Gruh talabasi Yusupov E. I
Download 45.75 Kb.
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tarkib
- OSI [ tahrirlash | kodni tahrirlash ]
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKAENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI KT fani bo’yicha 1-ORALIQ NAZORAT ISHI Bajardi: 318-18 gruh talabasi
TOSHKENT-2020 Биринчи оралик назорат Вариант №11 Тармоқга кириш усули қандай усул? Протокол стекини тушунчасини беринг. Tarmoqga kirish usuli qanday usul? KOMPYUTER TARMOQLARI VA ULARDA ISHLASH ASOSLARI Hozirgi kunda kompyuterlarni yagona tarmoqqa ulab, ular o 'rtasida ma'lumot almashishni tashkil etish mumkin, Xo'sh, tarmoqning o'zi nima? Uning qanday turlari bor? Inter¬net, intranet, elektron aloqa kabi tushunchalar nimani anglatishi, ularning texnik, dasturiy, axborotli ta'minotini nimalar tashkil qilishi, ularning yaratilishi va ishlashi, ahamiyatini anglash hamda bevosita ishlay olish ko 'nikmalariga ega bo'lish hozirgi jamiyatning har bir a'zosi uchun muhimdir. Ushbu bobda mazkur tushunchalar haqida atroflicha flkr yuritiladi, Kompyuter tarmoqlari Kompyuterdan turli masalalarni hal qilishda foydalanish mumkin. Axborot almashish uchun magnit va kompakt disklardan foydalanish yoki boshqa kompyuterlar bilan umumiy tarmoqqa ulanish kerak bo'ladi. Kompyuter (ing . computer - hisoblayman), EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) - oldindan berilgan dastur (programma) boʻyicha ishlaydigan avtomatik qurilma. Elektron hisoblash mashinasi (EHM) bilan bir xildagi atama. Kompyuterlarning o'zaro axborot almashish imkoniyatlarini beruvchi qurilmalar majmuyiga kompyuter tarmoqlari deyiladi. Tarmoqning asosiy imkoniyatlari tarmoqqa ulangan kompyu¬terlar va axborot ashyolariga bog'liq Axborot ashyolari deganda arxiv, kutubxona, fondlar, ma'lumotlar ombori va boshqa axborot tizimlaridagi hujjatlar yig'indisi tushuniladi. Tarmoqdagi kompyuterlarda saqlanayotgan axborot ashyolariga ushbu tarmoqqa ulangan boshqa kompyuterlar yordamida kirish mumkin. Kompyuterlarni tarmoqqa ulash usullari ko'rsatilgan. Kompyuterlar soniga qarab, tarmoqlar lokal, mintaqaviy va global tarmoqlarga bo'linadi. Lokal tarmoqlar bir binoda yoki bir-biriga yaqin binolarda joylashgan kompyuterlarda o'zaro axborot almashish imkonini beruvchi tarmoq hisoblanadi. Bunday tarmoqlarda axborot almashinish aloqa kabellari (ba'zan telefon tizimi yoki radiokanal) orqali amalga oshiriladi. Bunda foydalanuvchilar tarmoqqa ulangan kompyuterlardagi ma'lumotlarni birgalikda qayta ishlash va ma'lumotlarni ayirboshlash va dastur, chop etish qurilmasi, modem va boshqa qurilmalardan birgalikda Ibydalanish imkoniyatiga ega bo'lishadi. Dastur - 1) biron-bir faoliyat, ishning mazmuni va rejasi; 2) siyosiy partiyalar, tashkilotlar, alohida arboblar faoliyatining asosiy qoidalari va maqsadlari bayoni; 3) oʻquv fani mazmunining qisqacha izohi; 4) teatr, konsertlar va b. Shuning uchun, bittadan ko'p kompyuterga ega bo'lgan firmalar o'z kompyuterlarini lokal tarmoqqa