Fransuz fizigi A. Bekkerel 1896-yilda uran tuzlarida luminessensiya hodisasini o‘rganayotib, g‘aroyib hodisaga duch keldi. Uran tuzini fotoplastinka ustida qoldirgan Bekkerel plastinkani ochganida plastinkaga tuzning surati o‘tib qolganini

Yarim yemirilish davri
Radioaktiv yemirilish intensivligini
xaraklerlovchi kallaliklardan biri yarim yemirilish davridir. Yarim yemirilish davri T deb, boshlang ich yadrolarning soni o'rtacha ikki marta kamayishi uchun zarurbo'lgan vaqtga aytiladi.
j_ln2 _ 0 693
X X
Turli izotoplar uchun yarim yemirilish davri juda keng intervalda o zgaradi. U uran uchun 4,56 mlrd. yilga teng bo'Isa, poloniy izotopi uchun bor-yo'g'i 1,5*10-4 ni tashkil qiladi. Radioaktiv yemirilish qonuni quyidagicha ham ifodalanishi mumkin.
t
N = N0 • 2 T Bu yerda: T-yarim yemirilish davri
Yarim yemirilish davri
Aktivlik
Radioaktiv manbaning aktivligi A deb, 1 s dagi parchalanishlar soniga aytiladi.
dN
Aktivlikning SI dagi birligi - Bekkerel (Bk) deb, 1 s da 1 ta parchalanish ro'y beradigan aktivlikka aytiladi. I Bk=l pareh/l s=l s~1.
Hozirgacha yadro lizikasida sistemaga kinnaydigan nuklid aktivllgining birligi -kyuri (Cu) qo'llaniladi. I Cu=3,7* 10loBk
Faollik
Radioaktiv elementlar oilasi
• Tartib raqami 83 dan katta bo'lgan elementlar izotoplarining barchasi radioaktivdir. Tabiiy radioaktiv elementlar, odatda. tort qatorda jo via sht iiilad i. Dastlabki elementdan boshqa barchasi oldingisining radioaktiv yemirilishi natijasida hosil bo'ladi. 2yft/ uran oilasi qorgoshinning stabil izotopi 2^P/? bilan lugaydi. Toriy 2L}f)Th ning oilasi esa qo rg oshinning boshqa stabil izotopi 2%2pb bilan. aktiniy ^/Idling oilasi qo'rg'oshimiing stabil izotopi 282^ bilan. neptuniy 2llNp ning oilasi esa vismutning salbil izotopi 2«^Bi bilan lugaydi.
belt
Radioaktiv moddalar oilasi
Uyga vazifa
1. Radioaktiv nurlarni kim aniqlagan?
2. Tabiiy radioaktivlik nima?
3. Radioaktiv yemirilish qonunini aytib bering.
4. Yarim yemirilish davri deb nimaga aytiladi?
5. Aktivlik va uning birligi nima?
6. Radioaktiv elementlar oilasi qanday elementlar kiradi?
Uyga vazifa
• Radioaktiv nurlarni kim aniqlagan?
• tabiiy radioaktivlik nima?
• Radioaktiv yemirilish qonunini aytib bering.
• Yarim yemirilish davri deb nimaga aytiladi?
• Aktivlik va uning birligi nima?
• Radioaktiv moddalar tarkibiga tegishli?
E'TIBORINGIZ
UCHUN
RAH MAT!
E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!