G'arezsizlik jillarinda O'zbekstandag'i ma'nawiy ha'm ma'deniy rawajlaniw

,, G'arezsizlik jillarinda O'zbekstandag'i ma'nawiy ha'm ma'deniy rawajlaniw,,

O'zbekstan oz g'arezsizligin qolga kirgizgennen baslap jamiyetimizding barliq tatawlari qatari ruwxiy turmis ham madeniyatta ulken o'zgerisler amelge asirildi.

Bul qurilip atirgan mamleket birinshi gezekte, uliwma dunyaliq civilizaciya, dunya ma'mleketleri erisken tajriybelerge ham xalqimizding milliy dasturlerine a'sirler dawaminda qa'liplesken qadriyatlarina tiykarlanbaqta.
Enciklopediyada qadriyatqa tomendegishe tariyip berilgen "Qadriyat a'tirapimizdag'i qandayda bir ha'diyselerding insan jamiyetlik ham madeniy ahmiyetin korsetiw ushin qollanilatugin tusinik. Qadriyatlardi mazmuni ham xarakteri boyinsha progressiv ham reaksion tiplerge ajiratiw mumkin. Qadriyatlar qandayda bir ja'miyet ham toparlarga tiyisli adamlarding turmisi ham madeniyatining haqiqiy yamasa ideal ta'replerin ta'biyat ham ja'miyet hadiyselerining mazmunin an'latadi. Onin' qadriyatlar dep ataliwining sebebi adamlar olardi qa'dirleydi o'ytkeni Bul qadriyatlar olarding jeke ha'm jamiyetlik turmisin bayitadi. Sonliqtanda adamlar o'z ko'z qaraslarindag'i Qadriyatlardi a'melge asiriwg'a imtiladi.
Qadriyatlar ishindegi en' birinshi en' a'himiyetlisi o'mirding ozi bolip tabiladi. O'ytkeni o'mir ayiriliw qalgan barliq qadriyatlardan paydalaniwdi joqqa shig'aradi. Qadriyatlar o'zining manisi boyinsha bir neshe turlerge bolinedi. Insan ham oning omiri en' joqari qadriyat esaplanadi.
Insanning o'zi joq jerde qandayda bir na'rsenin' qadr qimbati haqqinda so'z etiw, onin' turmisin jaqsilaw, bilim ham ma'deniy da'rejesin rawajlandiriw, densawlig'in saqlaw, o'mirin qorgaw ma'mleketimiz siyasatining tiykargi bag'darin qorg'aydi. Ja'miyetimizde juz berip atirg'an tupkilikli o'zgerislerding reformalarding barligi adamlarding turmisi bay, gozzal boliwi, insan haqiqiy ma'nisinde o'zin erkin seziwin tamiynlewge qaratilg'an.
Watandi suyiw joqari qadiriyaylardan bolip tabiladi. O'z Watanin suymegen onin' qadirine jetpegen insan basqanin' da, putkil adamzattin' da, qadirine jetpeydi. Watanga sadiqliq, milletke, haqiyqatqa sadiqliq, putkil adamzatqa myrim shapa'a'ttin' korinisi bolip tabiladi. Onisiz a'dalat jen'iske erise almaydi, insan shaxsina hurmet qa'liplese almaydi. O'ytkeni miyrim-shapaati joqytqan shaxs ayag'inan astindagi jerden ajiralip qaladi. Milliy qadriyat xaliq o'tmishinin bugini ham keleshegine ilim ha'm madeniyattin' rawajlaniwina, milliy a'dep-ikramliqqa joqari hurmet belgisi bolip tabiladi.
Xalqimizding manawiy bayligi esaplangan "Alpamis" da'stani qisimga ushiradi. "Muqimiy" muzikali drama teatri repertuarinan "Alpamis" spektakli alip taslandi. G'arezsizlik na'tiyjesinde "Suw seyili", "Anor seyili", "Qawin seyili", "Juzim seyili" siyaqli bayramlar qayta tiklendi. Bul bayramlar abadanshiliq, molshiliq, tinishliq belgisi sipatinda, xaliqtin' arziw - a'rmani, tileklerinin' ko'rinisi sipatinda qadirlenetug'in edi.
Barliq waqitta til so'ylesiw qural sipatinda emes, al milliy ma'deniyat sipatinda qabil etiledi.
Til awladlar arasinda baylanistirip turiwshi qural bolip, keleshek awladqa a'sirler dawaminda jiynalg'an ruwxiy bahaliqlardi jetkerip otiradi.
Biraq SSSR waqtinda alip barilg'an til siyasatti milliy tilding rawajlaniwina kesent jasaydi.
Rus tili barliq respublikalarda ma'mleketlik til d'arejesine ko'terildi. Bara Bara o'zbek tili qaraqalpaq tili basqariw ilim tarawinda ja'miyetlik turmista o'zinin' abiroyin jog'altadi. Sol sebepli O'zbekstanda o'zbek tilin qorg'aw boyinsha qarama-qarsiliq ha'reketlerdi payda etedi.
O'zbek, qaraqalpaq tiline ma'mleketlik biylik beriw maselesi ko'teriledi. 1989-jil 1 dekabrde qaraqalpaq tiline, 1989-jil 21- oktyabrde O'zbek tiline ma'mleketlik til biylikleri berildi.
1989-jili "Latin" grafikasina tiykarlang'an O'zbek aljawitin en'giziw haqqinda nizam qabil etiledi.
O'zbekstanda ma'mleketlik tillerdi uyreniw ha'm oni ugit na'siyatlaw h.b tillerge ziyani joq. Televideniye ha'm radiolarda bir neshe tillerdi alip bariladi. Ma'mleketlerde 7 tilde ta'lim alip bariladi.
Bular: o'zbek, qaraqalpaq, rus, qazaq, ta'jik, qirg'iz, turkmen, shet tillerin uyreniwi a'melge asirilmaqta. Rus tili milletler ara qatnastin' tili bolip ham ilim, madeniyat, bilimlendiriw, g'alaba qurallarinda ekinshi ahimiyetli til bolip kelmekte. 2016-jili 13 mayda Prezident qarari menen A. Nawaiy atindagi o'zbek tili ham adebiyati Tashkent mamleketlik universiteti sho'lkemlestiriledi. SSSR dawirinde ra'smiy atelistik atezim qudaydi biykarlaw siyasat diniy alimlarding filosoflardin', shayirlardin' do'retiwshilik miyraslarin uyreniwge mumkinshilik bermegen. G'arezsizliktin' sharapati menen ulli ata babalarimizdin' miyrasin qayta tiklew imkaniyati boladi.