Germaniya bajardi: Abdullayev Bunyod mmt 94-2

GERMANIYA

Bajardi: Abdullayev Bunyod MMT 94-2

Davlat tuzumi

GFR — federativ respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1949-yil 23-mayda qabul qilingan, unga 1954, 1956, 1990, 1993 va 1994-yillarda qoʻshimchalar kiritilgan. Davlat boshligʻi — federal prezident. U maxsus chaqiriladigan federal majlis tomonidan 5 yil muddatga saylanadi va yana faqat bir marta saylanishi mumkin. Federal majlis bundestag raisi tomonidan chaqiriladi va u bundestag deputatlari hamda landtaglar (yer parlamentlari) tomonidan saylangan aʼzolardan iborat. Prezident ish qobiliyatini yoʻqotsa yoki vafot etsa, bundesrat raisi prezident vakolatlarini bajaradi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni parlament amalga oshiradi. U ikki palata: bundestag va bundesratdan iborat. Bundestag aholi tomonidan 4 yil muddatga saylanadi. Bundesrat esa yer hukumatlari oʻz orasidan 4 yil muddatga tayinlaydigan vakillardan iborat. Ijroiya hokimiyat federal kansler boshchiligidagi federal hukumat qoʻlida. Federal kansler bundestagda prezidentning taklifiga binoan koʻpchilik ovoz bilan saylanadi. Vazirlar federal kanslerning taklifi bilan prezident tomonidan tayinlanadi. Har bir yerning oʻz konstitutsiyasi, parlament va hukumati bor.

