Геокимё ва минералогия

Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Геология ва муҳандислик геологияси факультети ”Геокимё ва минералогия” кафедраси ,,Асл ва рангли элементлар геокимёси’’ фани Мавзу : Мис геокимёси. Ўқитувчи: Шаназаров С.И

Мис (лотинча: Cuprum — Кипр орол номидан олинган), Сu — Менделеев даврий системасининг 1 гуруҳига мансуб кимёвий элемент.

Тартиб рақами 29

атом массаси 63,546.

Табиий мис иккита барқарор изотоп 63Сu ( 69,1%) ва 65Сu (30,9%)дан иборат.

Мис — қадимдан маълум металлардан. Қадимда Мис рудасини Кипр оролидан қазиб олинган, шунинг учун уни оролнинг номи билан Cuprum деб аталган. Мис табиатда нисбатан кам тарқалган.

Ер пўстининг масса жиҳатдан 4,7-10-3 % ини ташкил қилади. Мис таркибида баъзан темир, кумуш, камданкам олтин бўлади.

• Ер пўстининг масса жиҳатдан 4,7-10-3 % ини ташкил қилади. Мис таркибида баъзан темир, кумуш, камданкам олтин бўлади.
• Миснинг кўп сонли минераллари (250 дан ортиқ) орасида халкопирит CuFeS2,

халкозин - Cu2S,

ковеллин - CuS,

борнит - Cu5FeS4, Азурит

малахит - CuCО,Cu(ОH)2,

куприт - Сu2О,

хризаколла - CuСuСО3*2H2О ва бошқалари аҳамиятлидир.

Халкозин - Cu2S
Ковеллин - CuS
Борнит - Cu5FeS4
Малахит - CuСО3,Cu(ОH)2
Хризаколла - CuСuСО3*2H2О
Азурит-CuСu(СО3)Cu(ОH)2

Мис юмшоқ, чўзилувчан, болғаланувчан кизғиш металл. Қаттиқлиги 2-2,5. Зичлиги 8,96 г/м³ (20° да), суюқланиш температураси 1083°, қайнаш температураси 2567°,

Мис юмшоқ, чўзилувчан, болғаланувчан кизғиш металл. Қаттиқлиги 2-2,5. Зичлиги 8,96 г/м³ (20° да), суюқланиш температураси 1083°, қайнаш температураси 2567°,

Моос бўйича қаттиклиги 3,0. Мис иссиклик ва электр токини жуда яхши ўтказади, бу жиҳатдан фақат кумушдан кейинда туради. Мис кимёвий жиҳатдан унчалик фаол эмас. Ҳавода оксидланиб қораяди. Нам ҳавода гидроксикарбонат ҳосил булгани учун кўкаради. Мис бирикмаларида +1 ва +2 валентли бўлади.