G. I. Ishmuradova, G. M. Mirzayeva

3 - modul. Qotishmalar  va  ularning tuzilishi 

 

Modulning maqsadi: Qotishmalarning tarkibiy tuzilmasi, 

xossalari,  tashkil  etuvchilar,  mexanik  aralashmalar,  qattiq 

eritmalar haqida tushunchalarni shakllantirish. 

 

Bilim 

Ko’nikma 

Qotishmalar  haqida  ma’lumotga 

ega bo‘ladilar; 

Qotishmalar  haqida  ma’lumot-

larni izohlay oladilar; 

Mexanik  aralashmalarni farqlay 

oladilar; 

Mexanik  aralashmalarni  tushun-

tirib bera oladilar; 

Kimyoviy  birikmalarni o‘rgana-

dilar; 

Kimyoviy birikmalarni tahlil qila 

oladilar; 

Qattiq 

eritmalar 

haqida 

ma’lumotga ega bo‘ladilar. 

Qattiq    eritmalarni  tahlil  eta 

oladilar. 

 

Modul birligining mazmuni  

Ma’lumotlar bloki 

 

Texnikada  qotishmalar  maxsus  pechlarda  bir  yoki  bir 

necha  metallarni  yoxud  metalloidlarni qo‘shib  eritish  yo‘li  bilan 

hosil  qilinadi.  Elementlarning  bunday  murakkab  qotishmasiga 

cho‘yan,    po‘lat,  bronza,  duralyuminiy,  jez  (latun)  va  boshqalar 

misol    bo‘la  oladi.  Ba’zi  qotishmalar  shu  qotishma  tarkibiga 

kiruvchi  elementlardan  tayyorlangan  kukunlar  aralashmasini 

maxsus  qoliplarda  presslash  orqali  olingan  mahsulotni  (tarkibiga 

qarab)  110-1403

0

C  haroratda    qizdirish    yo‘li    bilan    ham    hosil  

qilinadi.   

Bunday  qotishmalarga  keskichlar  uchun  ishlatiladigan 

qattiq  qotishma  plastinalari  va  ko‘pgina    metall-keramik  detallar 

misol    bo‘la  oladi.  Qotishmalarning  xossalari  ularning  kimyoviy 

tarkibiga  va  ichki  tuzilishiga  bog‘liq.  Qotishmalarning    tarkibiga  

kiruvchi elementlarning turiga, miqdoriga va o‘zaro munosabatiga 

ko‘ra  ularda:  mexanik  aralashma,  kimyoviy  birikma    va  qattiq 

eritma  hosil bo‘lishi  mumkin.