Foydalanuvchi

Javoblar.

1 . Birinchi mahalliy tarmoqlar paydo bo‘lgan vaqtdan beri yuzlab turli xil tarmoq texnologiyalari yaratildi, lekin keng miqyosda tanilib, tarqalgan tarmoqlar bir nechagina xolos. Taniqli firmalar bu tarmoqlarni qo‘llab-quvvatlashlariga va yuqori darajada ularni ish faoliyatini tashkiliy tomonlarini standartlashganiga nima sabab bo‘ldi. Bu tarmoq qurilma va uskunalarini ko‘p ishlab chiqarilishi va ularning narxi pastligi, boshqa tarmoqlarga qaraganda ustunligini ta’minladi. Dasturiy ta’minot vositalarini ishlab chiqaruvchilar ham albatta keng tarqalgan qurilma va vositalarga mo‘ljallangan mahsulotlarini ishlab chiqaradilar. Shuning uchun standart tarmoqni tanlagan foydalanuvchi qurilma va dasturlarni bir-biri bilan mos tushishiga to‘liq kafolat va ishonchga ega bo‘ladi.

Hozirgi vaqtda foydalaniladigan tarmoq turlarini kamaytirish tendensiyasi kuchaymoqda. Sabablaridan bittasi shundan iboratki, mahalliy tarmoqlarda axborot uzatish tezligini 100 va hatto 1000 Mbit/s ga yetkazish uchun eng yangi texnologiyalarni ishlatish va jiddiy, ko‘p mablag‘ talab qiladigan ilmiy-tadqiqot ishlarini amalga oshirish kerak. Tabiiyki bunday ishlarni faqat katta firmalar amalga oshira oladilar va ular o‘zi ishlab chiqaradigan standart tarmoqlarni qo‘llab-quvvatlaydilar. Shuningdek, ko‘pchilik foydalanuvchilarda qaysidir tarmoqlar o‘rnatilgan va bu qurilmalarni birdaniga, batamom boshqa tarmoq qurilmalariga almashtirishni xohlamaydilar. Shuning uchun yaqin kelajakda butkul yangi standartlar qabul qilinishi kutilmaydi, albatta.

10 Mbit/s tezlikda ishlovchi Ethernet tarmog‘i uchun standart to‘rtta axborot uzatish muhitini aniqlab bergan:

• 
  10 BASE 5 (qalin koaksial kabel);
  
• 
  10 BASE 2 (ingichka koaksial kabel);
  
• 
  10 BASE-T (o‘ralgan juftlik);
  
• 
  10 BASE-FL (optik tolali kabel);
  

Uzatish muhitini rusumlash 3 elementdan tashkil topgan bo‘lib: «10» raqami, 10 Mbit/s uzatish tezligini bildiradi, BASE so‘zi yuqori chastotali signalni modulyatsiya qilmasdan uzatish- ni bildiradi, oxirgi element tarmoq qismini (segmentini) ruxsat etilgan uzunligini anglatadi: «5» — 500 metrni, «2» — 200 metrni (aniqrogi, 185 metrni) yoki aloqa yo‘lining turini: «T» – o‘ralgan juftlik (twisted pair, витая пара), «F» – optik tolali kabel (fiber optic, оптоволоконный кабель).

Xuddi shuningdek 100 Mbit/s tezlik bilan ishlovchi Fast Ethernet uchun ham standart uch turdagi uzatish muhitini belgilab bergan:

• 
  100 BASE – T4 (to‘rttali o‘ralgan juftlik);
  
• 
  100 BASE – Tx (ikkitali o‘ralgan juftlik);
  
• 
  100 BASE – Fx (optik tolali kabel).
  

Bu yerda «100» soni uzatish tezligini bildiradi (100 Mbit/s),

«T» — harfi o‘ralgan juftlik ekanini ko‘rsatadi, «F» — harfi optik tolali kabel ekanini anglatadi.

100BASE-Tx va 100BASE-Fx rusumidagi kabellarni birlashtirib 100BASE-X nom bilan yuritiladi, 100BASE-TX larni esa 100BASE-T deb belgilanadi.

Bu yerda biz aytib o‘tishimiz kerakki Ethernet tarmog‘i optimal algoritmi bilan ham, yuqori ko‘rsatkichlari bilan ham boshqa standart tarmoq ko‘rsatkichlaridan ajralib turmaydi. Lekin yuqori standartlashtirilganlik darajasi bilan, texnik vositalarini juda ko‘p miqdorda ishlab chiqarilishi bilan, ishlab chiqaruvchilar tomonidan kuchli qo‘llanishi sharofati tufayli boshqa standart tarmoqlardan Ethernet tarmog‘i keskin ajralib turadi va shuning uchun ham har qanday boshqa tarmoq texnologiyasini aynan Ethernet tarmog‘i bilan solishtiriladi.