birlashtiradi. Lokal tarmoqda kompyuterlar orasidagi masofa yaqin bo'lganligi bois, telefon kanallaridan foydalanmasdan axborotni uzatish tezligini oshirish mumkin. Lokal tarmoqda axborotni uzatish uchun axborotni marshrutlash va seleksiyalash lozim bo'ladi. Marshrutlash bu — kerakli manzilga axborot blokini uzatish yo'lini aniqlash jarayonidir. Seleksiyalash — tegishli manziJdagi axborotni saralash demakdir. Lokal tarmoqlar axborotni marshrutlash va seleksiyalash usuli bo'yicha ikki sinfga ajratiladi. Lokal tarmoqlar seleksiyalash orqali axborotni bir abonent tizimidan boshqa tizimga uzatishni ta'minlaydi. Ishchi tizimlar katta miqdordagi ma'lumotni saqlash, izlash, murakkab hisoblashlar, modellashtirish, dasturiy ta'minotni rivojlantirishga xizmat qiladi. Ma'muriyat tizimlari tarmoqni boshqaradi. Kommunikatsion tizimlar abonent tizimlar orasida axborotlarni uzatish uchun marshrutlash va bog'lanishlarni kommutatsiya qilish vazifasini bajaradi. Mintaqaviy tarmoq— biror tuman, viloyat yoki respublika miqyosidagi kompyuterlarni o'zida mujassamlashtirgan tarmoq. Viloyat - maʼmuriy-hududiy birlik. Oʻrta asrlardan maʼlum. Sharqning ayrim mamlakatlari (Afgʻoniston, Turkiya va boshqa), shuningdek Oʻrta Osiyo xonliklari viloyatlarga boʻlingan. 1924-yil shoʻrolar oʻtkazgan milliy-davlat chegaralanishi arafasida Turkiston ASSR 6 V. Respublika (lot. respublica, res - ish va publicus - ijtimoiy, umumxalq) - davlat boshqaruvi shakli, unda bar cha davlat hokimiyati organlari saylab qoʻyiladi yoki umummilliy vakolatli muassasalar (parlamentlar) tomonidan shakllantiriladi, fuqarolar esa shaxsiy va siyosiy huquqlarga ega boʻladilar. Bunday tarmoda bir nechta markazlashgan (ya'ni lokal tarmoqlarni birlashtiruvchi) juda quwatli serverlar mavjud bo'ladi va bunday serverlar o'rtasidagi axborot aloqa kabeli, optik tolali yoki sun'iy yo'ldosh radioaloqa kanallari yordamida uzatiladi. Global tarmoq— dunyoning ixtiyoriy davlatidagi kompyuter¬larni o'zida birlashtirish imkoniga ega bo'lgan tarmoq. Bu tarmoq internet (Internet) deb ham yuritiladi. Internet bilan birga «intranet» tushunchasi ham ishlatiladi. Intranet— bu internet texnologiyasi, dastur ta'minoti va bayonnomalari asosida tashkil etilgan, ma'lumotlar ombori va elektron jadvallar bilan jamoa bo'lib ishlash imkonini beruvchi korxona yoki tashkilot miqyosidagi yangi axborot muhitini tash¬kil etuvchi kompyuter tarmog'idir. Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan quyidagi jihati bilan farqlanadi: bir yoki bir nechta serverdan tashkil topgan tarmoq mijozi undagi ma'lumotlardan foydalanish uchun ularning qaysi serverda, qaysi katalogda, qanday nom bilan saqlanayotganligini, ularga kirish usul va shartlarini bilishi zarur bo'ladi. Internetda esa bunday noqulayliklarning oldi olingan bo'lib, uning foydalanuvchisi bunday ma'lumotlarni bilishi shart emas. Bundan tashqari, internet tarmog'ida mavjud bo'lgan barcha elek¬tron hujjatlar va ma'lumotlar omborini giperbog'lanishlar yor-damida o'zaro