  Massivlar, ularni e’lon qilish va ularning xossalarini o’rganish;
  
• 
  Satriy kattaliklar bilan tanishish;
  
• 
  Indeksatorlar va ularga oid misollar ishlash;
  

Kurs ishining obyekti: Massivlar va indeksatorlar bilan yaqindan tanishish va ularni misollarda qo’llash.
Kurs ishining predmeti: C# dasturlash tilini keng targ’ib qilish.
Kurs ishining tarkibi: Kurs ishiga kirish, 2 bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar va ilova qismlaridan iborat.

ASOSIY QISM

1. Zamonaviy dasturlash tillari

Hozirgi kunda respublikamizdagi texnika oily o’quv yurtlarida Informatika va axborot texnologiyalari yo’nalishi va mutaxassisliklariga turli xil dasturlash tillarini o’rgatish mo’ljallangan. Bizga ma’lumki, dasturlash tillarining yuzdan ortiq ko’rinishlari mavjud, lekin qo’llanilishi ko’lamiga qarab Delphi, Java, C++ va C# dasturlash tillari yuqori dasturlash sinfiga mansubdir. Mutaxassislarning fikriga ko’ra C++ dasturlashtili Assembler dasturlash tiliga eng yaqin bo’lib, tezlik jihatidan 10 % ortda qolar ekan.
Keyingi yillarda amaliy dasturchilarga juda ko’p integratsion dastur tuzish muhitlari taklif etilmoqda. Bu muhitlar u yoki bu imkoniyatlari bilan bir-biridan farq qiladi. Aksariyat dasturlashtirish muhitlarining fundamental asosi C++ tiliga borib taqaladi.
Kompyuterda dasturlash bu kompyuter mikroprotsessori uchun turli buyruqlar berish, qachon, qayerda nimani o'zgartirish va nimalarni kiritish yoki chiqarish haqida buyruqlar berishdir. Ushbu maqolada, qanday dasturlash tillari borligi, eng keng tarqalgan dasturlash tillari va ularning farqi. Hamda, Dasturlashni o'rganish yo'llari haqida suhbatlashamiz Kompyuter dunyosida ko'plab dasturlash tillari mavjud bo'lib, dasturlash va unga qiziquvchilar soni ortib bormoqda. Bir xil turdagi ishni bajaradigan dasturlarni Basic, Pascal, Ci va boshqa tillarda yozish mumkin. Pascal, Fortran va Kobol tillari universal tillar hisoblanadi, Ci va Assembler tillari mashi tiliga ancha yaqin tillar bo'lib, quyi yoki o'rta darajali tillardir. Algoritmik til inson tillariga qanchalik yaqin bo'lsa, u tilga yuqori darajali til deyiladi. Mashina tili esa eng pastki darajali tildir. Mashina tili bu sonlardan iboratdir, Masalan: 010110100010101 Dasturlash tillari 2 ta katta guruhlarga bo'linadi, Quyi va Yuqori darajali dasturlash tili. Quyi darajali dasturlash tili ancha murakkab bo'lib ular juda maxsus sohalarda ishlatiladi va ularning mutaxassislari ham juda kam. Chunki quyi dasturlash tillari (masalan: assembler) ko'pincha mikroprotsessorlar bilan ishlashda kerak bo'lishi mumkin. Odatda turli dasturlash ishlari uchun yuqori darajali dasturlash tilidan keng foydalaniladi. EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) endi yuzaga kelgan paytda programma tuzishda, faqat mashina tillarida, ya'ni sonlar yordamida EHM bajarishi kerak bo'lgan amallarning kodlarida kiritilgan. Bu holda mashina uchun tushinarli sanoq, sistemasi sifatida 2 lik, 6 lik, 8 lik sanoq sistemalari bo'lgan. Programma mazkur sanoq sistemasidagi sonlar vositasida kiritilgan. Yuqori darajali dasturlashda, mashina tillariga qaraganda mashinaga moslashgan (yo'naltirilgan) belgili kodlardagi tillar hisoblanadi. Belgilar kodlashtirilgan tillarning asosiy tamoyillari shundaki, unda mashina kodlari ularga mos belgilar bilan belgilanadi, hamda xotirani avtomatik taqsimlash va xatolarni tashhis qilish kiritilgan. Bunday mashina moslashgan til - ASSEMBLER tili nomini oldi. Odatda dasturlash yuqori saviyali dasturlash tillari (Delphi, Java, C++, C#, Python) vositasida amalga oshiriladi. Bu dasturlash tillarining sexmantikasi odam tiliga yaqinligi tufayli dastur tuzish jarayoni ancha oson kechadi. Ko'p ishlatiladigan