2 . IEEE 802.11 Simsiz aloqa protokollari

IEEE 802.11 - IEEE 802 mahalliy tarmoq (LAN) protokollarining bir qismidir va simsiz mahalliy tarmoq (WLAN) Wi-Fi kompyuter aloqasini amalga oshirish uchun ommaviy axborot vositalariga kirishni boshqarish (MAC) va fizikaviy pog’ona protokollari to'plamini belgilaydi. 2.4 GHz, 5 GHz, 6 GHz va 60 GHz diapazonlarni o'z ichiga olgan, ammo shu bilan cheklanmagan holda turli xil chastotalarda ishlay oladi.

Bugun simsiz texnologiyalar kosmik tezlikda rivojlanmoqda, chunki simdan qutilish imkoni paydo bo‘ldi – yangi, tezkor simsiz texnologiyalar.

Mavjud simsiz tarmoqlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

1. 
   Radioto‘lqinli texnologiyalar, shuningdek uyali aloqa texnologiyalari;
   
2. 
   Infraqizil texnologiyalar;
   
3. 
   Yerusti va kosmik mikroto‘lqin texnologiyalari.
   

Radioto‘lqinlar, infraqizil va mikroto‘lqinlar ko‘rinadigan yorug‘lik, ultrabinafsha yorug‘lik, radioto‘lqin, infraqizil, rentgen nurlari, mikroto‘lqin va gamma-nurlarni o‘z ichiga oladigan elektromagnitli spektrning bir qismidir. Elektromagnitli radiatsiya yer atmosferasi va kosmos orqali is propagated.
Radioto‘lqinli texnologiyalar juda keng tarqalgan va tez ishlovchi simsiz tarmoq sohasida taqdim etilgan. Radioto‘lqin texnologiyalari 802.11 simsiz tarmoq standartlari va Bluetooth, HiperLAN kabi muqobil industry-endorsed approaches
WiMAX va HiperLAN simsiz mintaqaviy tarmoq texnologiyalarga misol bo‘la oladi. Uyali aloqa texnologiyalari, jumladan 3G va 4G, ham radioto‘lqin texnologiyalaridan foydalanadi.

Infraqizil texnologiyalar radio wave approaches dan farqli uncha mashhur emas. Infraqizil texnologiya ofis ichidagi aloqalar kabi qisqa masofadagi ulanishlarda foydalaniladi. Radioto‘lqinli ulanishlarda.

Radioto‘lqin texnologiyalari

Tarmoq signallari radioto‘lqin orqali uzatish mumkin, lekin tarmoq dasturlari yuqori chastotalar bilan ishlaydi. Misol uchun, hududdagi AM stansiyalar 1290 chastotalarda efirga uzatadi, bu esa 1290 kHz ma’noni beradi, chunki AM to‘lqinlar 535-1605 kHz oraliqda joylashadi. FM to‘lqinlar esa 88-108 MHz oraliqda joylashadi.

Radio tarmoq orqali uzatishda signal bir yoki ko‘p yo‘nalishda uzatilishi mumkin, bu esa ishlatilayotgan antenna turiga bevosita bog‘liq.

IEEE 802.11 protokoli asosidagi radioto‘lqinli tarmoqlar

Har xil turdagi radio to‘lqinlar ishlatiladi, lekin taklif etilgan.

Asosiy standart 802.11 edi (so‘ngidagi harflarsiz), lekin bugungi kunda keng tarqalgan standartlar – 802.11a, 802.11b, 802.11g, va 802.11n. 802.11ac va 802.11ad.

Simsiz tarmoq tashkil etuvchilari

Simsiz ulanish uchta asosiy tashkil etuvchidan iborat:

1. Qabul qiluvchi va uzatuvchi plata.

2. Ulanish nuqtasi.

3. Antennalar.

Qabul qiluvchi plata simsiz tarmoq platasi (Wireless NIC – WNIC) deb nomlanadi hamda OSI modelining Jismoniy va Ma’lumot uzatish pog‘onalarida faoliyat ko‘rsatadi. WNIC ichki PCI (Peripheral Computer Interface) yoki miniPCI, alohida CardBus yoki PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) kartasi yoki USB (Universal Serial Bus) ko‘rinishida bo‘lishi mumkin.

Ko‘p WNIC Microsoft Network Driver Interface Specification – NDIS ga mos keladi. NDIS tarmoq drayverlari spetsifikatsiyasi hamda ko‘pgina tarmoq protokollari bilan ishlay oladigan tarmoq platalari drayverlarini yaratish va foydalanish uchun zarur ilova dasturlash interfeysi (Application Programming Interface – API)dir. API kabi NDIS tarmoq kommunikatsiyalarida ishlatiladigan kichik programmachalar yoki qism-programmalar kutubxonasiga ega. Bu programmalar kutubxonasi NDIS.SYS tizim fayli Simsiz tarmoqqa ulanish usullari Ulanish tezliklari

802.11 protokolning himoya usullari

Xavfsizlik simsiz tarmoqlarda kabelli tarmoqlar kabi zarur. Simsiz tarmoq ko‘payayotgan sababli uni buzish uchun uyushtirilayotgan hujumlar ham ortib boradi.

