Grafik qismi iqtisodiy qismi mehnat muhofazasi va tx

Versal saroy ishi tarixi

Birinchi jaxon urushida Germaniya ittifokchilari Bolgariya (29 sentabr 1918 y), 30-oktabrda Turkiya, 3-noyabrda Avstriya-Vengriya Antanta oldida taslim bўldi. (Antanta- fransuzcha blok rozilik bўlib Angliya-Fransiya ittifoki.(1917) AQSH va Yaponiya xam kirgan. Uchlar ittifokiga karshi blok. Uchlar ittifokiga Italiya Turkiya, Avstro-Vengriya kirgan.) Avstriya-Vengriya Gabsburglar imperiyasi parchalandi. Germaniya yakkalanib koldi. Germaniya 1918 yil 5-oktabrida AQSH prezidenti Vilsonga murojaat kilib, yarash bitimi tuzishni suradi. Antanta Germaniyadagi revolyusiyaning chukurlashuvidan kurkib, german armiyasini batamom tor-mor keltirishni istamadi, ўz kushinlarini Germaniya ichkarisi Berlinga kiritishni istamadi. 1918 yil 11 noyabrda Fransiyaning shimoli-sharkidagi Kompyen ўrmonida Antanta kўshinlari bosh kumondoni marshal Foshning vagonida Germaniyaning Ersberger boshchiligidagi delegasiyasi Antanta kўmondonligi taklif etgan taslim bўlish aktiga kўl kўydi. Bu aktda Germaniyaga ўz kushinlarini Fransiya, Belgiya, Lyuksemburg, Elzas-Lotaringiyadan va Reynning chap kirgogidan tezda, ammo Avstriya va Vengriyadan, Ruminiya va Turkiyadan, Rossiyaning ishgol kilingan joylardan Antanta kursatgan muddatda olib chikib ketish majburiyatini yukladi. Germaniya golib davlatlarga juda kўp mikdorda kurol aslaga, samolyot, garbiy kemalar, transport, chorva mollari va boshkalarni topshiradigan bўldi.
Kompyendagi yarash, bir tomondan Antantaning Germaniya ustidan galabasini mustakkamladi, ikkinchi tomondan, Antantaning sobik SSSRga karshi Germaniya bilan til biriktiruvining dastlabki payti bўldi.
1918 yilda 9 noyabrda Germaniyada inkilob boshlangani va Germaniya maglubiyatga uchragandan keyin, 1918 yil 13 noyabrda Sovet davlati Brest sulxini bekor kildi.
Birinchi jaxon urushida golib chikkan AQSH, Angliya, Fransiya, Italiya, Yaponiya va boshka davlatlarning taslim bўlgan Germaniya, Avstriya, Vengriya, Turkiya va Bolgariya bilan sulx shartnomalarni ishlab chikish uchun 1919 yil 18-yanvarda Versal sulx konferensiyasi ochildi. Bu konferensiya 1920 yil 21 yanvargacha davom etdi.Konferensiyada Antanta tomonida turib urushga katnashgan 27 davlat vakillari ishtirok etdi. Germaniya va maglubiyatga uchragan boshka davlatlar fakat konferensiyaning sўnggi boskichida, tayyorlagan sulx shartnomasini topshirish vaktida katnashtirildi.
Konferensiyada AQSH (prezident Vilson), Angliya ( bosh vazir Lloyd Jorj), Fransiya (Klemanso) va Italiya(Orlondo) asosiy rol ўynadilar. Ulardan tashkil topgan “Tўrtlar kengashi” eng asosiy organ bўlib, bir kancha yashirin kengashlar ўtkazdi, kamda ular xalklar va davlatlarning takdiri yuzasidan surbetlarcha savdolashdilar.
Parij sulx konferensiyasida Germaniya va uning sheriklarining maglubiyatini, Avstriya-Vengriya va Turkiya imperiyasining Antanta foydasiga kayta taksimlandi. Shuni aytish kerakki, Germaniya bilan sulx shartnomasi vaktida (1919) Polshaning sharkiy chegarasi masalasi xal kilinmagan edi. Versal sestimasi sulx shartnomalarining xammasi Parij yonidagi shaxarlarda, saroy va kasrlarda imzolandi.
1919y 28 iyunda Germaniya bilan Versal sulg shartnomasi.
1919y 10 sentabrda Avstriya bilan Sen-Jermen.
1919y 27 noyabrda Bolgariya bilan Neyn shartnomasi.
1920 y 4 iyulda Vengriya bilan Trianon shartnomasi.
1920 y 10 avgustda Turkiya bilan Sevr sulx shartnomalari tuzildi. Bu sulglarning xammasi “Versal sistemasi”deb nomlandi.