Fuqarolik qonunchiligi. Tadbirkorlik / Majburiyat huquqi. Majburiyatlarning alohida turlari] 3-kichik bo‘lim

1132-modda. Vasiyat majburiyati
Vasiyat qiluvchi vasiyat bo‘yicha merosxo‘rning zimmasiga bir yoki bir necha shaxs (vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchilar) foydasiga biron-bir majburiyatni (vasiyat majburiyatini) meros hisobidan bajarishni yuklashga haqli bo‘lib, vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchilar vasiyat majburiyati bajarilishini talab qilish huquqini oladilar.
Qonun bo‘yicha vorislar jumlasiga kiradigan, shuningdek kirmaydigan shaxslar ham vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchilar bo‘lishlari mumkin.
Vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchiga meros tarkibiga kiradigan ashyoni mulk qilib yoki boshqa ashyoviy huquq qilib berish, meros tarkibiga kirmaydigan mol-mulkni uning uchun sotib olish va unga berish, uning uchun muayyan ishni bajarish, unga muayyan xizmatlar ko‘rsatish va hokazolar vasiyat majburiyati narsasi bo‘lishi mumkin.
Vasiyat qiluvchi tomonidan zimmasiga vasiyat majburiyatini bajarish vazifasi yuklatilgan merosxo‘r bu vazifani o‘ziga o‘tgan merosning meros qoldiruvchi qarzlarining o‘zi to‘lashi lozim bo‘lgan qismini chegirib tashlagandan keyin qoladigan haqiqiy qiymati doirasidagina bajarishi lozim.
Agar zimmasiga vasiyat majburiyati yuklatilgan merosxo‘r merosdan majburiy ulush olish huquqiga ega bo‘lsa, uning vasiyat majburiyatini bajarish vazifasi o‘ziga o‘tgan meros qiymatining majburiy ulush miqdoridan ortiq bo‘lgan qismi bilan chegaralanadi.
Vasiyat majburiyati barcha yoki bir necha merosxo‘r zimmasiga yuklatilgan hollarda, agar vasiyatnomada boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa, ularning har biri vasiyat majburiyatini merosdagi o‘z ulushiga mutanosib ravishda bajaradi.
Vasiyat qiluvchi meros sifatida uy-joy, kvartira yoki boshqa turar joyni oladigan merosxo‘r zimmasiga turar joyni yoki uning bir qismini boshqa shaxsga umrbod foydalanish uchun berib qo‘yish majburiyatini yuklashga haqli. Turar joyga bo‘lgan mulk huquqi keyinchalik boshqa shaxsga o‘tganida ham umrbod foydalanish huquqi o‘z kuchida qoladi.
Turar joydan umrbod foydalanish huquqi boshqa shaxsga o‘tkazilmaydi, o‘zgaga berilmaydi va vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchining merosxo‘rlariga o‘tmaydi.
Vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchiga berilgan turar joydan umrbod foydalanish huquqi, agar vasiyatnomada boshqacha tartib ko‘rsatilgan bo‘lmasa, uning oila a’zolari mazkur turar joyda yashashi uchun asos hisoblanmaydi.
Zimmasiga vasiyat majburiyati yuklatilgan merosxo‘r vafot etgan yoki u merosni qabul qilib olmagan taqdirda, vasiyat majburiyatini bajarish uning ulushini olgan boshqa merosxo‘rlarga yoxud, agar mol-mulk egasiz bo‘lib qolsa, davlatga yoki fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga o‘tadi.
Vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchi meros ochilgunga qadar yoki meros ochilgandan keyin, ammo vasiyatnoma bo‘yicha merosxo‘r vasiyat majburiyatini qabul qilib olishga ulgurgan paytga qadar vafot etgan taqdirda vasiyat majburiyati bajarilmaydi.
Vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchi meros qoldiruvchining qarzlari uchun javobgar bo‘lmaydi.
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun qarang: Oliy sud plenumining 2011-yil 20-iyuldagi 5-son “Sudlar tomonidan meros huquqiga oid qonunchilikning qo‘llanilishi to‘g‘risida”gi qarorining 9-bandi.