Geografiyasi
8 - § . 0 ‘rta O siyo (O ‘zbekistonga qo‘shni) mamlakatlari
Download 32 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- G eografik o ‘rnining
- H UDUDI, CHEGARALARI, TABIIY SHAROITI VA TABIIY RESURSLARI
- Chorvachilikda
- \ / Savo l va topsh iriqlar
- 3 9 - § . Q ozog‘iston Respublikasi
- Yoqilg‘i-energetika sanoati
- M a s h in a s o z lik s a n o a t i
- Qoram olchilik
- 4 0 - § . Q irg‘iziston Respublikasi
- Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari.
|
3 8 - § . 0 ‘rta O siyo (O ‘zbekistonga qo‘shni) mamlakatlari umumiy tavsifi CTzbekiston va unga q o lshni bo'lgan Q o z o g l s to n , Qirg'iziston, Tojikiston va T u rk m a n isto n Respublikalari O lrta Osiyo hududidagi m am lakatlardir. Ular j a h o n siyosiy xaritasida 1991- yil kuzida, sobiq Ittifoqning barbod b o l i s h i bilan paydo b o l d i . O lrta Osiyo sobiq Ittifoq davrida bir t o m o n la m a , asosan x o m ashy o va yarim xom ash yo m ah sulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan edi. Bu h u d u d sobiq Ittifoq paxtasining 93 foizi (jahon paxtasining 12 foizi)ni, k o kplab mis, q o ‘rg‘oshin, xrom , oltin, uran kabi ran g dor m etallarni yetkazib bergan. G eografik o ‘rnining e n g m u h i m x u s u s iy a tla r id a n biri u n in g u lk a n Yevrosiyo m aterigining deyarli qoq o krtasida, D u n y o ok e a n la rid a n u z oq da joylashganligidir. Mustaqillikning dastlabki yillaridanoq m intaqa davlatlari ja h o n bozorlariga olib chiq adigan yangi tra n sp o rt y o l la r in i tashkil qilishga kirishdilar. N atijada ilgarigi Rossiya orqali dengizlargacha olib boruvchi yagona transport y o la g ig a q o ‘sh im c h a Eron orqali Fors q o 1 tig ‘iga, Kavkaz orqali Yevropaga, Xitoy orqali T i n c h o k e a n b o ‘y lariga y e tk a z u v c h i t e m i r va a v to m o b il y o l l a r i ta s h k il q ilin di. H UDUDI, CHEGARALARI, TABIIY SHAROITI VA TABIIY RESURSLARI O brta O siyoning m aydoni 4 mln. k m 2 (jahon quruqlik m a y d o n in in g 3,0 foizi), aholisi 55 mln. kishini (jahon aholisining salkam 1,0 foizi) tashkil qiladi. U n in g hudud i g ‘arb d a n sharqqa 3 m ing km , s h im o ld an jan u b g a 2,5 m ing km masofaga c h o ‘zilgan b o l ib , Osiyoning o brta kengliklarida joylashgan. Iqlimi, asosan, q uru q , keskin kontin en tal. Tabiiy nam lik asosida b a h o rik o r d e h q o n c h ilik O lrta Osiyoning Shim oliy Q o z o g biston va baland tog'oldi adirlari va to g 'y o n b a g l r la r i d a olib boriladi. M intaqaning oqar suv manbalariga ega b o l g a n vodiy va vohalarda h ar jih atdan iqtisodiy rivojlangan hududlari joylashgan. O lrta Osiyo mineral tabiiy resurslar bilan a n c h a yaxshi t a ’minlangan. U neft va tabiiy gaz zaxiralariga k o kra Osiyoda Fors q o 1 tiq b o lyi va G barbiy Sibir h u d u d la r id a n keyin u c h in c h i m in taq a d ir. Q o z o g i s t o n , T u r k m a n is to n va O kz b e k is to n R e s p u b lik a la ri bu xildagi tab iiy b o y lik larg a