Gers dipoli -uchlarida metall sharlari boʻlgan va sharlar oraligʻiga Rumkorf gʻaltagi ulangan mis sterjen koʻrinishidagi oddiy antenna; G

2.6. Metall-yarimo‘tkazgich o ‘tishlar
Yarimo'tkazgich asboblaming p- va n- sohalaridan elektrodlar chiqarish
uchun metall-yarimo‘tkazgich kontaktlardan foydalaniladi. Bunday
kontaktlar to‘grilovchi yoki omik (Om qonuniga bo‘ysunuvchi) xususiyatga
ega boMishi mumkin. Ular yarimo‘tkazgichning o‘tkazuvchanlik turiga,
kiritmalar konsentratsiyasiga, elektronlarning yarimo‘tkazgich va metalldan
chiqishishlari nisbatiga bog‘liq holda hosil qilinadi.
To'g'ri yo‘nalishdagi qarshiligi teskari yo‘nalishdagisidan kichik
bo‘lgan va nochiziqli VAX (2.3, b-rasm)ga ega kontakt to'g'rilovchi
kontakt deb ataladi. Qarshiligi kontaktdan o'tayotgan tok qiymati va
yo‘nalishiga bog'liq bo'lmagan kontaktlar omik kontakt deyiladi.
Metalldan yoki yarimo'tkazgichdan elektronni tortib olish uchun
sarflanadigan ish miqdori chiqish ishi deb yuritiladi va u elektron-volt
(eV) birliklarda o‘lchanadi, 1 eV=l,60- 10~19 Dj.
To'g'rilovchi kontaktlar. Metall bilan n — turli yarimo'tkazgich
orasida to ‘g‘rilovchi kontakt hosil qilish uchun elektronlarning
yarimo'tkazgichdan chiqish ishi A ya0. metallarniki AMETdan kichik
bo‘lmog‘i lozim. Bunda AMET > A ya0. bo'lgani uchun kontakt
sohasidagi y a r imo 'tk a zg ich d an e lek tro n la r metalga k o ‘p roq
diffuziyalanadi, natijada metalning kontakt sohalari manfiy
zaryadlanadi. Yarimo‘tkazgichning chegaradosh sohasida esa asosiy
zaryad tashuvchilar soni kamayib, q o ‘zg‘almas donor ionlar
hisobiga musbat zaryadlangan qatlam hosil bo‘ladi. Manfiy va
musbat qatlamlar hisobiga elektr maydon va potensial to'siq hosil
b o‘ladi. Yarimo‘tkazgichning solishtirma qarshiligi metalnikiga
qaraganda yuqori bo'lgani uchun hosil bo'lgan elektr o ‘tish
(metall — yarimo'tkazgich) asosan y a rimo‘tkazgich sohasida
joylashadi.
Muvozant holatda n — yarimo'tkazgichning elektronlari uchun
potensial to‘siq balandligini belgilovchi kontakt potensiallar farqi,
chiqish ishlar farqiga teng bo'ladi

Barer balandligini nazariy aniqlash ancha murakkab bo'lgani sababli
amaliyotda tajriba natijalaridan foydalaniladi. Masalan, n turdagi
kremniyning oltin bilan hosil qilgan kontakt potensiallar farqi
USHK= 0,78eV ni, aluminiy bilan esa i/s//A.=0,72eV ni tashkil etadi.
Metall n yarimo'tka’zgich asosidagi kontaktning muvozanat
holatdagi kengligi, keskin p-n o'tishniki kabi, (2.2) formulada UK ni
USIIK ga o'zgartirib topilishi mumkin.
Agar tashqi kuchlanish manbayining musbat elektrodi metallga,
manfiy elektrodi esa n yarimo'tkazgichga ulansa (to'g'ri siljitish),
elektronlarni yarimo'tkazgichdan metallga o'tishiga to'sqinlik qiluvchi
p o te n s ia l to 's iq qU0 ga p ro p o r s io n a l k amay ad i. Bu n d a
yarimo‘tkazgichning elektronlari pasaygan to‘siqdan o‘tib, to‘g‘ri tok
/ ni hosil qiladilar.
Tashqi kuchlanish teskari (manfiy elektrodi metallga) ulanganda
potensial to ‘siq q \U \ ga proporsional ravishda ortadi. Bunda
me ta lld a n y a r im o ‘tk a z g ich g a o ‘ta y o tg a n e le k t ro n l a r va
yarimo‘tkazgichning kovaklari I() teskari tok hosil qiladilar.
Me ta ll-yar imo‘tkazgich o'tishning statik VAXsi ham, p-n
o'tishnikiga o'xshaydi:
lekin to'yinish toki I0 ning qiymati farq qiladi. Masalan, n -
yarimo'tkazgich uchun /V =1015 sm-3, yuzasi 5=10-4 sm-2, temperatura