Futbol tarixi

FUTBOL TARIXI

Futbolga oʻxshash oʻyinlarning kelib chiqishi tarixi miloddan avvalgi davrlarga borib taqaladi. Bugungi zamonaviy futbol 1863-yilda Angliyada tashkil etilgan Futbol Uyushmasi tomonidan tayyorlangan qoidalar asosida yaratilgan.
FIFAga koʻra futbolga oʻxshash va ilmiy dalillarga ega boʻlgan dastlabki oʻyin miloddan avvalgi 300-200 yillarda Xitoyda harbiy mashgʻulotlar uchun oʻtkazilgan cuju sport turi hisoblanadi^[1][2]. Ikkita bambuk qamish bilan mahkamlangan, yung bilan toʻldirilgan charmdan yasalgan shar, 30-40 sm balandlikdagi qal’aga oʻtkazishni maqsad qilgan ushbu oʻyin; toʻpga qoʻl va qoʻllardan boshqa har qanday tana aʼzosiga tegish mumkin edi^[1]. Bir necha asr oʻtgach, kemari deb nomlangan oʻyin Yaponiyada paydo boʻldi, unda ham cuju izlari boʻlib, milodiy 644 yilda paydo boʻlgan^[3]. Cujudan farqli oʻlaroq, raqobatsiz oʻynaladigan kemarining maqsadi dumaloq maydonda oʻyinchilarning toʻpni oyoqlari bilan urib yurishlari va toʻpni yerga tushirmasdan bir-biriga oshirishlariga asoslangan edi^[1]. Yevropada futbolga oʻxshash dastlabki oʻyin Qadimgi Yunonistonda oʻynagan episkiros deb nomlangan oʻyindir^[1][4]. Tananing har bir aʼzosi bilan aloqa erkin boʻlgan oʻyinda oʻyinchilar ikki jamoaga boʻlingan va har bir jamoa toʻpni uzatish yoki otish yoʻli bilan raqib jamoa maydonining oxiridagi chiziqdan oʻtkazishga harakat qilgan. Shunga oʻxshash oʻyin keyinchalik Rim imperiyasida harpastum nomi bilan oʻynalgan

FUTBOL MAYDONI

• 
  1863-yil — futbol maydonining oʻlchami boʻyicha qoidalardagi birinchi koʻrsatmalar.
  
• 
  1875-yil — Sheffild futbol assotsiatsiyasi bosimi ostida Angliya futbol federatsiyasi darvozalarni qattiq ustun bilan jihozlashni talab qiluvchi va lentalardan foydalanishni taqiqlovchi qoidalarni qabul qildi; darvozaning oxirgi oʻlchami oʻrnatiladi.
  
• 
  1891-yil — darvozada toʻrning paydo boʻlishi.
  
• 
  1901-yil — jarima maydonchasi paydo boʻlishi.
  
• 
  1912-yil — darvozabonning qoʻllari bilan oʻynash huquqi uning jarima maydonchasi bilan cheklangan.
  
• 
  1937-yil — belgilanishdagi soʻnggi oʻzgarish — jarima maydonidan 10 yard naridagi yoy.
  

Uchrashuvlar tabiiy va sunʼiy qoplamali maydonlarda oʻtkazilishi mumkin. Futbolning rasmiy qoidalariga koʻra, sunʼiy qoplama yashil boʻlishi kerak.
Maydon oʻlchamlari:

•