boy. Bu res- publikalarning Kaspiybolyi pasttekisliklari, J a n u b i- g larbiy c h o l h ududlarida xalqaro ahamiyatga ega b o l g a n yirik neft va gaz konlari joylashgan. Shuningdek, bu oMka xilma-xil qora va rangdor metall rudalari (mis, polimetall, oltin, uran, sim ob kabilar) bilan a n c h a yaxshi t a ’m inlangan. Bunday tabiiy resurslar zaxiralariga k o 'r a Q o z o g l s t o n va O 'z b e k isto n n in g im koniy atlari j u d a katta. Subregion respublikalaridan T u r k m a n is to n , Q o z o g l s t o n va O 'z b e k isto n turli kimyoviy m ineral resurslar (tuzlar, fosforit, oltingugurt) bilan h a m yaxshi t a ’m inlangan. T o g l i Tojikiston va Q irg lz isto n Respublikalari esa relyefi tufayli suv va gidroenergetika resurslariga a n c h a boy. AHOLISI O 'r t a O siyo aholisi so'n g gi o ltm is h yil ichida, ikkinchi j a h o n urushi yillaridagi katta y o ‘qotishlarga qara m ay , salkam 3 baravar ko'paydi. Bu j a h o n aholisining o 'r ta c h a o'sish s u r ’atlaridan b i r m u n c h a yuqoridir. M in ta q a d a a h o li n in g son j i h a t d a n o 's is h i d a tab iiy k o 'p a y is h j a r a y o n i asosiy om il hiso b la n sa-d a , u n da m igratsion h ara k a tla rn in g hissasi h a m kam emas. M intaqa respublikalarida demografik holat bir xil emas. Aholisining tarkibida ruslar va bosh q a yevropalik m illatlar hissasi katta b o ‘lgan Q o z o g l s t o n va Q i r g lz i s t o n d a tu g ll is h k o 'rsatkichlari a n c h a past. Aholisi tu b m illatlardan tarkib to p g a n Tojikiston, T u r k m a n is to n va O 'z b e k isto n R espublikalarida a h o linin g tabiiy o'sish ko 'rsatkichlari esa unga nisbatan ikki barav ar ortiqdir. Bu holat m a z k u r respublikalar aholisining dinam ikasiga katta t a ’sir k o 'r - satm oqda. M in t a q a dav latlarid a a h o lin in g o 'r t a c h a zichlik k o 'r s a tk ic h la r i h a m turlichadir. A ho lining bu k o'rsatkichlari har 1 k m 2 m a y d o n g a O 'z b e k isto n d a 56 kishi, T o jik is to n d a 43 kishini tashkil qilgani h o ld a , Q o z o g l s t o n va T u rk m a n is to n d a 10 kishidan a n c h a kam. Shu bilan birga aholisi eng zich (F a r g 'o n a vodiysida 330 kishi) va eng siyrak (M a rka ziy Q o z o g 'is to n d a 1—2 kishi) h u d u d la r orasida h a m katta tafovutlar bor. O 'r ta Osiyo m intaq asid a urbanizatsiya darajasi h a m yuqori emas. S h a h a r aholisining sa lm o g ‘i Q o z o g 'is to n d a 55 foizdan T ojikistonda 30 foizgacha farqlanadi. U n d a aholisi m illio nd an ortiq s hah arlar faqat T o sh k e n t (2,1 m ln.) va Alm ati (1,2 m ln.)dir. U rbanizatsiya darajasining pastligi respublikalarda industrial rivojlanish holati va iqtisodiyotda agrar ta r m o q la r a h a m iy atin in g qav darajadaligi bilan b o g liq d ir . XOJALIGI Sobiq Ittifoq davrida O 'r t a Osiyoning b a rc h a respublikalarida iqtisodiyot u c h u n eng z a ru r b o l g a n x o m ash y o va yarim x om ash y o m a h s u lo tla r ishlab beruvchi