Genetika fanidan maxsus

---

Ma’rupov Akmaljon Akbarovich 

 

MA’RUPOV AKMALJON AKBAROVICH 

 

 

 

GENETIKA FANIDAN MAXSUS  

QO`LLANMA 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Farg’ona-2016 

---

Ma’rupov Akmaljon Akbarovich 

GENETIKA FANIGA KIRISH 

                               

      

 

Bu fan biologiyaning asosiy fanlaridan biri xisoblanadi. Bu fan oldida hozirga kunda va uzoq 

yillarga mo`jallangan juda katta masalalar turibdi. 

Genetika – organizmlarning ikki xususiyati : irsiyat va o`zgaruvchanligini o`rganadi. 

 

Irsiyat-  bu  organizmning  belgi  va  rivojlanish  xususiyatlarini  kelgusi  avlodlarga  o`tkazib  turish 

xossasidir. 

O`zgaruvchanlik- ota -onada uchramaydigan yangi belgilarni paydo bo`lishi

. 

 

 

 

 

 

 

1. XIX asrning 80-yillarida A.Veysman birinchi marta irsiyatning moddiy  

    asosi xromosomada joylashgan degan fikrni bayon qildi. 

2. 1906-yili ingliz olimi U.Betson yangi fanni “GENETIKA ” deb atashni    

     taklif qildi.  

3. Daniyalik olim V.Iogansen 1909-yilda fanga gen, genotip va fenotip  

    tushunchalarini kiritdi.  

4. 1901-yilda G.De.Friz mutagenez nazariyasini kashf qildi. 

5. 1910-1925 –yillarda amerkalik olim T.G.Morgan, O`z hamkasblari  

    A.Stertvant, G.Meller, K.Bridjes bilan hamkorlikda irsiyatning    

    xromosomalar nazariyasini yaratdi. 

 

Bu  fan  rivojlanishiga  Iogaan  Mendel  ulkan  xissaini  qo`shgan  U  1822-  yili  Avstro-Vengriya 

dexqon  oilasida  tug`iladi.  Otasi  vafotidan  so`ng  16  yoshidan  boshlab  mustaqil  hayotini  boshlaydi. 

Natijada o`z qiziqishiga muofiq oliy o`quv yurtiga  kirib o`qituvchi bo`ladi. Hayotda eng asosiy, ya`ni 

uning nomini tarixda qoldirgan ilmiy ishlarini u 1854-yili 32 yoshida boshlaydi. No`xatlar ustida olib 

borgan  bu  ko`p  yillik  ilmiy  kuzatishlari  natijada  1865-yili  Tabiatshunoslar  jamiyatida  ma`ruza  qildi 

va 1866-yili “O`simlik duragaylari ustida o`tkazilgan ilmiy ishlari” nomi bilan maqola bo`lib chiqdi, 

lekin  yosh  Mendelni  ishini  ko`pchilik  qo`llab  quvvatlamaydi.  Mendelning  bu  kashfiyoti  1900-yilda 

uchta yirik olim G.De-Friz (Golladiya), E.Chermak, (Avstraya) K.Korrens (Germaniyalik) tomonidan 

qayta kashf qilingandan so`ng olimlar tomonidan tan olinadi. 1900-yil “genetikaga asos solingan yil”  

hisoblanadi.