Germaniya Federativ Respublikasi
Bundesrepublik Deutschland
Bayroq
Gerb
Shior: Einigkeit und Recht und Freiheit (Germancha: „Birlik va Huquq va Ozodlik“)
TABIATI
Germaniya manzarasi benihoya xilma-xil va jozibador. Past va baland togʻ tizmalari oralarida yassitogʻliklar, oʻrqirlar, koʻllar, keng va ochiq tekisliklar uchrab turadi. Shimoldan janubga tomon Germaniya 5 landshaft zonasiga boʻlinadi: Shimoliy Germaniya pasttekisligi, oʻrtacha balandlikdagi togʻ ostonasi, Janubi-gʻarbiy Germaniya burma poydevorli oʻrta togʻligi, Janubiy Germaniya Alpoldi yassitogʻligi va Bavariya Alp togʻlari.
. Shimoldagi pasttekisliklarda koʻllar, qirli, qum va tuproqli platolar, yaydoq yerlar va torfli botqoqlar koʻp. Oʻrta togʻ ostonasidan shimoliy tomondagi yerlar (Quyi Reyn, Vestfaliya va Saksoniya-Tyuringiya havzasi) serhosil. Janubda Sharqiy Alp togʻlari qad koʻtargan (eng baland nuqtasi SugShpitse togʻi, 2962 m). Shimoliy dengiz bilan Boltiq dengizi oraligʻidagi past-baland qirgʻoqlarda „Golshteyn Shvey-sariyasi“ joylashgan. Germaniya yer ostida tosh-koʻmir, qoʻngʻir koʻmir, tuzlar juda koʻp.
Oz miqdorda temir rudasi, neft, tabiiy gaz bor. Iqlimi moʻtadil, dengiz iqlimi, gʻarb va shimoli-gʻarbdan janubi-sharqqa tomon dengiz iqlimidagi moʻtadil-kontinental iqlimga oʻta boradi. Yanvarning oʻrtacha harorati pasttekislikda 1,5 °C dan togʻlarda — 6 °C gacha; qishda sertuman, qor tez erib ketadi. Iyulning oʻrtacha harorati pasttekislikda 18 °C dan janubiy vodiylarda 20 °C gacha. Yillik yogʻin miqdori 600-800 mm. Baland togʻlarda yoz salqin, yogʻin 1000-2000 mm. Daryolari: Elba, Reyn, Dunay, Mayn, Vezer, Shire, Mozel. Yirik koʻllari: Voden, Myurits. Tuprogʻi asosan podzol, chimli podzol va qoʻngʻir oʻrmon tuproqlaridan iborat. Gars togʻlarining sharqiy va shimoliy togʻ oldi joylarida unumdor qoramtir tuproq uchraydi. Togʻlarda qoraqayin, dub, oq va qora qaragʻay oʻsadi. Bugʻu, elik, serna (togʻ echkisi), ohu va boshqalar yashaydi. Milliy bogʻlari — Bavariya oʻrmoni, Berxtesgaden.
AHOLISI
Aholisining 90 % dan koʻprogʻi nemislar; qisman dan (daniyalik)lar va gollandlar yashaydi. Shahar aholisi 85 % dan ortiq. Rasmiy tili — nemis tili. Dindorlar — protestantlar (lyuteranlar, 50 % dan ziyod) va katoliklar. Aholi zichligi bir km2ga 229 kishi toʻgʻri keladi. Mamlakatda 7,2 million chet elliklar ham yashaydi. Ular umumiy aholining 8,9 % ini tashkil etadi. Yirik shaharlari: Berlin, Hamburg, Myunxen, Kyoln, Frankfurtmayn, Dortmund, Shtutgart, Dyusseldorf, Hannover, Nyurnberg, Leypsig, Drezden
Janubiy shtatlar («Bundeslender»), xususan, Bavariya,
Baden-Vyurtemberg va Gessen shimoliy shtatlarga qaraganda iqtisodiy jihatdan kuchliroq. Germaniyaning an'anaviy eng kuchli (va shu bilan birga eng qadimgi) iqtisodiy rayonlaridan biri g'arbdagi Duysburg va Dortmund o'rtasidagi Rur hududidir .Mamlakatning 100 ta yirik kompaniyasidan 27 tasi u yerda joylashgan. Biroq, so'nggi yillarda iqtisodiyoti tabiiy resurslar va og'ir sanoatga asoslangan hududda ishsizlik sezilarli darajada o'sdi (2010: 8,7%). [83]
Boshqa tomondan, ishsizlar soni eng kam bo'lgan Bavariya va Baden-Vyurtemberg iqtisodiyoti (2018: 2,7%, 3,1%), boshqa tomondan, yuqori qiymatli mahsulotlarga asoslangan. Muhim sohalar qatorida avtomobilsozlik, elektronika, aerokosmik va biomeditsinadir. Baden-Vyurtemberg, ayniqsa, avtomobil va mashinasozlik sanoati uchun sanoat markazi va Mercedes-Benz (Daimler), Porsche va Bosch kabi brendlar vatani hisoblanadi.
Moliya tizimi va qonunchiligi
Germaniya dunyodagi eng yirik bank tizimlaridan biriga ega. Butun moliya tizimidabanklar hukmronlik qiladi. Qo'shma Shtatlardan tashqari, bank kreditlari boshqa usullardan ko'ra firmalarni moliyalashtirishda juda muhimdir. Germaniya banklari yalpi ichki mahsulotning 300% ni tashkil etadigan aktivlarga ega [2] . Buxgalteriya balansi bo'yicha o'lchanadigan bo'lsak, nemis xususiy tijorat banklari bozorning kichik ulushiga ega. Eng yaxshi to'rtta xususiy bank Deutsche Bank, Commerzbank, Dresdner Bank va Bayersiche Hypo Vereinsbank birgalikda umumiy bozorning atigi 16 foizini tashkil qiladi.Deutsche Bundesbank Germaniyaning markaziy banki bo'lib, u har qanday mamlakatning boshqa markaziy banklari kabi narxlar barqarorligini saqlash, moliya va pul tizimini boshqarish, bank nazorati, naqd pul boshqaruvi va boshqalarga e'tibor qaratadi.Yevropa Markaziy banki (ECB) ham juda muhim rol, bu Evropaning yagona valyutasi uchun markaziy bankdir. Uning asosiy vazifasi yevroning xarid qobiliyatini saqlab qolish va umumiy valyutaga ega 16 mamlakatda narx barqarorligini yaratishdan iborat.
Yalpi ichki mahsuloti haqida 2023-yilgi ma`lumotlar