tarm o q la rn i rivojlantirishga erishildi. Ular, eng avvalo, t o g ‘-k o n san oat tarm oq la ri, qishloq x o ‘jalik (avvalo. paxta) m ahsulotlari yetishtirish va ularni dastlabki qayta ishlash sohalari edi. O 'r t a Osiyo ishlab chiqarish hajm iga k o 'r a sobiq Ittifoqning paxta, pilla, q o r a k o ‘l terilari, sholi, quritilgan m evalar, mis, volfram, x ro m , sim ob, u ran , oltin, q o 'r g 'o s h in kabi sanoat va qishloq xo'jalik m ahsulotlari ishlab c h iqa ru vch i b irinch i rayoni b o i i b keldi. N e ft, tabiiy gaz, elek tr energiyasi, p axtachilik m a jm u a s id a x izm at qilishga m o lja lla n g a n m ash in a va uskunalar yetkazib berishda h a m regionning s a lm o g i a n c h a katta edi. 112 B a r c h a r e s p u b l ik a l a r s a n o a t i d a u n d i r u v c h i s a n o a t t a r m o q l a r i n i n g aham iyati katta. Bu ta rm o q la r guruhiga kiruvchi yoqilg‘i-energetika, m etal- lurgiya, k im y o sa n o a tla ri s a lm o g ‘i, a y n iq sa , Q o z o g ‘iston, 0 ‘z b e k is to n , T u rk m a n is to n Respublikalarida a n c h a katta. Y o q ilg ‘i ta rm o q la ri orasida neft s a n o a tin in g a h a m iy ati t o b o ra oshib b o rm o q d a . N e ftn i qazib ch iq arishd a Q o z o g 4 s to n (30 m ln .t.), O kzbekiston (8 m ln .t.) va T u r k m a n is to n (3,5 m ln .t.) ajralib turadi. Tabiiy gaz qazib c h iq a rish d a bu respublikalarning im koniyati y a n a d a kattadir. Bu b orada, ayniqsa, T u r k m a n is to n a lohida ajralib turadi. G a z zaxiralari hajm iga k o kra u M D H d a Rossiyadan keyin ikkinchi o lrinda turadi. G a z n i qazib c h iqarishda esa 0 ‘zbekiston yetakchilik qiladi. Bu boyliklarni keng doirada o ‘zlashtirish va ularni ja h o n bozorlariga olib chiqish endigina am alga o s h m o q d a . Bu boyliklarni keng d o ira d a o lzlashtirish va ularni ja h o n bozorlariga olib chiqish endigina amalga osh m o q d a. M i n t a q a r e s p u b lik a la ri ( T u r k m a n i s t o n d a n b o s h q a la r i) k o ‘m irga h a m ancha boy. Elektr energetika sanoati m in taq a n in g b archa respublikalarida nisbatan yaxshi rivojlangan. M eta llu rg iy a sa n o a ti 0 ‘rta O siy o R e s p u b l ik a la r id a b ir tek is rivoj- lanmagan. Kimyo san oatining m in t a q a r e s p u b lik a la rid a g i asosiy o lrni q ish lo q x o ‘jaligiga xizm at qilishdir. Shu sababdan, Q ir g iz is to n n i hisob lam ag an da, b a rc h a respublikalarda m ineral o lg kitlar ishlab chiqarish m a z k u r san o at t a r m o g i n i n g bosh ixtisosi sifatida rivojlangan. M a m la k a tla r iqtisodiyotining asosiy tay a n c h t a r m o g i hisoblanad ig an m ashinasozlik sanoati esa m in ta q a respublikalari orasida O 'z b e k isto n va Q o z o g is to n d a g in a b irm u nch a rivojlangan. M in ta q a n in g b a rc h a respublikalarida yengil va oziq-ovqat sanoatlari m u h im o lrin tutadi. Qishloq x o ‘jaligi 0 ‘rta Osiyo davlatlarining a n ’anaviy ishlab chiqarish sohasidir. O 'r t