Gnoseologiya- sof falsafiy kategoriya. Uning nomi yunoncha gnosis – bilim, ilm va logos – ta’limot, fan so’zlaridan kelib chiqqan. Ma’nosi – “bilish haqidagi ta’limot. Gnoseologiya

Download 1.02 Mb.

Bog'liq
falsafa-1

Gnoseologiya
Bilish Falsafasi
Bajardi : Olimova Sabina , Husanova Dilrabo
Tekshirdi: Saidaliyeva Nigora Zaynutdinovna

Gnoseologiya- sof falsafiy kategoriya . Uning nomi yunoncha gnosis – bilim , ilm va logos – ta’limot , fan so’zlaridan kelib chiqqan . Ma’nosi – “bilish haqidagi ta’limot .

Gnoseologiya- sof falsafiy kategoriya . Uning nomi yunoncha gnosis – bilim , ilm va logos – ta’limot , fan so’zlaridan kelib chiqqan . Ma’nosi – “bilish haqidagi ta’limot .

Insonning dunyoni bilish imkoniyati
Insonning o’zlikni anglash jarayoni
Bilishning bilmaslikdan bilim sari yuksalishi
Bilimlar tabiati va ularning mazkur bilimlarda aks etiruvchi narsalar bilan o’zaro nisbati o’rganiladi, shunday qilib gnoseologiya bilish , bilimni o’rganish bilan shug’ullanadi.

Bilish - insonga xos bo’lgan ma’naviy ehtiyoj, hayotiy zaruriyatdir .
Inson o’zini qurshab turgan atrof –muhit to’g’risida bilim va tasavvurga ega bo’lmay turib , faoliyatining biron bir turi bilan muvaffaqiyatli shug’ullana olmaydi.
Bilish insonning tabiat , jamiyat va o’zi tog’risida bilimlar hosil qilishga qaratilgan aqliy , ma’naviy faoliyat turidir .

Your Text Here
Your Text Here
Obyekt
Subyekt

Bilish qobilyatiga ega bo’lgan shaxs yoki individ , ijtimoiy guruh yoki jamiyat bo’lishi ham mumkun. Mashhur faylasuf R. Dekart aytishicha “ Bilish jarayonning sohibi egasidir “
Bilim – bilish natijasi

dsdssText Here

Obyekt bu esa o’sha subyekt faoliyatining yo’naltirilgan narsa va hodisa ya’ni obyekt turli hil mohiyatga ega bo’lishi mumkun . Obyekt bu bizni o’rab turgan barcha narsa va hodisalar , butun borliq va u konkret va mavhum.

OPTIMISTLAR - ularning fikricha olam o’rganiladi va inson bilish uchun cheksiz imkoniyatlarga egadir. Dunyoni bilish mumkunligini ta’kidlaydilar .
AGNOSTIKLAR – bu toifadagilar esa buni rad etishadi va bu dunyoni bilib bo’lmaydi deb ta’kidlashadilar .
SPEKTIKLAR- ( shubhalanuvchilar ) bu dunyoni bilish mumkundir ammo olingan bilimlar haqiqiyligiga ,ishonchligiga shubha ostida qaraydilar .

Intuitiv bilish
Ratsional bilish
Hissiy bilish

Bilish doimo qandaydir yangi, ilgari noma’lum bo’lgan narsani yaratishga yo’nalgan ijoddir. Ijodning bosh mezoni (ko’rsatkichi ) – olingan natijalarning yangiligi va ijtimoiy ahamiyatga ega ekanligi . Inson ong yordamida oladigan dunyo haqidagi ma’lumotlarning eng oliy darajasidir.U juda katta aqliy va jismoniy harakat . Ba’zan jasorat va hatto jonbozlik talab qiladi.

Insonda tug’ma g’oyalar , adolat , insoniylik , uyg’unlik g’oyalari va tajribadan olinishi mumkin bo’lmagan boshqa g’oyalar mavjudligidan kelib chiqadi.

Empirizm (empiristlar , F.Bekon, J.Lokk, T.Gobbs, L.Feyerbax),

Aksincha , inson , insoniyat shaxsiy yoki ijtimoiy tajribaga ega bo’lgunga qadar biron bir

g’oya mavjud bo’lishini inkor etadilar.

Demokrit - yunon faylasufi (tax mil. avv. 460-370-yillar)

Aristotel-yunon faylasufi (mil. avv. 384- 322-yillar)

Tabiat - bilish va his qilish manbai. Sezgi - ayrim narsalarni his etadi, tafakkur narsalarning umumiy tomonlarini idrok etadi.

Abu Nasr Forobiy (873- 950-yillar)

Inson barcha bilimlarni tashqi olamdan oladi, U sezgi, idrok, xotira, mantiqiy tafakkur orqali voqelikni biladi.

Frensis Bekon - ingliz faylasufi (1561-1626- yillar)

Olamni bilish mumkin. Bilish sezgidan boshlanadi. Bilish manbai- tajriba. Olim "Yangi organon" asarida bilishning induktiv metodini ishlab chiqqan .

Rene Dekart - fransuz faylasufi (1596-1650-yillar)

Bilishning birdan-bir manbai-tafakkur. Olim bilishda ratsionalizm g'oyasini ilgari surgan.

Vilgelm Gegel - nemis mumtoz falsafasining yirik vakili (1770-1831)

Olamni dialektik anglash metodini ishlab chiqdi, olam taraqqiyotining ziddiyatli jarayon ekanligini ta’kidladi.

Download 1.02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: