Fizika-matematika’’ fakulteti «fizika» kafedrasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI

‘‘FIZIKA-MATEMATIKA’’ FAKULTETI

«FIZIKA» KAFEDRASI

«OPTIKA» fani bo’yicha tayyorlagan

KURS ISHI

Mavzu: Optik pirometriya

Bajardi: 19.11-guruh talabasi SH. Alijonov

Rahbar: M. Nabiyev

Farg’ona-2021y

Mundarija

Kirish

1BOB. Optik pirometriya

1.1

1.2

2BOB

2.1

2.2

Xulosa……………………………………………………………………….........

Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………………...

.

Kirish

Optik pirometriyaning nazariy asoslanishi

Termal nurlanish

Radiatsion pirometrlar va nurlanish harorati

Rang harorati va nurli jismning energiya taqsimoti

Yo'qolayotgan ip bilan yorqin harorat va pirometr

Pirometrik takoz

Xulosa

ma'lumotnomalar

KIRISH

Ushbu kurs ishi haroratni aniqlashning optik usullari to'plamini ko'rib chiqadi.

Shuning uchun tadqiqot ob'ekti haroratni o'lchashning optik usullari hisoblanadi. Tadqiqot mavzusi - optik pirometriya, pirometrik takoz.

Tadqiqot usuli - bu ilmiy adabiyotlar bilan tanishish, qayta ishlangan materialni tahlil qilish.

Ushbu ishning maqsadi issiqlik nurlanishining asosiy qonunlarini o'rganish va ularni qo'llashdir. Muvozanatli nurlanishning qora nurlanish qonuniyatlariga asoslangan haroratni aniqlash usullarini ko'rib chiqing.

Vazifa tana haroratini optik usul bilan qanday aniqlashni aniqlashdir. Oprichn pirometriyasining termal nurlanish qonunlarini qo'llash to'g'risidagi ta'limotni yanada rivojlantirish uchun nazariy va amaliy ahamiyati nimada.

Ushbu tadqiqot katta amaliy ahamiyati tufayli dolzarb deb hisoblayman. Buning yordamida katta haroratni va uzoqdagi jismlarning haroratini o'lchash mumkin. Pirometrik takoz metallurgiyada keng qo'llaniladi.

OPTIK PIROMETRIYASINING NAZARIY ASOSIDA

Issiqlik nurlanishi yordamida isitiladigan jismlarning haroratini termometrik parametr bilan o'lchash mumkin.

Muvozanat nurlanish qonunlariga asoslangan haroratni aniqlashning optik usullari to'plami optik termometriya, yuqori haroratni o'lchash usullari esa optik pirometriya deb ataladi . Haroratni o'lchashning optik usullari o'lchov vositalarining sinov tanasi bilan bevosita aloqasini talab qilmaydi. Bu yuqori haroratni, shuningdek, uzoq jismlarning haroratini o'lchashga imkon beradi. Ushbu usullardan foydalanish tadqiqot organlarini o'zgartirmaydi.

Haroratni o'lchash qonunlariga asoslanib, biz issiq jismlarning haroratini aniqlashimiz mumkin. Agar nurli jism qora bo'lsa (yoki unga etarlicha yaqin) bo'lsa, unda uning haroratini aniqlash uchun qora o'lchov qonunlaridan foydalanish mumkin. Aslida juda issiq jismlar uchun (2000 ⁰ C dan yuqori ) haroratni termojuft yoki bolometr bilan o'lchash va h.k. ayniqsa ishonchli emas. Shuning uchun, ushbu harorat oralig'ida va undan yuqori haroratni o'lchashning yagona ishonchli usuli qora nurlanish qonunlariga asoslangan usullardir. Ushbu usullar nafaqat boshqa termometrik usullarning ma'lumotlari bilan taqqoslash orqali, balki tajriba ma'lumotlarini nazariy formulalar bilan taqqoslash orqali emitent haroratini topishga imkon beradigan spektr bo'yicha nisbiy energiya taqsimotini o'rganish orqali ham sinovdan o'tkazildi.

Issiqlik nurlanishi qonunlarining qaysi biri harorat nurlanishi usuliga asos bo'lishiga qarab, uchta shartli harorat mavjud: energiya yoki nurlanish; nashrida; rang. Ular funktsional jihatdan haqiqiy tana harorati va uning emissiyasi bilan bog'liq.

Termal nurlanish

Yuqori haroratni o'lchash uchun isitiladigan jismlarning issiqlik nurlanish qonunlarini qo'llashga asoslangan optik usullardan foydalaniladi. Amaliyoti optik usullarga asoslangan jismlarning haroratini aniqlash uchun moslamalar optik pirometriya deb nomlanadi va fizikaning ushbu optik pirometriya usullarini o'rganadigan va rivojlantiradigan bo'limi.

Tananing yuzasiga tushadigan yorug'lik oqimi qisman aks etishi, qisman o'tishi va qolgan qismi so'rilishi ma'lum. Yutilgan energiya boshqa energiya shakllariga, ko'pincha molekulalarning issiqlik harakati energiyasiga aylanadi. Shuning uchun nurni yutuvchi jismlar qiziydi. O'z navbatida, qizigan holatda barcha jismlar har xil uzunlikdagi elektromagnit to'lqinlar shaklida nurlanish energiyasini chiqaradi (ya'ni doimiy spektr beradi). Harorat oshishi bilan nurlanish intensivligi oshadi. Radiatsiya energiyasining to'lqin uzunliklari bo'yicha taqsimlanishi tananing harorati va fizik xususiyatlariga bog'liq.

600 - 700 ⁰ S haroratda eng katta energiya spektrning infraqizil va qizil qismlariga tushadi (qizil cho'g'lanish) va jismlarning yanada qizishi bilan ularning ko'rinadigan nurlanishi oshadi. Shunday qilib, termal nurlanish spektrida energiyaning to'lqin uzunliklari bo'yicha notekis taqsimlanishi va uning tana haroratiga bog'liqligi mavjud.