Gimnastika mashg’ulotlarida shikaslanishni oldini olish va xavfsizlik qoidalari

Inson organizmiga har tomonlama ta ’sir ko ‘rsatish. Insonning barcha organlari funksiyalari gimnastika mashqlari yordamida ijobiy rivojlanadi va takomillashadi. Gimnastika mashg‘ulotlari orqali kishini umumiy jismonan va aqlan tarbiyalash hamda uning jismoniy sifatlarini har tomonlama barkamollikka yetkazishga erishish mumkin.

1. 
   Xilma-xil jismoniy mashqlardan foydalanish. Organizmning morfologik funksional tarmoqlari va jismoniy sifatlari (kuch, tezkorlik, egiluvchanlik, chaqqonlik va chidamlilik)ni har tomon- lama garmonik tarbiyalash va rivojlantirish jismoniy mashqlar yordamida amalga oshiriladi. Shu bilan bir vaqtda, asab tizimining moslashtirish mexanizmiga ta’sir ko‘rsatilib, uning moyilligi ortishi bilan sport texnikasining asoslari shakllana boradi.
   

2. 
   Organizmning kerakli a ’zolarini takomillashtirish. Talaba o‘z oldiga qo‘ygan maqsadni yechishda, organizm mushaklarini tarbiyalash kerak bo‘lgan qismlariga ta’sir qilishda xilma-xil mashqlar tanlab bajarish usullari aniq bo‘lishi natijasida, mushak-bo‘g‘im guruhlariga ta’sir etish orqali erishadi. Bu talabalarga kerakli jismoniy sifatlarning rivojlanishiga ko‘maklashadi va jismoniy rivojlanishdagi kamchiliklarni bartaraf etish uchun imkoniyat yaratadi.
   
3. 
   O‘quv jarayonining qat’iy me’yorda bo‘lishi va jismoniy yukla- malarni aniq tartibga solish. Ta’lim berish jarayonini tashkil qilish turli uslubiy usullardan foydalanish bilan bir qatorda, ta’lim berishning o‘ziga xos xususiy maqsad va vazifalarini birin-ketin hal qilish tamoyiliga bog‘liq. Bu holat jismoniy va boshqa sifatlarning tobora rivoj topishini ta’minlaydi. Jismoniy yuklamalarning ta’sir- lanish sur’ati va chegarasini o‘zgartirish hamda mashqlarni ijro etish ketma-ketligini yo‘lga qo‘yish, turli qo‘shimcha og‘irlik va qurilmalardan foydalanish orqali sportchilarni tayyorgarlik daraja- siga e’tiboran belgilasa bo‘ladi.
   
4. 
   O‘z oldiga qo‘ygan maqsadga erishishda mashqlarni uzluksiz murakkablashtirish va ularni uyg‘unlashtirish jarayoni.
   

Mashg‘ulotlar natijasida talaba ko‘nikma hosil qilgandan so‘ng, uning murakkab turiga o‘tiladi. Keyinchalik shu mashq va uning to‘plami ham murakkablashtiriladi, o‘rganilgan mashqlar belgisi ikkinchisiga qo‘shib bajariladi va ularga yangi yo‘llanma beriladi. O‘rganilayotgan o‘quv mashqlarining sifati (miqdor jihatdan) yangicha ifodaga ega bo‘ladi hamda sportchi organizmiga ijobiy ta’sir etib, u kutgan natijaga olib keladi. Bir xil mashqlarning organizmga turlicha ta’siri natijasida har xil vazifaga erishish uchun ularni uslubiy jihatdan xilma-xil o‘zgartirish (yo‘naltirilganini chegaralash, mashq bajarishning o‘yin yoki musobaqa shakllaridan foydalanish) yo‘li bilan amalga oshirish mumkin.
Gimnastikaning uslubiy xususiyatlari bir-biri bilan uzviy bog‘liq- dir. Ularni qo‘llashda mashg‘ulotlar jarayonida beriladigan mashq­larning talaba organizmiga ko‘rsatadigan ta’sirini to‘g‘ri hisobga olib yuklama berilsa, talabalarning har tomonlama jismoniy tayyorgarligi, jismoniy sifatlarni barkamol rivojlantirish vazifalari, ta’lim-tarbiya vazifalari maqsadga javob beradigan darajada yechim topadi.

1 Voltej — fazo (havo)da turli mashqlarni birin-ketin almashib bajarish.