Irsiyatning molekular asoslari

Aim.Uz

Irsiyatning molekular asoslari

Reja.

1. 
   Irsiyat va xromosomalarning ximiyaviy tarkibi.
   
2. 
   Irsiyatning moddiy negizi DNK ekanligini isbotlanishi. F.Griffits va O.Everi tajribasi.
   

3 Nuklein kislotalar DNK va RNK molekulasini tuzilishi va biologik funksiyasi.
4. DNK-replikatsiya Xodisasi va uning moXiyati.

1) Genetika fanining dastlabki rivojlanish davrida olib borilgan ilmiy izlanishlar irsiyatning sitologik asoslarini urganish ilmini - sitologiya fanini rivojlanishiga olib keldi. Genetik va sitologlarining birgalikdagi kuzatish, tekshirish ishlari irsiyatning xromosom nazariyasining ochilishiga, genetikani keyingi rivojlanishiga yul ochib berdi.

1883 yil E.Van Beneden gametogenez davrida reduksion bulinish, ota va ona xromosomalarining taksimlanishi bilan boglik degan fikrni aytdi. Keyinchalik Xar bir turga kiruvchi, usimlik, Xayvon Xujayralaridagi xromosomalar soni doimiy ekanligi aniklandi.
V.Veysman irsiyatning asosi xromatin moddasi bilan boglik degan fikrni aytdi. Xromosom nazariyasining dastlabki rivojlanish davrida xromosomalar doimiyligi, ular juft ekanligi (gomologik), meyoz bulinishida yangi Xujayralarga teng taksimlanishi, jinsiy Xujayralar yetilish davrida 2 marta kamayishi, uruglanishda yana kayta tulik (diploid) Xolatiga kaytishi aniklandi.
T.Morganning (1911 y) laboratoriya sharoitida olib borgan kuzatishlari irsiyat asoslarini urganishni yanada yukori pogonaga kutardi. U uz tajribalarida genlar xromosoma ichida joylashganligini drozifila pashshasida urgandi.
2) 1940 yillarga kelib xromosomalar tarkibini urganish yanada chukurlashdi. Xromosoma tarkibi DNK va oksildan iboratligi aniklandi. Bu davrda kupchilik olimlar irsiyatning asosi oksil deb tushunar edilar. Keyinchalik irsiyatning asosi oksil emas, nuklein kislotalar bilan boglikligi isbotlandi. Organizm belgi va Xususiyatlarining nasldan-naslga utishida nuklein kislotalar muxim aXamiyatga ega ekanligi 1928 y. Angliya bakteriologi F. Griffits, keyinchalik 1944 yilda Amerikalik mikrobiolog-genetik O.Everi bakteriyalar ustida olib borgan tajribalarda aniklandi.