Muskul to’qimasining xususiyatlari
Muskul to’qimasi elastomer xususiyatga ega bo’lib, tarkibiga kiruvchi biopolimerlar me-xanik va kimyoviy tahsir natijasida o’z uzun-ligini o’zgartirish xususiyatiga ega. Muskul to’qimasining qisqarishini tahminlovi strukturasi aktin va miozin oqsilidan tuzilgan. Aktin molekulyar massasi 50-80 kD atrofidagi bo’lib, molekulasi uzunligi 10 3 A 0 ni tashkil etadi. Miozin oqsili esa mo-lekulyar massasi 42 kDni, molekula uzunligi 1600 A 0 ni tashkil etib, skelet muskul to’qi-masining 60% massasidan iborat.
Sent-Dg’erdg’i to-monidan aktin va miozin oqsili muskul to’qi-masi tarkibida aktomiozin kom’leksi holida ko’rsatib berilgan.
Ko’rib o’tgan kom’leks tarkibiga qisqarish jarayonida muhim aha-miyatga ega maxsus oqsil guruhlari tizimi kiradi. Muskullar qisqa-rishida energiya manbai glikogen hisoblanadi. Muskullarning kimyoviy energiyani mexanik ener-giyaga aylantirish jarayoni izo-termik va izobarik sharoitda bo’ladi.
Ko’ndalang targ’il muskulning tolalari ichida ko’’ sonli miofibrillalar joylashgan. Ular-ning diametri 1-2 mm bo’lib, sarkomerlardan tashkil to’gan.
Har bir sarkomer Z-membranalar bilan chegaralangan.
Sarkomerlarning uzunligi 2,0 mkm ni tashkil etadi. Muskul hujayrasi ichki qismi hisoblangan sarko’lazmada mitoxondriyalar va endo’lazmatik to’r tizimi joylashgan.
Sarkomer muskulning asosiy qisqaruvchi strukturasi hisoblanib, yo’g’on va ingichka tolalar hamda Z-’lastinkadan iborat.
Sarkomer tolalari geksonalg’ ko’rinish-da joylashgan. Bunda ingichka tolalar aktin oqsilidan tashkil to’gan.
Yo’g’on tolalar tarkibi miozin oqsilidan iborat.
Miozin molekulasi funktsional jihat-dan ikki xil bo’lgan qismlari sharnir bilan o’zaro bog’langan. Bu molekulaning bir qismi yo’g’on tolaning tanasida va ikkinchi qismi uning tashqi tomonida joylashgan.
Og’ir miozinda faol, aktin bog’lovchi markazlar bor.
Do'stlaringiz bilan baham: |