a Osiyoda dehqonchilik tarmoqlari qishloq x o bjalik m ahsulotlarinin g asosiy q is m in i y e tk a z ib b e ra d i. 0 ‘rta O siyo d e h q o n c h i l i g i n i n g tark ib i respublikalarda bir-birlaridan farq qiladi. J u m la d a n , Q o z o g ‘iston, Q irg ‘i- ziston da donchilikning ah am iyati ju d a katta. Q o z o g ‘iston d o n yetishtirishda ja h o n d a g i eng yirik davlatlardandir. S u g ‘o r m a d e h q o n c h ilik k a asoslangan 0 ‘zbekiston, T u rk m a n is to n va Tojikistonda esa texnik ekinlar, eng a w a lo , paxtachilikning ahamiyati kattadir. Chorvachilikda m intaqan in g deyarli barcha davlatlarida qo‘ychilik yetakchi t a r m o q hisoblanadi. U n ing a ham iyati, ayniqsa, Q o z o g liston, Q irg4ziston va T u r k m a n is to n d a katta. Qoram olchilik m in ta q a respublikalarining, ayniqsa, aholi nisbatan zich yashaydigan vodiy va vohalarida, industrial m arkazlari atrofi h u d u d larid a k o ‘p ro q rivojlangan. O lzbekiston, Tojikiston va T u r k m an isto n Respublikalarida chorvach ilik nin g tuyachilik ( c h o ‘1 hudu dlarida), 8 — A. Q a y u m o v , I. S af ar ov , M. T il la b o y e v a 1 13 SA N О ATI pillachilik, asalarichilik ( t o g 1 va t o g koldi h u d u d l a r i d a ) , yilqichilik kabi tarm o qlari h a m m uh im d ir. Transportida m in taq a keng ko n tin e n ta l oMka b o ig a n lig i sababli temiryoM, avtom obil va quvur transporti tarm o q la ri eng aham iyatlidir. 0 ‘ita Osiyo davlatlarini Xitoy orqali T in c h o k e a n i, E ro n orqali Fors q o 1 t ig ki, Kavkaz orqali Q o ra dengiz bilan b o g l o v c h i yangi y o l l a r tashkil etishga erishildi. Ilgarilari respublikalarning ichki aloqalarini tashkil qilishda xizm at qilib kelgan avtomobil transport! so'nggi vaqtlarda tobora xalqaro iqtisodiy aloqalarda h a m samarali xizmat q ilm oqda. Suv transporti tarm o qlari faoliyati m in ta q a d a tu b d an chek langan . Q u v ur transporti esa tobora rivojlanmoqda. Havo transporti ham barch a respublikalar ijtimoiy hayotida m u h im rol o ‘ynaydi. Ichki tafovutlariio. O 'r t a Osiyo m intaqasini geografik joylashuviga k o lra tekislik va t o g l i respublikalar guruhlariga ajratish m u m k in . B un d a asosan, 0 ‘z b e k isto n, Q o z o g i s t o n va T u r k m a n is to n Respublikalari b irin c h i, Qir- g izisto n va Tojikiston Respublikalari ikkinchi guruhga kiradi. A m m o iqtisodiy- g eografik xususiyatlari tu rlic h a b o i g a n l ig i sababli biz u lar b ilan O bzbe- k istonning q o lshni respublikalari sifatida alo hid a tanishib c hiqam iz. \ / Savo l va topsh iriqlar 1. 0 ‘rta O siy o n in g h u d u d i, c h e g aralari, tabiiv sha roiti va tabiiy resurslari h a q i d a bilganlaringizni gapirib bering. 2. Bu h u d u d n i n g aholisi h a q id a so 'z la b bering. 