Гипертермический синдром

СамДавТИ, Анестезиология ва реанимация, шошилинч тиббиёт кафедраси

• Мавзу: Гипертермик ва талваса синдроми

• Самарқанд 2021 й

Gipertermik sindrom

 Gipertermik sindrom

• (греч. hyper-oshishi + thermē issiqlik)
• Potologik holat bo’lib, tana haroratining to’satdan 40 gacha ko’tarilish bilan haraktirlanadi va harorat boshqaruvining buzilishi bilan kechadi.

Gipertermik sindromning asaosiy sabablari — termoregulyatsiya markazi funqtsiyasining buzilishi, issiqlik ishlab chiqarilishi va ajralishining gormonol metobolik buzilishi.Bularning natijasida termoregulyatsiya izdan chiqadi.

Keltirib chiqaruvchi omillar

• 1.ekzogen(toksinlar)
• 2.endogen :pirogen moddalar, periferik qon tomirlarning spazmi natijasida issiqlik ajralishini ortishi.

Termoregulyatsiya(grek.terme issiqlik+lat.regulare boshqarish)— tana haroratini doimiy taminlovchi fiziologik reaktsiyalar yig’indisi.

Termoregulyasiya mexanizmi

Patogenez.

Tana haroratining 43-44 C bo’lishi ko’pgina hayvonlar va odamlarning tana haroratiga mos kelmaydi.

• Asosan bosh miya yuqori haroratga sezgir bo’ladi. Shuning uchun sut emizuvchilar yuqori haroratni oson ko’tara oladi va bosh miyani sovutishi murakkab sistemaga ega. Xattoki tana harorati sezilarli darajada oshib ketsa ham, bu narsa uning haroratini tushirishga yordam beradi. Harorat sistemasi sut emizuvchilardan yirtqichlarda va primatlarda yaxshiroq.

Tana haroratini har bir gradusini 37 gradusdan ko’tarilishi, nafas olish tempi minutiga 4 marta ko’payadi, puls esa 10 martaga oshadi. Bu esa qonga kislorod miqdorini oshishiga sabab bo’ladi.

1. Yuqori harorat 40 gradusdametobolik asidozga javoban kompensator giperventilyasiya yuzaga keladi. Haroratning 40 gradusdan oshishida ventilyasiya hajmi tushib ketadi va nafas alkolozi respiratorli asidozga o’tadi. Oxir oqibat metobolik asidaoz kuchayadi.

2. Nafas olish yo’li va teri orqali suyuqlik miqdori yo’qolishi oshadi. Oxir oqibat suvsizlanishga olib keladi. Bu bilan parallel ravishda mikroelementlarning kamayishi kuzatiladi.

3. Buyraklarda tomirlar qarshiligi kamayib, katta miqdorda gipotanik siydik ajralishi kuzatiladi.

4. Jigarda hujayra ichi tuzilishi buzilishi natijasida sut kislotasi miqdori oshadi.

5. Taxikardiya hisobiga yurak qisqarishi soni oshadi va qon bosimi pasayadi.

6. Bosh miya metabolizmi oshadi, lekin qon aylanishini buzilishi hisobiga ishimiya kelib chiqadi.

Turli xil yuqumli va allergik kasalliklar.

• Turli xil yuqumli va allergik kasalliklar.
• xavfli o’sitma kasalliklari
• gipotalamusga qon quyulishi,
• zaharlanish
• jarrohlik amaliyotida
• jarohatlar oqibatida
• Nurlanishlar ta’sirida va boshqalar.

• Oq gipertermiya

Subferbil (37,2—38,0 °С)

• Subferbil (37,2—38,0 °С)
• Febril (38,1— 39,0 °С)
• Yuqori febril (39,1—41,0 °С)
• Gipertermik 41 С dan yuqori. Davomiyligiga ko’ra
• isitma quyidagicha bo’lishi mumkin:
•  1. efimer — bir necha soatdan 2 kungacha;
•  2. o’tkir — 15 kungacha;
• 3. o’tkir osti — 45 kungacha;
•  4. surunkali — 45 kundan ko’p.

• Tana haroratining ko’tarilishi holsizlik, yurakning tez urishi, quloqda shovqin, bosh og’rig’I va bosh aylanishi, ayrim hollarda qusish, hushdan ketish, titrash, alaqsirashga sabab bo’ladi. Terining oqatib ketishi (oq gipertamiya) yoki qizarib ketishi (qizil gipertamiya) xarakterlidir.

Xansirash, pulsning kamayishi, arterila qon bosimi tushishi, teri ajralishining kuchayishi, qon tomirlar o’tkazuvchanligini oshishi, asidoz, qon quyuqlashishi, leykositoz kuzatiladi. 41 -42 gradusgacha haroratning ko’tarilishi inson hayotiga xavf solib, nafas, serebral va moddalar almashinuvini buzilshi yuzaga keladi.

Tana haroratini tushirishda fizik va dori-darmon usullardan foydalaniladi.

• Tana haroratini tushirishda fizik va dori-darmon usullardan foydalaniladi.
• Fizik:
• Bemorni o’rindiqqa yotqiziladi.
• 2.Siqib turgan kiyimlari yechiladi.
• 3. Toza havo kirishi ta’minlanadi.
• 4.Qaltirashda esa tananing sovuq qismini isitish, o’rab qo’yish va oyoqlar ostiga isituvchi vositalar qo’yiladi.
• 5. Tana issiq bo’lsa, aroq, uksus, suv aralashmasidan tayyorlangan eritma bilan artiladi.
•  

б). Dori-darmon metodi: 1)Hozirgi vaqtda parasetamol ishonchli va xavfsiz issiq tushiruvchi preparat hisoblanadi. Parasetamol sutkali dozasi 60 mg/kg dan oshmasligi lozim. Parasetomol, sirop, shamcha, kukun va tabletka shaklida chiqariladi. Bular panadol, eferalgan, kalpol, taylenol va boshqa nomlar bilan chiqariladi. Parasetomol preparatini gipotatoksik ta’siri mavjudligi sababli 3 kundan ortiq ichish ta’qiqlanadi. 2)Periferik tomirlardagi spazmlarni qoldirish uchun 2,4% eufillinni, 2% papaverin gidrohlarid, No-shpa preparatlari ishlatiladi.

E’tiboringiz uchun rahmat!!!