Fizikaviy kimyo 11- labaratoriya ishi. Mavzu: Bimolekulyar reaksiyalarning xususiy va umumiy tartiblarini aniqlash

5. Reaksiya tartibini aniqlashning quyidagi differensial usullari mavjud: boshlang‘ich 
tezlik usuli, Vant-Goff usuli va boshqalar

6. lgK ning T
-1

ga bogʻliqlik chizmasi to‘g‘ri chiziq koʻrinishga ega bo‘ladi.

7. Har qanday reaksiya ma‘lum bir tezlikda boradi. Uning tezligini quyidagi formula orqali
hisoblashimiz mumkin: 
nA+mB+pC+...--->... bo‘lsa reaksiya tezligi quyidagicha bo‘ladi:

V=k*[A]

n 

[B]

m 

[C]

P 

... 
Yuqoridagi formulada k tezlik doimiysi bo‘lib, u reaksiyaga kirishuvchi moddalar 
tabiatiga, temperaturaga, hamda katalizator ishtirokiga bog‘liq. Reaksiya tezligi
doimiysining o‘lchov birligi [k


1

] =[c]

1-n

[t]

1 
dan n=1 bo‘lganda, [k
1
] = [t]

1
bo‘ladi. 

8. Birinchi tartibli reaksiyaning tezlik doimiysi tenglamasini quyidagicha ifodalashimiz
mumkin:

---

10. Kimyoviy reaksiyaning tezlik doimiysiga quyidagi omillarning taʼsir etadi:
reaksiyaning tabiati, katalizator ishtiroki, eritmaning tabiati, bosim va harorat. Lekin 
reaksiya tezlik doimiysi moddalar konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘lmaydi.

12. Reaksiya tezligi logarifmining teskari harorat bilan bogʻliqlik grafigi to‘g‘ri chiziqli
koʻrinishga ega boʻladi. 
13. Faol to‘qnashishlar nazariyaga asosan, to‘qnashayotgan molekulalarning og‘irlik
markazlarini birlashtiruvchi to‘g‘ri chiziq bo‘yicha kinetik energiyaning tashkil qiluvchisi 
kritik kattalikdan ortiq bo‘lgan to‘qnashishlardagina samarali boladi. Reaksiyaning 

tajribaviy faollanish energiyasi -- samarali to‘qnashishlarning o‘rtacha energiyaga
nisbatan ortiqcha bo‘lgan energiyasi.


16. Zanjir reaksiyalar- bir-biri bilan ulangan ketma-ket, parallel, tutash reaksiyalar
tizimidan tashkil topgan hamda erkin radikallar ishtirokida boradigan bosqichlardan 
iborat reaksiyalar. Zanjir reaksiyalar tarmoqlanmagan va tarmoqlangan reaksiyalarga
bo‘linadi. Tarmoqlanmagan zanjir reaksiyalar zanjirning hosil bo‘lishi, o‘sishi va 
zanjirning uzilishi bosqichlaridan iborat bo‘ladi. Tarmoqlangan zanjirli reaksiyalar--bir
vaqtda ikki yoki undan ortiq faol markazlarning hosil bo'lishi bilan boradigan
reaksiyalar. Bu turdagi reaksiyalarga oksidlanish (yonish yoki portlash) bilan boradigan
reaksiyalar kiradi. Masalan, 
Н
2

+О

2
+М--->НО

2
*

+М

НО
2

*

+Н
2

--->Н

2
О

2

+Н va h.k.

Н+О2--->

*
ОН+О

---

ОН+Н
2

--->Н

2
О+Н

О+Н
2

--->ОН+Н. 

http://fayllar.org