Фойдаланиладиган асосий дарсликлар ва ўқув қўлланмалар рўйхати

Гидравликадаги кўпгина ҳисоблаш ишларида  нинг  га нисбати билан ифодаланувчи ва кинематик қовушқоқлик коэффициенти деб аталувчи миқдордан фойдаланиш қулайдир. Бу миқдор грекча  ҳарфи билан белгиланади:

• Гидравликадаги кўпгина ҳисоблаш ишларида  нинг  га нисбати билан ифодаланувчи ва кинематик қовушқоқлик коэффициенти деб аталувчи миқдордан фойдаланиш қулайдир. Бу миқдор грекча  ҳарфи билан белгиланади:
•  нинг СИ даги бирлиги , СГС системасида ёки стокс (ст) билан ифодаланади. Техник адабиётда унинг кичик ўлчамлари ҳам (сантистокс - сст) учрайди. 1м2/с104 ст106 сст.

• КИНЕМАТИК КОВУШОҚЛИК КОЭФФИЦИЕНТИ.

Ҳаво учун

• Ҳаво учун
• Сув учун

Қовушқоқликни аниқлаш учун копиляр визкозиметр, ротацион вискозиметр, стокс вискозиметр ва бошқа турли вискозиметрлар ҳам қўлланилади.

Табиатда ва техникада суюқлик унда ҳавонинг таркибидаги газлар оз миқдорда эриган ҳолда учрайди. Босим ортиши ёки температура камайиши билан эриган газлар миқдори ортади ва аксинча, босим камайганда ёки температура ортганда уларнинг миқдори камаяди. Шунинг учун босим камайиши ёки температура ортиши билан суюқликдаги эриган газларнинг бир қисми ажралиб чиқиб, пуфакчалар хосил қилади, яъни юқорида айтилганга кўра босим камайганда сув ҳам буғланади, лекин енгил компонент сифатида эриган газлар тезроқ ажралиб чиқиб, пуфакчалар хосил қилади. Бошқача айтганда бу ҳолат суюқликдаги босимнинг ундаги газнинг тўйинган буғлари босимига тенг бўлганда вужудга келади. Газ пуфакчалари пайдо бўлиши билан суюқликнинг туташлиги бузилади ва туташ муҳитларга таалуқли қонунлар ўз кучини йўқотади. Бу ҳодиса кавитация дейилади. Пуфакчалар суюқлик ичида температурали ёки юқори босимли сохалар томонга қараб ҳаракат қилади. Агар у етарли даражада босимга эга бўлган сохага келиб қолса, яна эриб кетади (агар буғ бўлса, конденсацияланади). Эриган газ ўрнида пайдо бўлган бўшлиққа суюқлик заррачалари интилади ва бўшлиқ кескин ёпилади. Бу эса ҳозиргина бўшлиқ бўлган ерда гидравлик зарбани вужудга келтиради ва натижада бу ерда босим кескин ортиб, температура кескин камаяди.

• Табиатда ва техникада суюқлик унда ҳавонинг таркибидаги газлар оз миқдорда эриган ҳолда учрайди. Босим ортиши ёки температура камайиши билан эриган газлар миқдори ортади ва аксинча, босим камайганда ёки температура ортганда уларнинг миқдори камаяди. Шунинг учун босим камайиши ёки температура ортиши билан суюқликдаги эриган газларнинг бир қисми ажралиб чиқиб, пуфакчалар хосил қилади, яъни юқорида айтилганга кўра босим камайганда сув ҳам буғланади, лекин енгил компонент сифатида эриган газлар тезроқ ажралиб чиқиб, пуфакчалар хосил қилади. Бошқача айтганда бу ҳолат суюқликдаги босимнинг ундаги газнинг тўйинган буғлари босимига тенг бўлганда вужудга келади. Газ пуфакчалари пайдо бўлиши билан суюқликнинг туташлиги бузилади ва туташ муҳитларга таалуқли қонунлар ўз кучини йўқотади. Бу ҳодиса кавитация дейилади. Пуфакчалар суюқлик ичида температурали ёки юқори босимли сохалар томонга қараб ҳаракат қилади. Агар у етарли даражада босимга эга бўлган сохага келиб қолса, яна эриб кетади (агар буғ бўлса, конденсацияланади). Эриган газ ўрнида пайдо бўлган бўшлиққа суюқлик заррачалари интилади ва бўшлиқ кескин ёпилади. Бу эса ҳозиргина бўшлиқ бўлган ерда гидравлик зарбани вужудга келтиради ва натижада бу ерда босим кескин ортиб, температура кескин камаяди.

• ГАЗЛАРНИНГ СУЮҚЛИКДА ЭРИШИ. КАВИТАЦИЯ ҲОДИСАСИ ҲАҚИДА ТУШУНЧА