dasturlash tillari. Biz hozir biladigan va ishlatadigan tillarning barchasi shu guruhga mansub. Ular insonga "tushunarli" tilda yoziladi. Ingliz tilini yaxshi biluvchilar programma kodini qiynalmasdan tushunishlari mumkin. Bu guruhga Fortran, Algol, C, Pascal, Cobol va h.k. tillar kiradi (ko`pchiligi hozirda deyarli qo`llanilmaydi). Eng birinchi paydo bo’lgan tillardan to hozirgi zamonaviy tillargacha ishlatish mumkin. Lekin, hozirgi web texnologiya orqali ishlaydigan tillarda (PHP, ASP.NET, JSP) bunday dasturlar tuzilmaydi. Chunki bunday dasturlarning ishlashi uchun yana bir amaliy dastur ishlab turishi kerak. Hozirda, amaliy dasturlar, asosan, Visual C++, C#, Borland Delphi, Borland C++, Java, Phyton kabi tillarda tuziladi. Eng keng tarqalgan dasturlash tili (Windows OS ida) Microsoft Visual C++ tilidir. Ko`\’pchilik dasturlar hozirda shu tilda tuziladi. Umuman olganda, C ga o`xshash(C-подобный) tillar hozirda dasturlashda yetakchi. Deyarli hamma zamonaviy tillarning asosida C yotadi. Bundan tashqari, Turli komputer o'yinlari tuzishda yoki kichik hajmdagi dasturlar tayyorlashda LUA script yoki JavaScript tillari ham keng ishlatilmoqda. Visual Basic (talaffuzi: "Vijual Beysik") – Microsoft korporatsiydan dasturlash tili va uning uchun dasturlash muhitdir. U BASICdan ko’p tushunchalar oldi va tez rasmli interfeys bilan dasturlar taraqqiyot ta`minlaydi. Oxirgi versiya 6.0 1998 yilda reliz kelishdi. Microsoftdan voris Visual Basic .NET 2002 yilda paydo bo’ldi. Java dasturlash tili - eng yaxshi dasturlash tillaridan biri bo'lib unda korporativ darajadagi mahsulotlarni (dasturlarni) yaratish mumkin. Bu dasturlash tili Oak dasturlash tili asosida paydo bo'ldi. Oak dasturlash tili 90-yillarning boshida Sun Microsystems tomonidan platformaga (Operatsion tizimga) bog'liq bo'lmagan holda ishlovchi yangi avlod aqlli qurilmalarini yaratishni maqsad qilib harakat boshlagan edi. Bunga erishish uchun Sun hodimlari C++ ni ishlatishni rejalashtirdilar, lekin ba'zi sabablarga ko'ra bu fikridan voz kechishdi. Oak muvofaqiyatsiz chiqdi va 1995-yilda Sun uning nomini Java ga almashtirdi, va uni WWW rivojlanishiga hizmat qilishi uchun ma'lum o'zgarishlar qilishdi. Java Obyektga Yo'naltirilgan Dasturlash(OOP-object oriented programming) tili va u C++ ga ancha o'xshash.Eng ko'p yo'l qo'yildigan xatolarga sabab bo'luvchi qismalari olib tashlanib, Java dasturlash tili ancha soddalashtirildi. Java kod yozilgan fayllar (*.java bilan nihoyalanuvchi) kompilatsiyadan keyin bayt kod (bytecode) ga o'tadi va bu bayt kod interpretator tomonidan o'qib yurgizdiriladi. C++ (talaffuzi: si plyus plyus) — turli maqsadlar uchun moʻljallangan dasturlash tili. 1979-yili Bell Labsda Biyarne Stroustrup tomonidan C dasturlash tilining imkoniyatlarini kengaytirish va OOP (object Oriented Programming) xususiyatini kiritish maqsadida ishlab chiqarilgan. Boshida „C with Classes" deb atalgan, 1983-yili hozirgi nom bilan yaʼni C++ deb oʻzgartirilgan. C++ C da yozilgan dasturlarni kompilyatsiya qila oladi, ammo C kompilyatori bu xususiyatga ega emas. Kompyuter tillari oʻz-oʻzidan emas, balki oʻzaro bir-biriga bogʻliqlikda mavjud boʻladi. Har qanday yangi til u yoki bu shaklda oldingi yaratilgan tillarning xossalarini oʻziga meros qilib oladi, yaʼni ketma-ketlik prinsipi amalga oshiriladi. Natijada bitta tilning imkoniyatlari boshqalari tomonidan foydalaniladi (masalan, yangi xususiyatlar mavjud kontekstga birlashtiriladi, tilning eski tuzilishlari esa oʻchirib yuboriladi). Kompyuter tillarining evolyutsiyasi shunday tarzda roʻy beradi va dasturlash mahorati takomillashtiriladi. C# tili yuqoridagilardan istisno emas, u boshqa dasturlash tillarining koʻplab foydali imkoniyatlarini meros qilib oldi va dunyoda eng koʻp qoʻllaniladigan ikkita kompyuter tillari — Ci, C++, shuningdek Java tili bilan uzviy bogʻliqdir. C# tili 1972 yilda Nyu-Djersi shtatining Myurrey-xill shahrida Bell Laboratories kompaniyasining tizimli dastur tuzuvchisi Dennis Richie tomonidan yaratilgan. Bu til oʻzini shunchalik yaxshi koʻrsatdiki, oxir oqibatda unda Unix operatsion tizimlarining 90 % yadro kodlari yozildi (oldin quyi darajadagi til assemblerda yozilgan). C# ning vujudga kelishidan oldinroq yaratilgan tillardan, (Pascal ulardan eng mashhuri hisoblanadi), yetarli darajada muvaffaqiyatli foydalanilgan, lekin aynan C# tili dasturlashning zamonaviy davri boshlanishini belgilab berdi. 1960-yillarda dasturlash texnologiyalaridagi strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga olib kelgan inqilobiy oʻzgarishlar C# tilini yaratish uchun asosiy imkoniyatlarni belgilab berdi. Strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga qadar katta dasturlarni yozish qiyin boʻlgan, satr kodlari miqdorining oshishi sababli dasturlarning oʻtish joylari chalkash massalariga aylanib ketishiga olib keladi. Strukturaviy tillar dastur tuzuvchi instrumentariysiga shartli operatorlarni, lokal oʻzgaradigan tartiblarni va boshqa mukammallashtirishlarni qoʻshib bu muammoni hal qildi. Shunday tarzda nisbatan katta dasturlarni yozish imkoniyati vujudga keldi. Aynan C# tili kuch, elegantlik va maʼnodorlikni oʻzida muvaffaqiyatli birlashtirgan birinchi strukturaviy til boʻldi. Uning boʻlishi mumkin boʻlgan xatolar masʼuliyatini tilga emas dastur tuzuvchi zimmasiga yuklaydigan prinsiplar bilan inobatga olgan holda sintaksisdan foydalanishdagi qisqalik va osonlik kabi xususiyatlari tezda koʻplab tarafdorlarini topdi. Bugungi kunda biz mazkur sifatlarni oʻz oʻzidan anglashiladigan deb hisoblaymiz, lekin S da birinchi marotaba dastur tuzuvchiga zarur boʻlgan ajoyib yangi imkoniyatlar mujassamlashtirilgan. Natijada 1980 yillardan boshlab S strukturaviy dasturlash tillari orasida eng koʻp foydalaniladiganlaridan biri boʻlib qoldi. Biroq, dasturlashning rivojlantirish choralariga koʻra bundanda kattaroq dasturlarni qayta ishlash muammosi kelib chiqmoqda. Loyiha kodi maʼlum bir hajmga yetgan zahoti (uning raqamli ahamiyati dastur, dastur tuzuvchi, foydalanilgan instrumentlarga bogʻliq boʻladi, lekin taxminan 5000 satr kodlari nazarda tutilayapti) C-dasturlarini tushunish va kuzatib borishda qiyinchiliklar yuzaga keladi.
Hozirgi vaqtda dasturlashga bo’lgan qarash birmuncha o’zgargan, ya’ni dasturlar yozilishidan tashqari ilovalar loyihalanadi ham. Visual Basic yuqori darajadagi ilovalar yaratish vositasi bo’lib odatdagi Basicdan keskin farq qiladi. Faqatgina odatdagi Basicning operatorlari va dasturlash sintaksisiga tayanadi. Visual Basic o’rganish uchun nisbatan soda bo’lishiga qaramasdan uning yordamida murakkab komppyuter dasturlarini yaratish mumkin.
Basic so’zi Beginner’s (boshlang’ich) All-purpose (universal) Symbolic (belgili) Instruction Code (buyruqlar tizimi) dan hosil bo’lgan. Vizual so’zi bu tilning mazkur dastur versiyasidagi dastur tuzish jarayonida ko’plab operatsiyalar vositalar yordamida, ya’ni bevosita kodlarni yozmasdan bajarilishini anglatadi. Dasturlar tuzish sermashaqqat jarayondir, lekin Visual Basic bu ishni sezilarli darajada soddalashtiradi. Visual Basicning yana bir yutug’i shundaki, u Microsoft7 Office paketi dasturi va Internet resurslari bilan ishlaydi. Visual Basic bir necha versiyada ishlab chiqariladi.
Ushbu kurs ishida hozirgi kunda kompyuterda berilgan funksiyalarni grafigini va har xil ko’rinishdagi shakllarni chizish va ularni aniq koordinatalarini aniqlash, ekranni grafik rejimga o’tkazish va undagi mavjud

