Gidrosfera va uning xususiyatlari

Okean suvlarining termik va gaz rejimi[tahrir]

Okean suvlari katta issiqlik sigʻimiga ega. Okeanning 10 m lik suv qatlamini issiqlik sigʻimi butun atmosferaning issiqlik sigʻimidan toʻrt marta koʻpdir. Shuning uchun okean suvlari sekin isib, sekin soviydi. U oʻz issiqligi bilan havo massalarini ilitadi. Okean issiqlik balansidagi kirimda — quyosh energiyasi, chiqimida bugʻlanishga sarf boʻlgan issiqlik va atmosfera bilan boʻlgan turbulent issiqlik almashinishi kuzatiladi. Turbulent issiqlik almashinining miqdori unchalik katta boʻlmasada, bu issiqlik atmosfera boʻyicha taqsimlanib butun yer shari boʻyicha tarqaydi. Okean suvlarinng harorati va shoʻrligi taosirida suvlarning gaz rejimi shakllanadi. Harorat va shoʻrlik qancha koʻp boʻlsa, bu suvlarda erigan gazlar miqdori shunchalik kam boʻladi.

Okean suvlarining harakati va suv massalari[tahrir]

Okean suvlari doimo harakatda boʻladi. Bu harakat toʻlqinlanish, suv qalqishi, ichki toʻlqinlar, dengiz oqimlari, sinoptik girdoplar koʻrinishida boʻladi. Suvning harakatiga shamol, yer qimirlashlar va vulkanlar otilishlari, Yer-Oy tortilishi, harorat, shoʻrlikni turlicha boʻlishi taʼsir koʻrsatadi. Okean suvlarini vertikal yoʻnalishda toʻrt zonaga ajratiladi. Yuza suvlar — dunyo okeanining suv hajmini 5,1 % ni tashkil etadi. Oraliq suvlar — 31 %, suqurlik suvlar — 50,7 %, suv osti yaqinidagi suvlar — 13,2 ni tashkil etadi. Okean suvlarini harorati shoʻrligi, tiniqligi, organik hayot xususiyatlariga koʻra suv massalari ajratiladi. Yuza suvlarida quyidagi suv massalari ajratiladi:

1. 
   Ekvatorial-tropik
   
2. 
   Tropik
   
3. 
   Shimoliy subtropik
   
4. 
   Janubiy subtropik
   
5. 
   Shimoliy atlantika
   
6. 
   Janubiy hind okeani
   
7. 
   Subarktika
   
8. 
   Subantarkttika
   
9. 
   Arktika
   
10. 
    Antarktika.
    

Dunyo okeanidan oqilona foydalanish, chuchuk suv tanqisligi, gidrosferani muhofaza qilish muammolari hozirgi kunda yildan yilga keskinlashib bormoqda. 1982-yil 30-apreldaBMT dengiz huquqi boʻyicha Konvenciya qabul qildi. Bu dunyo okeanidan foydalanishni boshqarib turishda muhim rol oʻynaydi.
Adabiyotlar
1. Gembelp A.V. Obshaya geografiya Mirovogo okeana. M., 1979.
2. Davidov L.K. va boshqalar. Umumiy gidrologiya. L., 1987.
3. Petryanov I.V. Dunyodagi eng g`aroyib modda. T., 1978.
4. Shubaev L.P. Umumiy er bilimi. T., 1975.
5. www.ziyonet.uz