Gidrotexnika inshootlari

10. Inshootlar tuguni va suv 
bo‘lgichlar  Gidromeliorativ tizimlardagi kanallarda ko„pincha har xil vazifani  bajaruvchi inshootlarni bir joyga joylashtirishga to„g„ri keladi.  Inshootlarning bunday joylashuviga inshootlar tuguni deb ataladi. Bir joyda bir nechta inshootlar joylashtirilganda ularni boshqarish 
qulay, ta‟mirlash va nazorat qilishni tashkillashtirish oson, tugundagi  inshootlar qurilishga kamroq mablag„ sarf bo„ladi.Bosh kanal va  uning tarmoqlari hamda kanallar tutashgan joylarda tugunda ikkita  yokiuchta inshootlarni joylashtirish maqsadga muvofiqdir. Tugunda  joylashadigan inshootlar soni ko„p bo„lsa, kirish qismining oldi  kengaytiriladi. Kichik kanallar inshootlar tugunida, asosan, suv oluvchi rostlagichlar joylashtiriladi va ularning soni besh va undan ortiq bo„lishi mumkin. Tugunda inshootlar soni ko„p bo„lsa, ularni joylashtirish qiyinlashadi. Bunda ochiq va quvurli rostlagichlar o„zaro birikmasi qo„llaniladi. Gidromeliorativ tizimlardagi kanallarda 
inshootlarni, asosan, ikki xil yaqinlashgan va uzoqlashgan joylashuvi mavjud. 
11. Gidromeliorativ tizimlardagi kanallarda suv oqimi rostlash inshootlari yordamida boshqariladi va ular rostlovchi (shluz-rostlagichlar) inshootlar deb ataladi. Rostlovchi inshootlarning vazifasi suv manbayidan bosh kanalga suvni olish, kanalga suvni taqsimlash, suv sathini rostlash, kanalni toiiq yoki qisman bo‘shatish. kanallarda to‘plangan loyqalarni gidravlik usul bilan yuvish, iste’molchilarga beriladigan suvni o‘lchash hamda avariya holatlarida suvni tashlab yuborishdan iborat. Rostlovchi inshootlar quyidagi belgilar: vazifasi bo'yich a va konstruksiyasiga ко ‘ra tasniflanadi. Vazifasi bo'yicha ularni uch guruhga bo'lish mumkin: suv scirfini rostlovchi (suv oluvchi va suv tashlovchi qurilmalar); suv sathini rostlovchi (dimlcish yoki to'suvchi va avtomatik suv tashlagichlar); loyqa yuvuvchi qurilmalar (tezliknirostlagichlar). Konstruksiyasiga k o ‘ra ular ochiq, yopiq (quvurli) va diafragmali ko'rinishda bo'ladi.