Bir qator tarmoqlar 802.11 protokoliga muqobil bo‘lgan radio to‘lqinlaridan foydalanadilar. Ular ichida eng mashhurlari Bluetooth va HiperLAN dir.

Bluetooth HiperLAN

Infraqizil texnologiyalar

Simsiz ulanish nuqtalari

Statsionar simsiz ulanish nuqtalari

Mobil simsiz ulanish nuqtalari

Uyali aloqa tarmoqlari

Mikroto‘lqin texnologiyalari

3 . Deyarli barcha zamonaviy lokal tarmoq texnologiyalarida bir xil ma’noni anglatuchi konsentrator, xab, takrorlovchi kabi har xil nomlar bilan ataluvchi qurilma mavjud. Qo’llaniladigan sohasiga qarab bu qurilmaning vazifasi va konstruktiv tarkibi o’zgarib turadi. Uning asosiy vazifasi – kadrni barcha portlarga (Ethernet standartida belgilangani kabi) yoki ma’lum bir algoritmga mos holda faqatgina ayrim portlarda takrorlash doimo o’zgarmay qoladi.

Odatda konsentratorlar bir necha portlarga ega bo’ladi. Bu portlar orqali alohida kabelli fizik segment orqali oxirgi bog’lamalar – kompyuterlar ulanadi. Konsentrator tarmoqning alohida fizik sigmentlarini yagona ajratiladigan muhitga birlashtiradi. Bunda erkin foydalanish lokal tarmoqning ko’rib chiqilgan protokollaridan biri Ethernet, Token Ring, FDDI orqali amalga oshiriladi. Ajratiladigan muhitdan foydalana olish mantiqi texnologiyaga bog’liq bo’ladi, shunday ekan Ethernet, Token Ring, FDDI texnologiyalarining konsentratorlari ishlab chiqariladi.

Har bir konsentrator texnologiya standartiga mos keluvchi bir-qancha asosiy funksiyalarni bajaradi. Asosiy funksiyalar bilan birgalikda konsentrator hatto standartda hali aniq bo’lmagan yoki fakultativ (majburiy bo’lmagan) hisoblangan bir-qancha qo’shimcha vazifalarni bajaradi. Masalan Token Ring konsentratori hatto standartda bunday imkoniyatlar tavsiflanmagan bo’lsa ham, ayrim noto’g’ri ishlayotgan portlarni uzishi va zaxira halqaga o’tish vazifalarini bajarishi mumkin. Konsentrator tarmoqni nazorat va foydalanishni yengillashtirish kabi qo’shimcha vazifalarni bajarish uchun qulay qurilma hisoblanadi.

Ethernet tarmoqlarida foydaniladigan konsentratorlar misolida ularni qo’llanilishining kommunikasion ahamiyatini ko’rib chiqamiz.

Lokal tarmoqlarda turli turdagi texnologiyalar qo’llanilmoqda, shu qatorda keng tarqalgan shina topologiyasida «passiv yulduz» yoki «daraxt» topologiyalari qo’llaniladi. Barcha turdagi topologiyalar turli tarmoq segmentlarini birlashtirish uchun passiv konsentratorlardan foydalanishi mumkin. Bunda asosiy talab – bu yopiq konturlarning bo’lmasligi. Agar bunday tarmoqlar 10BASE-2 yoki 10BASE-5 ro’yxatlar asosida bo’lib, katta o’lchamda bo’lmasa, u holda konsentratorlardan foydalanmasa ham bo’ladi, faqatgina «passiv yulduz» topologiyasidagi 10BASE-T uchun konsentratorlardan foydalanish majburiy hisoblanadi.

U 10Base-T standartidagi RJ-45 raz’yomli 16 ta portga, bulardan tashqari tashqi transiverni ulash uchun bitta AUI portiga ega. Odatda AUI portiga koaksial yoki optik tolada ishlovchi transiverlar ulanadi. Bu transiver yordamida konsentrator bir necha konsentratorlarni o’zaro bog’lovchi magistral kabelga ulanadi. Optik konsentratorlar masofadagi ko’p sonli ishchi stansiyalardan va uncha katta bo’lmagan ishchi guruhdan iborat taqsimlangan tarmoqlarda markaziy qurilma sifatida qo’llaniladi. Bunday konsentratorlarning portlari kuchaytiruvchi vazifasini bajaradi va paketlarni to’liq generasiya qiladi. Shunday ekan konsentratordan 100 metr va undan ko’proq masofadagi stansiyalarni ulashda foydalanish lozimdir.

 

 

 

Konsentratorda mumkin bo’lgan muammodan boshqa uzellarni himoyalagan holda avtosegmentasiyalash, ya’ni xatolik bilan ishlayotgan portlarni uzish vazifasini qo’shgan holda ko’p sonli qo’shimcha vazifalari mavjud.

Ethernet va Fast Ethernet konsentratorlarining portlarini uzishni bajarish jarayonlarini ko’rib chiqamiz.