3. Xo'jaligi va sa n o atig a t a ' r i f bering. S a n o a t n in g qaysi ta rm o q la ri rivojlangan? S ab ab larin i t u s h u n t i ri b berin g. 3 9 - § . Q ozog‘iston Respublikasi O 'r t a Osiyo m in taq asin ing shim oliy va m arkaziy h u d u d la rid a joylashgan. Q o z o g i s t o n R espublikasining milliy mustaqilligi 16- d e k a b r 1991- yilda e ’lon qilingan. M aydoniga k o ‘ra ja h o n n in g 9- yirik m am lak atid ir va u m intaq a h u d u d in in g 2/3 qismini egallaydi. R espublikaning iqlimi keskin k o n tinentald ir. Q o z o g ‘iston tabiiy resurslar bilan yaxshi t a ’m in lan g a n m am la k a tla rd an biridir. U q o ‘rgloshin va rux, x ro m va vanadiy, volfram va k u m u sh kabi boyliklar zaxiralariga k o 'r a ja h o n d a g i k o wplab yirik m a m la k a tla rd a n o ldin da turadi. Shu n in g d e k , respublika mis, m o lib d en , boksit, k o lmir, neft, fosforit, te m ir rudasiga h a m a n c h a boydir. K o 'm i r k on larid an Q a ra g 'a n d a , Ekibastuz, neft kon larid an Tengiz, Q o r a c h ig la n o q , te m ir rudasi k on larid an Kustanay, mis k o n la r id a n J e z q a z g ‘a n , p o lim eta ll k o n la r id a n S h a rq iv Q o z o g i s t o n , fosforit k on laridan Q o ra to v kattaligi va aham iyati bilan a lo hid a ajralib turadi. Q o z o g liston — yer resurslariga h a m j u d a boy. Jam i h u d u d in in g 80 % d an k o kp ro g ‘i qishloq x o w jaligida foydalaniladi. U n d a , ayniqsa, yaylov va p ic h a n z o rla r hissasi eng katta. Ishlov beriladigan m a y d o n la r (ekin m ay - donlari) 35 mln. ga ni tashkil qiladi. Bu boshqa O^rta Osiyo Respublikalarining jam i ekin m aydon larig a nisbatan 4 m a ila kattalik qiladi dem akdir. Shu bilan birga Q o z o g i s to n d a suv va o 'r m o n boyliklari sezilarli darajada taq c h ild ir. B u larning bari resp ub lik an in g j u d a katta iqtisodiy rivojlanish salohiyatiga ega ekanligini k o krsatadi. Aholisi. Q o z o g is to n aholisining soni jiha tid a n m in taq a d a CTzbekistondan keyinda turadi. Hozirgi vaqtda aholisining xususiyatlariga k o bra Q o z o g is to n : — eng sermillat; — tabiiy o'sish ko^rsatkichlari eng past; — qay ta k o ‘chib k e tu v c h ila r hisobiga aholisi son j ih a td a n kam ayib borayotgan respublika hisoblanadi. M asalan, uning aholisi 1997- yildagi 16,7 mln. kishidan 2001- vilda 16,1 mln. kishigacha kamaydi. Shu bilan birga, Q o z o g l s to n m in ta q a d a aholisi eng siyrak joylashgan respublikadir. Hozirgi vaqtda h a r 1 kv. km. m ay d o n g a 6 kishidan k am ro q aholi t o kg kri keladi. Q o z o g l iston O r t a O s iy o d a a h o li n in g u r b a n i z a t s iy a k o 'r s a t k ic h l a r i yuqoriligi bilan ham ajralib turadi. Hozirgi aholisining 55 % i s haharlard a yashaydi. X o ‘jaligi. Q o z o g l s t o n n i n g xo'jaligi industrial -a g ra r x arak terg a ega. Ayniqsa, ikkinchi ja h o n uru shidan keyingi yillarda sanoat tarm o qlari tez s u r ’atlar bilan rivojlantiriladi. Yoqilg‘i-energetika sanoati tarm o q la ri respublika sanoatinin g eng yirik ishlab chiqarish m ajm uasidir. Ayniqsa, k o ‘mir, neft qazib chiqarish va elektr energiyasi ishlab chiqarish