Globallashuv

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Iqtisodiyotning globallashuvi jahon taraqqiyotining qonuniyatlaridan biridir. Integratsiya bilan solishtirganda turli mamlakatlar iqtisodiyotining oʻzaro bogʻliqligining beqiyos ortishi iqtisodiy makonning shakllanishi bilan bogʻliq boʻlib, unda tarmoq tuzilishi, axborot va texnologiyalar almashinuvi, ishlab chiqaruvchi kuchlarning joylashuvi geografiyasi dunyoni hisobga olgan holda belgilanadi. vaziyat va iqtisodiy yuksalishlar va pasayishlar sayyoraviy nisbatlarga ega boʻladi.



Britaniya chakana savdo tarmogʻi Tesco doʻkoni Brno (Chexiya)
Iqtisodiyotning tobora kuchayib borayotgan globallashuvi kapital harakati koʻlami va sur’atlarining keskin oshishi, yalpi ichki mahsulotning oʻsishiga nisbatan xalqaro savdo oʻsishini ortda qoldirishi, real vaqt rejimida kechayu kunduz ishlaydigan jahon moliya bozorlarining paydo boʻlishida ifodalanadi. Soʻnggi oʻn yilliklarda yaratilgan axborot tizimlari moliyaviy kapitalning tez harakat qilish qobiliyatini beqiyos darajada oshirdi, bu hech boʻlmaganda barqaror iqtisodiy tizimlarni yoʻq qilish qobiliyatini oʻz ichiga oladi. „Iqtisodiy lugʻat“da shunday deyilgan: "Iqtisodiyotning globallashuvi murakkab va qarama-qarshi jarayondir. Bir tomondan, bu davlatlar oʻrtasidagi iqtisodiy hamkorlikni osonlashtiradi, mamlakatlarning insoniyatning ilgʻor yutuqlaridan foydalanishi uchun sharoit yaratadi, resurslarni tejashni taʼminlaydi, jahon taraqqiyotini ragʻbatlantiradi. Boshqa tomondan, globallashuv salbiy oqibatlarga olib keladi: iqtisodiyotning periferik modelini birlashtirish, " oltin milliard „ ga kirmagan mamlakatlar tomonidan ularning resurslarini yoʻqotish, kichik biznesning vayron boʻlishi, raqobatning tarqalishi. globallashuvning zaif mamlakatlari, turmush darajasining pasayishi va boshqalar. Globallashuv samarasini koʻproq mamlakatlarga yetkazish jahon hamjamiyati oldida turgan vazifalardan biridirJSTning taʼkidlashicha, „1950-yildan boshlab, soʻnggi oʻn yilliklarda jahon savdosi hajmi butun dunyo ishlab chiqarishidan ancha tez oʻsib bormoqda“. Shunday qilib, 1950—2000-yillar uchun. „Jahon savdosi 20 barobar, ishlab chiqarish esa 6 barobar oshdi“. 1999-yilda "umumiy eksport jahon ishlab chiqarishining 26,4 % ni tashkil etdi, 1950-yildagi 8 %. "



Meksikadagi Makiladora
Ammo globallashuv nafaqat xalqaro savdoni, balki ishlab chiqarish jarayonlarini bir mamlakatdan boshqasiga oʻtkazish bilan birga kapital eksportini ham oʻz ichiga oladi. Qoidaga koʻra, transmilliy korporatsiyalar ishlab chiqarishni yuqori ish haqi boʻlgan (rivojlangan) mamlakatlardan ish haqi past boʻlgan (rivojlanayotgan) mamlakatlarga oʻtkazadilar. Bu rivojlangan mamlakatlarning postindustrial jamiyatga aylanganiga, rivojlanayotgan mamlakatlar esa sanoatlashganiga olib keladi. Shu bilan birga, xalqaro ishlab chiqarish ham xorijiy mamlakatlardagi transmilliy korporatsiyalarga qarashli korxonalarda, ham mustaqil mahalliy ishlab chiqaruvchilar bilan tuzilgan shartnomalar asosida (Meksika va boshqa qator mamlakatlarda maquiladora nomi bilan mashhur) amalga oshiriladi.

madaniyat