Geologiya va konchilik ishi fakulteti 5540200 «Konchilik ishi» yo ‘nalishi fqb mutaxassisligi bakalavr talabalari uchun

7. Barabanli elaklar 
 
Barabanli elakларning ishchi maydoni tsilindr yoki kesik konus shaklida 
bo‘lib, odatda teshik-teshik listlardan yig‘iladi. Tsilindr barabanining o‘qi 
gorizontga nisbatan 4-7
0
ga qiya holda, konusli barabanning o‘qi esa gorizontal o 
‘rnatiladi.
Dastlabki mahsulot baraban ichiga yuqori qismidan beriladi. Bunda baraban 
teshiklaridan kichik o‘lchamdagi mahsulot teshiklardan o‘tib ketadi, yirik 
mahsulotlar esa barabanning ichida pastga tomon harakatlanadi.
11-rasm. Barabanli elakларni sxemasi. 
Barabanning aylanish tezligi kritik aylanish tezligining 25-50% ini tashkil 
etadi. 
Elak barabanining diametri 500 dan 3000 mm gacha, uzunligi 2000 dan 15000 
mm gacha, teshiklarining o‘lchami 3 dan 75 mm gacha. Barabanli elakлар asosan 
loyli rudalarni elash va yuvishda qo‘llaniladi. 
 
 
 

---

2.8. Yoysimon elaklar 
Yoysimon elakning ishchi yuzasi bir-biriga parallel va mahsulot oqimiga 
ko‘ndalang joylashgan trapetsiya kesimi ko‘rinishidagi simlardan tashkil topgan. 
Tirqishsimon simlardan shunday tarzda tuzilgan elak bukilgan va tsilindrik 
yuzaning bir sismini tashkil etadi
(11-rasm), bunda simlar tsilindrning yasovchisi bo‘ylab o‘tadi. Yoy yuzasining 
markaziy 
burchagi 
aylananing 
choragini 
(900) 
tashkil 
etadi, 
ba'zi 
konstruktsiyalarda esa 2700 ga etadi. Simning egrilik radiusi 500-600 mm atrofida. 
Elakning ishchi yuzasi taxminan 1m2. 
12-rasm. Yoysimon elak 
Dastlabki mahsulot bosim ostida simning yusori zixiga o‘rinma
bo‘ylab beriladi. Bo‘tananing elak bo‘ylab aylanma xarakati natijasida xosil 
bo‘lgan markazdan sochuvchi kuch suvni va mayda zarralarni elak tirkishlaridan 
o‘tib samarali ajralishiga ta'sir qiladi.
Ostki mahsulotning yirikligi tirsish kengligidan taxminan ikki marta kichik. 03-
07 mm tirsishli elakning solishtirma ishlab chisarish unumdorligi 70-150 m
3
/soat∙m
2
. Elash samaradorligi 35 dan 90 % gacha.
Simlarning ishlash muddati mahsulotning xususiyatiga va simlarning 
o‘lchamiga, ishlab chisarish unumdorligi va bo‘tananing abraziv xususiyatlariga 
bog‘lik. Rudali bo‘tanalarda yoysimon elaklarning ishlash muddati 30-40 kun.