1.Frontal kompazitsiya. Bunda tasvir tekislik yuzasida ishlanadi.Ular rang-
tasvir, rel`efli haykallar, binolarning old qismi - fasadidagi tasvirli naqishlar bo`li-
shi mumkin.
2.Hjimli kompazitsiya. Bunday kompazitsiyalar uch o`lchamga ega tasvir-
lar bo`lib,ularni har tomonondan kuzatish mumkin.lar asosan yumaloq haykallar ,
amaliy san`at buyumlari, me`morchilik binolarining modellarida namoyon bo`ladi.
41
3.Chuqur-fazoviy kompazitsiya.Bunday kompazitsiyalar ko`poq turarjoy
va jamoat binolarining ichki qismini, xususan uy ichki xonalari, jamoat joylarining
foesi, teatr sahnasi kabilarning loyihalarida ko`zga tashlanadi.
Rang tasvir kompazitsiyasi ham tasviriy san`atda katta o`rinni egal-
laydi.Bunga sabab tasviriy san`at oldiga qo`yiladigan vazifalarning aksariati,
xususan kishilarda badiiy did, tafakkur va xotirani o`stirish, dunyoqarashni
kengaytirish, tasviriy san`atni his etish malakalarini rivojlantirish rangtasvir
kompazit siyasining asosini tashkil etadi.
Kompazitsiya qonunlari- birinchi galda bir butunlik yoki suvrat detalla-
rining o`zaro bog`liqligi qonuni, muvozanat qonuni, suvratda yangilikning bo`lishi,
kontrastlar qonuni, hayotiylik qonuni kabilar nazarda tutiladi.
Kompazitsiya qoidalari esa ritm, kompazitsion markazning bo`lishi, detal-
larning simmetrik yoki assimetrik joylashuvi, kompazitsiyada harakat, turg`unlik,
planlilik, paralellik kabilar nazarda tutiladi. O`quvchilar kompazitsiyaga xos
qonun-qoidalar bilan birga uning uslublari va vositalari haqida ham ma`lum
tasavvurga ega bo`lishlari lozim.
Kompazitsiya uslublari deyilganda tasvirni monumental tarzda ifodalash,
fazoviy tasvirlash,detallarni tik, yotiq, dioganallar bo`yicha tasvirlash tushiniladi.
Masalan, V.Surikov “Boyvuchcha Morozova” nomli asarida kompazitsiyadagi
harakatni ko`rsatish uchun detallarni dioganal yo`nalishi bo`yicha joylashtirgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