hajmi b o kyicha Q o z o g kiston O 'r t a Osiyoda eng yirik respublika hisoblanadi. Neft konlarining, asosan, respublikaning g ‘arbida, yirik elektr stansiyalar shim olida joylashganligi, boshqa rayonlarini yoqilg"i va elektr energiyasi bilan t a ’m in lash da katta qiyinchiliklarni keltirib c h iq a r- moqda. M e ta llu rg iy a t a r m o q l a r i s a n o a t i n i n g i k k in c h i y irik m a j m u a s i d i r . Respublikada qora metallurgiya va ran gd o r m etallurgiya sanoatlari yaxshi rivojlangan. Kimyo sanoati h am to g b-k o n sanoati bilan b o g l a n g a n b o i i b , asosan, neftni qayta ishlash, mineral o kg ‘it!ar, avtom obil shinalari va rezina texnika, sulfat kislotasi m ahsulotlari ishlab chiqarishga ixtisoslashgan. M a s h in a s o z lik s a n o a t i m a v j u d i m k o n i y a t l a r n i s b a t a n y e t a r l i rivojlanmagan. Respublikada yetakchi o i'in n i oziq-ovqat sanoati tashkil qiladi. T a r m o q n in g yetakchi y o ‘nalishi g o bsht-sut sanoatidir. Yengil sanoati respublika qishloq xo^jaligi yetishtirib beradigan x o m - ashyolarni qayta ishlashga moslashtirilgan. Respublika chorvachiligining yetakchi t a r m o g ‘i q oby va echkichilikdir. Hozirgi vaqtda u n d a 25 mln. b o sh d an ziyod q o by va echkilar bor. Q o kychiligi, asosan, j u n va q o r a k o l terisi berishga ixtisoslashgan. Qoram olchilik c ho rvachilikning ikkinchi t a r m o g id i r . U larnin g soni 8 m ln b osh d an ortiqdir. Q o z o g i s t o n dehqonchiligi. M ay do n i 34 m ln ga b o i i b , 2Д qism ida donli e kinlar (bahorgi b u g ‘doy, arpa, tariq, m a k k a jo kxori, sholi), qolgan qism ida texnik (paxta, qandlavlagi , kartoshka va y em -x a sh ak ) ekinlar ekiladi. 115 Transporti. Q o z o g isto n d a davlatlararo va rayonlararo yuk tashishda tem ir- y o ‘l tra n sp o rtin in g aham iy ati eng katta. U ba rc h a ichki rayonlarini bir-birlari bilan b o g l a b turadi. A ham iyatiga k o lra avtom obil tran sp orti h a m m u h im d ir. S h uningd ek, suv va havo tran sp o rtlarin in g ah a m iy ati to b o ra oshib b o rm o q d a . Ichki tafovutlari. Iqtisodiy rivojlanish darajasi va ishlab chiqarish ixtisosiga k o ‘ra nisbatan yaxshi (Shim oliy, Sharqiy va Jan u b iy Q o z o g kiston) va nisbatan k a m o kz la s h tirilg a n (G ^ a rb iy va M a rk a z iy Q o z o g ‘isto n ) ra y o n la ri b ir- birlaridan ajralib turadi. л Savol va topshiriqlar 1. O kquv q o i l a n m a s i n i n g ilova qism idagi ..Ja h o n m a m la k a tl a r in in g k attaligi“ga oid m a t e r i a l l a r d a n fo y d a la n ib , Q o z o g ' i s t o n R e spublika si k o krsatk ic h la rig a v aqin 5 davlatni a n iq la n g , ularni b ir-birlariga taqqoslang. 2. Q o z o g 'i s t o n d a iqlim k o 'rs a tk ic h la r in i q o i l a n m a n i n g m a t n i d a n foydala nib, tahlil qiling, qaysi r a y o n la rid a tabiiy n a m asosid a b a h o r i k o r d e h q o n c h ili k bilan s h u g 'u lla n is h m u m k i n ekanligiga b a h o bering. 