|
Abu Ali Ibn Sino (980-1037). Ibn Sino 57 yil umr ko‘rgan. “Tib qonunlari” kitobi X11 asrda arab tilidan lotin tiliga o‘girilgandan so‘ng butun dunyoga tarqaldi. 1493 yilda fransuz tiliga, 1593 yilda italyan tiliga, XV asrda rus tiliga o‘girildi. XII asrdan XVIII asrgacha u 40 marta qayta nashr etildi. 1X-X1 asrlarda “Tibbiyot qonunlari”ni yaratganligi boisdan ham uni G‘arbda Avitsenna nomi bilan tan olishadi. Ibn Sino jamiyat aholisini 1) boshqaruvchilar ma’muriy ishlar bilan shug‘ullanuvchilar, 2) mehnatkashlar ishlab chiqaruvchilar, 3) harbiylar jangchilarga ajratadi. Uning fikricha, davlatsiz qonun-qoidalar bo‘lmaydi.
Ibn Sino O‘rta Osiyo tabiiy-ilmiy va ijtimoiy-falsafiy fikrlarning buyuk namoyondasi, tibbiyot, falsafa, ijtimoiy-siyosiy, axloqiy ta’limot tarixiga ulkan hissa qo‘shgan mutafakkirdir. Uning “Ishorat va Tanbixot”, “Risolatu tadbiri manzil”, “Qush tili” kabi asarlari bevosita davlat boshqaruvining adolatparvar va axloqiy asoslariga bag‘ishlanadi.20
Ibn sino yozgan 450 dan ortiq asardan: «Tib qonunlari», «Donishnoma», «Najot kitobi», «Turar joyning tuzulishi», «Insof kitobi», «Tibbiy ko‘rmatmalar haqida» kabi 160 ga yaqini bizgacha etib kelgan.
Adolatli davlat boshqaruvi, uning mukammal nazariy asoslarini yaratish borasida ulkan ilmiy meros qoldirgan o‘rta asrlar mutafakkiri, davlat arbobi Nizomulmulkning “Siyosatnoma” asari muhim manba hisoblanadi. U amaldorlarni axloqiy fazilatlariga qarab tanlash, adolat va insofni oyoq osti qiladigan kishilarni davlat ishlariga aralashtirmaslikni, davlatni boshqarishda kengash bilan olib borish, faoliyatlarni muntazam nazorat qilish, itoat, ijro va sifatlari to‘g‘risidagi qarashlari bilan ahamiyatlidir. Ayniqsa, Nizomulmulkning «Ko‘pchilik bo‘lib qabul qilingan tadbir eng savobli bo‘ladi va shunday yo‘l tutish kerak»21 degan fikrlari ajdodlarimizning davlat qurilishining adolatli tartibotlariga katta e’tibor berganligidan dalolatdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
