Фойдаланиладиган асосий дарсликлар ва ўқув қўлланмалар рўйхати

Nyuton qonuniga bo`ysunmaydigan suyuqliklar

• Hozir suyuqliklarning xossalarini сhuqurroq o`rganish va texnikada ishlatiladigan suyuqliklar turining ko`payishi natijasida Nyuton qonuniga bo`ysun­may­di­gan ko`pgina suyuqliklar mavjud ekanligi aniqlandi. Bunday suyuqliklarda q o v u­ s h o q l I k z o` r i q i s h kuсhi τ umumiy holda tezlik gradienti ning funksiyasi sifatida qaraladi. Ular Nyuton qonuniga bo`ysunmaydigan suyuqliklar deb ataladi. Bu suyuqliklar quyidagi gruppalarga ajratiladi.

Bingam suyuqliklari (plastik yopishqoq suyuqliklar).

• Bu suyuqliklar kichik zo`riqishlarda ozgina deformasiyalanib, zo`riqish yo`qolsa, yana avvalgi holiga qaytadi. Quyuq suspenziyalar, pastalar, shlam va boshqalar plastik yopishqoq suyuqliklarga kiradi.

Soxta plastik suyuqliklar.

• Bular nyuton suyuqliklari kabi zo`riqishning eng kiсhik qiymatlarida ham harakatga keladi. Lekin u tezlik gradienti ortishi bilan kamayib borib, sekin-asta o`zgarmas qiymatga intiladi.

Dilatant suyuqliklar

• soxta plastik suyuqliklarga o`xshash bo`lib, ulardan tezlik gradienti ortganida o`sib borishi bilan farqlanadi

Suyuqliklar muvozanatining Eyler tenglamasiga doir chizma

Суюқликка таъсир қилувчи кучлар қўйилиш усулига қараб ИЧКИ ва ТАШҚИ кучларга бўлинади

• Суюқликка таъсир қилувчи кучлар қўйилиш усулига қараб ИЧКИ ва ТАШҚИ кучларга бўлинади
• Ички кучлар-суюқлик заррачаларининг ўзаро таъсири натижасида вужудга келади
• Ташқи кучлар-суюқликка бошқа жисмларнинг таъсирини ифодалайди
• Ички кучлар ички ишқаланиш кучидан иборат
• Ташқи кучлар ЮЗАКИ ва МАССА кучларига бўлинади
• Юзаки кучлар-қаралаётган суюқлик ҳажмининг сиртларига таъсир қилувчи кучлардан иборат
• Масса кучлари-аралаётган суюқлик ҳажмининг ҳар бир заррасига таъсир қилади ва унинг массасига пропорционал бўлади

Суюқликга таъсир қилувчи кучлар
Суюқликлар мувозанатининг Эйлер тенгламаси
СУЮҚЛИК МУВОЗАНАТИНИНГ ЭЙЛЕР ТЕНГЛАМАСИ
Мувозанат ҳолатидаги суюқликларга босим ва оғирлик кучлари таъсир қилади.
Босим суюқлик эгаллаган ҳажмнинг ҳар бир нуқтасида ҳир хил қийматга эга.
Шунинг учун босимни кооордината ўқлари ларнинг функцияси деб қараш керак
Олинган элементра ҳажм ўқи бўйича мувозанатда бўлиши учун бу ўқ бўйича йўналган кучлар йиғиндиси нолга тенг бўлиши керак
Шунингдек ўқи бўйича мувозанат шарти қуйидагича бўлади
Шунингдек ўқи бўйича мувозанат шарти қуйидагича бўлади
Ўхшаш миқдорларни қисқартириш ва қолган ҳадларни га бўлишдан кейин қуйидаги тенгламалар системасини оламиз.
Бу тенгламалар системасидан кўриниб турибдики, гидростатик босимнинг бирор координата ўқидаги ўзгариши зичликнинг бирлик оғирлик кучининг шу ўқ йўналишидаги проекциясига кўпайтмасига тенг экан, яъни мувозанатдаги суюқликларда босимнинг ўзгариши масса кучларга боғлиқ. Ушбу тенгламалар системаси суюқликлар мувозанат ҳолатининг умумий дифференциал тенгламаси ҳисобланади. Бу тенгламани 1755 йили Л.Эйлер ишлаб чиқарган.