3. N i m a u c h u n Q o z o g 'is to n aholisi s o ‘nggi yillarda son jih a t d a n k a m a y a b oshladi? S a b a b l a r in i a n iq la n g . 4. O kquv q o ‘lla nm asi m a tn i m a ’lu m o t la r id a n foy d ala n in g va q a n d a y m a h s u lo tl a r is hlab c h i q a r i s h d a Q ozogM sto n CTrta O s iy o d a b ir in c h i o ‘r in n i egallaydi, d e g a n savolga ja v o b to ping. 5. Y o q ilg bi- e n e rg e tik a s a n o a t i n i n g h u d u d i y jo y la sh ish id a g i n o m u ta n o s i b l i k l a r Q o z o g i s t o n iq tiso d iy o tin in g sam arali rivojlanishiga q a n d a y t a ’sir ko'rsatishi m u m k i n ? Tahlil qiling va xulosa la ringizni bildiring. 4 0 - § . Q irg‘iziston Respublikasi Q ir g iz i s t o n Respublikasining milliy mustaqilligi 30- avgust 1991 - yilda e 'lo n qilingan. U tip i k b a l a n d to g k m am lakatidir. Ishlab chiqarish kuchlarining ixtisoslashuvi va hu dud iy joylashuvida t o g l a r katta rol o ‘ynaydi. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari. Q ir g iz i s t o n h u d u d in in g 90 foizidan k o ‘p r o g ‘ini, asosan kenglik y o ‘nalishida joylashgan t o g ‘lar egallaydf. U la r respublika hududining shimolida T yanshan va J a n u b i-g larbida Oloy toglaridir. Adirlik va t o g ‘ oraliqlari u m u m i y m a y d o n n in g 10 foizini tashkil qiladi. Tabiiy resurslari xilma-xilligi bilan ajralib turadi. K o ‘m ir zaxiralari k o kpdir. S h u n in g d e k , s u rm a , sim o b bilan yaxshi t a ’m in la n g a n , istiqbolli polim etall, oltin kabi konlariga h a m ega. G id ro en e rg iy a zaxiralari boyligi b o lyicha u M D H d a Rossiya va T o jikistondangina qolishadi xolos. Aholisi. S o ‘nggi bir asr d a v o m id a un ing aholisi 5 baravarga k o ‘paydi. Milliy tarkibiga k o ‘ra ah o lin in g 60 % d a n k o kp ro g li qirg‘izlar, 1/5 qismi aislar, 10 % d a n k o ‘p ro g ‘i o bzbeklar hissasiga t o lg bri keladi. Aholisining 70 foizidan k o lpro g bi balandligi 1500 m gacha b o ‘lgan to g ‘oldi tekisliklari va vodiylarda joylashgan. A h olining o ‘rtacha zichligi h a r 1 kv. km. ga 23 kishidir. X o ‘jaligi agrar-industrial xarakterga ega. Yetakchi x o ‘jalik t a r m o g ki qishloq x o ‘jaligidir. 116 Dehqonchiligining eng yirik t a r m o g ‘i donchilikdir. Jami ekin maydonlari- ning 1/2 ga yaqinida donli ekinlar ekiladi. Texnik ekinl ardan paxta va tamaki ( Janubiy Q i r g i z is to n ) qandlavlagi (Shimol iy Qirg‘izistonda) k o lproq ekiladi. Chorvachiligining asosiy tarmoqlari mayin junli qoramolchilikdir. Sa noati ning asosini y o q i lg i -e n er ge t ik a tar moqlari tashkil qiladi. Ular, asosan, k o bmir h a m d a boy gidroenergiya quvvatlaridan foydalanish asosida tashkil t opgan. Gi dr oener geti ka sanoati respublikada ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasining 9 / 10 qismini b er mo q da . Eng yirik G E S lari No ri n daryosida qurilgan. Download 32 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|