Gers dipoli -uchlarida metall sharlari boʻlgan va sharlar oraligʻiga Rumkorf gʻaltagi ulangan mis sterjen koʻrinishidagi oddiy antenna; G

2.7. Geteroo‘tishIar
Taqiqlangan zona kengliklari turlicha bo‘lgan yarimo'tkazgichlar
tutashtirilganda hosil bo‘luvchi elektr o'tishlar geteroo'tishlar deb
ataladi. Geteroo‘tish hosil qiluvchi yarimo'tkazgichlar kristali tuzilishi
bir xil bo‘lib, kristali panjara doimiysi bir-birinikiga yaqin bo'lmog'i
zarur. Bunday shartga quyidagi yarimo'tkazgich juftliklar javob beradi:
germaniy — kremniy, germaniy — arsenid galliy, arsenid galliy —
fosfld galliy va boshqalar. Geteroo‘tishlar optoelektron asboblarda
(nurlanuvchi diodlar, yarimo'tkazgich injeksion lazerlar, fotodiodlar
va boshqalar) keng qo‘llaniladi.
Ge te ro o ‘tishlar asosida geterotuzilmalar yaratganligi, ular
xususiyatlarini o'rgangan hamda yarimo'tkazgich asboblarning yangi
turlarini hosil qilgani uchun akademik J.I. Alferov 2000-yilda Nobel
mukofotiga sazovor bo'ldi.
Geteroo'tishli tuzilmalar kombinatsiyasining to'rt xilini amalga
oshirish mumkin: p ,~ n 2> - n2, n; - p2 va p: - p2. Geteroo'tishlar
xususiyatlarining farqi, ularning energetik diagrammalaridan kelib
chiqadi.
p, - n2 geteroo'tish zonalar energetik diagrammasini ko'rib
chiqamiz. Yarimo'tkazgichlarning ^-turlisi tor taqiqlangan zonali, n
turlisi esa keng zonali bo'lsin. Zonalar energetik diagrammasi qurilishiga
ortiqcha e ’tibor qaratmasdan, uning eng muhim xususiyatini elektron
va kovaklar uchun potensial to'siqlar qiymati turlicha ekanligini aytib
o'tamiz. Ushbu tuzilma o'tkazuvchanlik zonadagi elektronlarga bo'lgan
2.9-rasm.


p :-n2 (a) va nr n, (b) geteroo‘tishlaming energetik
diagrammalari.
potensial barer (EPB) valent zonadagi kovaklar uchun potensial barer
(KPB) ga nisbatan kichik.
To‘g‘ri kuchlanish berilganda EPB kamayadi va elektronlar nyarimo‘
tkazgichdan p-yarimo‘tkazgichga injeksiyalanadi. Bunda
qo'shni sohadagi KPB kamaysa ham, kovaklarning /7=sohadan nsohaga
injeksiyalanishiga yo‘l bermaydigan darajada kamayadi.
S h u n in g u c h u n k o v a k la r p - s o h a d a n / /- so h a g a d ey a r li
injeksiyalanmaydi. Ushbu xususiyat geteroo‘tishlarning gornoo'tishlarda
amalga oshirib bo'lmaydigan qator xususiyatlarini
belgilaydi. Masalan, tranzistorning baza sohasi emitterga nisbatan
yuqoriroq legirlangan bo‘lsa ham, emitterning injeksiya koeffitsientini
birga yaqin b o ‘lishiga erishish mumkin. Bu n d an ta sh q a r i,
kontaktlashuvchi yarimo‘tkazgichlar o ‘tkazuvchanlik turi bir xil (//;
- //, va Pj -/>,tuzilmalar) boMganda ham geteroo‘tishlarda to‘g‘rilash
xususiyati saqlanadi.
Masalan, n; - n 7 tuzilma zonalar energetik diagrammasidan, /// —
yarimo‘tkazgich //, — ga qaraganda tor taqiqlangan zonali bo‘lganida
(2.9-rasm), to‘g‘ri ulanish amalga oshirilsa, injeksiyalanuvchi zaryad
tashuvchilar nt va n ? sohalarning asosiy zaryad tashuvchilari bilan bir
xil ishoraga ega bo'ladi. Shunday qilib, geteroo‘tishlarda bir tomonlama
injeksiya bo ‘lganligi (noasosiy zaryad tashuvchilar injeksiyasi
bolmagani) sababli, elektron asboblar tezkorligini oshirish imkoni
yaratiladi.
Ideallashgan geteroo'tish VAXi (2.9) formula bilan aniqlanadi.
Geteroo‘tishlarning boshqa muhim xususiyatlari tegishli bo'limlarda
ko‘riladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati .
1. Q.P.Abduraxmanov, V.S.Xamidov, N.A.Axmedova. FIZIKA. Darslik. Toshkent. 2018 y.
2. A.G.G’aniyev , A.K.Avliyoqulov , G.A.Alimardonova .
FIZIKA ( I – qism ) . Darslik .Toshkent . 2011 y.
3. Q.P.Abduraxmanov, O’.Egamov. “FIZIKA”. Darslik. Toshkent. 2015 y.


4. ELEKTRONIKA
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta ’lim vazirligi tomonidan
5311300 — “Telekommunikatsiya ”, 5311200 — “Televideniye, radioaloqa
va radioeshittirish”, 5311300 — “Radioelektron qurilmalar va tizimlar” ,
5311400 — “Mobilaloqa tizimlari”, 5111000 - “Kasb ta 'limi”yo ‘nalishlarida
ta ’lim olayotgan talabalar uchun darslik sifatida tavsiya etilgan
Foydalanilgan internet saytlari .
1. www.fizika.uz
2. www.wikipedia.org
3. www.google.com
4.www.Fayllar.org