1.2. C# dasturlash tilini java dasturlash tiliga o’xshashligi va farqli jixatlari

C # va Java tillari turli vaqtlarda paydo bo'lgan. Java tili C # paydo bo'lishidan ancha oldin yaratilgan. Oak Java 1990 yilda Sun Microsystems tomonidan ishlab chiqilgan va Java-ning birinchi beta-versiyasi 1995 yilda chiqarilgan. C # ning yaratilishi 2000 yilda e'lon qilindi va 2002 yilda C # ni qo'llab-quvvatlaydigan .NET platformasining birinchi versiyasi chiqdi. Shunday qilib, agar Java ko'proq Objective-C va C tajribalariga tayanib yaratilgan bo'lsa, C # Java va Java-ning o'zi bunday qo'llab-quvvatlovlarga ega edi [1]. Va nomiga qaramay, C # C ++ ga qaraganda Java ga yaqinroq bo'lib chiqdi [2] [3].
Tuzuvchi nuqtai nazaridan Java va C # tillari juda o'xshash. Ikkala til ham kuchli yozilgan, ob'ekt. Ikkalasi ham C ++ sintaksisining ko'p qismini o'z ichiga oladi, ammo C ++ dan farqli o'laroq, yangi boshlanuvchilar uchun o'rganish osonroq. Ikkala ham C-dan asosiy kalit so'zlar va xizmat belgilarini, shu jumladan bloklarni ta'kidlash uchun jingalak qavslarni oldilar. Ikkala til ham axlat yig'ishga tayanadi. Ikkala til ham boy kutubxonalar to'plamlari bilan ta'minlangan. Ammo tillarning o'ziga xos xususiyatlari va farqlari, kuchli va zaif tomonlari ham bor. C # Java-ning ko'pgina kamchiliklarini inobatga oldi va ularni bajarishda ularni o'rnatdi [4]. Ammo Java C # bilan parallel ravishda rivojlanib, to'xtamaydi.
Microsoft kik Redek C # ni Java [1] dan murakkabroq til deb biladi. Uning so'zlariga ko'ra, "Java dasturchini o'zini oyoqqa urmaslikka imkon berish uchun qurilgan" (inglizcha "Java dastur ishlab chiqaruvchini o'zini oyoqqa urmaslikka imkon berish uchun yaratilgan") va "C # shunday tuzilganki, u ishlab chiqaruvchini o'zini oyoqqa urmasin". dasturchiga qurol bering, lekin uni sug'urta ustiga qo'ying "(Eng." C # ishlab chiqaruvchiga qurol berish uchun yaratilgan, ammo xavfsizlik yoqilgan ").
Til [tahrirlash | kodni tahrirlash]
Sintaksis [tahrir | kodni tahrirlash]
Ikkala til ham C dasturlash tilidan sintaktik asos sifatida foydalanadi, xususan, ular undan o'zgarishsiz meros bo'lib o'tgan:
- jingalak qavslar bilan kod blokining boshi / oxirini belgilash;
- aksariyat o'rnatilgan operatsiyalarning belgilari, assotsiativligi va ustuvorligi (tayinlash, arifmetik, mantiqiy, bitparast operatsiyalar, o'sish / pasaytirish operatsiyalari, uchlamchi shartli operatsiya "?:");
- O'zgaruvchilar va funktsiyalarni tavsiflash va ulardan foydalanish uchun sintaksis (turdagi nom berish tartibi, modifikatorlardan foydalanish, funktsiyalar uchun qavslar, rasmiy parametrlarning tavsifi);
- barcha asosiy tuzilmalarning sintaksisi: shartli operator, ko'chadan, bir nechta tanlov operatori;
Sintaktik farqlar ham yetarli.