Geometrik mazmundagi amaliy harakterdagi

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-27, Issue-1, February - 2023
 
55 
Geometrik mazmundagi amaliy harakterdagi masalalar – bular mazmuni albatta 
gemetriya mavzularidan tarkib topganligi va ularni yechishda geometrik shakllarni 
bevosita chizmasidan foydalanishimiz yoki topshiriq chizma asosida berilgan bo‘lsa, 
hisoblashlardan foydalangan holda yechimni amalga oshirishni nazarda tutadi. Quyida 
ushbu turdagi masalalarni yechish usulini ko‘rsatib o‘tamiz. 
1-masala. To‘g‘ri to‘rtburchakning eni bo‘yidan 3 marta qisqa. Agar shu to‘g‘ri 
to‘rtburchakning perimetri 72 sm bo‘lsa, uning yuzasini toping? 
Chizma: 
a  
P=2∙(a+b) S=a∙b=? 
b 
Yechish: 
P=72 sm 3∙a=b
P=2∙(a+b)=2∙(a+3∙a)=72 
72=2∙a+6∙a yoki 72=2∙4∙a 
72=8∙a 
8∙a=72 – bir noma’lumli sodda tenglamaga keltirildi. Bu tenglamani noma’lum 
ko‘paytuvchini topish komponent qoidasini qo‘llab yechamiz. 
a=72:8 
a=9 sm 
b=3∙a=3∙9=27 sm 
S=a∙b=9 sm∙27 sm=243 sm
2
Javob: To‘g‘ri to‘rtburchakning yuzasi 243 sm
2
ga teng. 
2-masala: Uchburchakning perimetri 71 sm. Birinchi tomoni ikkinchi 
tomonidan 11 sm ortiq. Uchinchi tomonidan esa 4 sm ga qisqa. Uchburchakning 
tomonlari uzunliklarini toping? 
Chizma: 
 
b 
 
a 
 
d 
Yechish: 
P=71 sm. a-11=b, a+4=d. a=?, b=?, d=? 
P=a+b+d=a+a-11+a+4=3∙a-7 
3∙a-7 =71 
3∙a=71+7 
3∙a=78 
a=78:3 

---