bog'lab, yagona axborot muhiti qurish, unda qulay axborot qidiruv tizimlarini tashkil etish mumkin bo'ladi. Tarmoqlarning texnik vositalari Kompyuter tarmoqlari (qisqacha tarmoqlar) server (yoki xizmatchi kompyuter), konsentrator (HUB), axborot uzatish kabellari va modemdan tashkil topadi. Har bir qurilmaning xususiyatini qisqacha yoritib o'tamiz. Server — tarmoq ishini ta'minlovchi maxsus kompyuter. Server disklarida kompyuterlarni birgalikda ishlash imkonini beruvchi dasturlar, ma'lumotlar omborlari va boshqalar saqlanadi. Bundan tashqari, serverlar modemli va faksli aloqalarni, ma'lumot¬ larni bosmaga chiqarish ishlarini amalga oshiradi. Serverda joylashgan dasturlardan foydalanish doirasi umumiy masalaning qo'yilishiga ko'ra cheklangan bo'lishi mumkin. Konsentrator (HUB)—tarmoqda kompyuterlarni o'zaro axborot almashinuvini ta'minlovchi maxsus qurilma. Ular 8, 12, 16 ta kompyuterni o'zaro bog'lashi mumkin. Axborotni uzatish kabellari tar¬moqda axborotni bir kompyuterdan boshqasiga uzatish uchun xizmat qiladi (odatda, koaksial kabel ishla¬tiladi). Modem — axborotni kompyuterdan uzatish kabeliga o'tkazuvchi maxsus elektron qurilma. Modem «modulator» va «demodulator» so'zlari birikmasidan hosil bo'lgan. Bu qurilma yordamida axborotlar uzatuvchi kompyuterda raqamli ko'rinishdan analog ko'rinishiga aylantiriladi, shuningdek, qabul qiluvchi kompyuterda analog ko'rinishidan raqamli ko'rinishga aylantiriladi. Boshqacha aytganda, modemning vazifasi kompyuterda «0» va «1» ko'rinishida tasvirlangan ma'lumotni ikki asosiy chastotali telefon signallariga va aksincha, telefon signalini «0» va «1» yordamida kodlangan axborot ko'rini¬shiga o'tkazib berishdan iborat. Modemning asosiy xarakteristikasi bodlarda o'lchanadigan ma'lumotlarni uzatish tezligidan iborat. Zamonaviy modemlarning tezligi 2400, 9600, 14400, 19200, 22880 va 33600 boddan iborat. Elektron aloqalar uchun ushbu modemlarning ixtiyoriysidan foydalanish mumkin. Kompyuterlar tarmoqda ishlashi uchun serverga kerakli operatsion tizim o'rnatilishi kerak. Bunday operatsion tizimlar ikki turga bo'linadi. Masalan, Windows for Workdows 95, Windows — 1 Workstation operatsion tizimi serversiz tarmoqlarni tashkil etish imkoniga ega bo'lgan operatsion tizimlar hisoblanadi. Bunday tarmoqdagi kompyuterlar teng huquqli hisoblanadi. Ikkinchi turdagi operatsion tizimlarda tarmoqni hosil qilish uchun maxsus kompyuter — server ajratiladi. Ularga Novell Net Ware NT Server va boshqalarni misol qilib keltirish mumkin. Bunday operatsion tizim kompyuter ishini ishonchli va samarali qilib amalga oshiradi. Internet haqida tushuncha Internet— bu minglab lokal va mintaqaviy kompyuter tarmoqla-rini bir butun qilib birlashtiruvchi butun dunyo kompyuter tarmog'ir Internetning paydo bo'lish tarixiga qisqacha to'xtalib o'tayliky 1969-yilda AQSH Mudofaa vazirligining istiqbolli tadqiqotlar agentligi (Advenced Research Projects Agency, ARPA)ga mamlakatdagi barcha harbiy (ilmiy tadqiqot va o'quv) muassasalardagi kompyuterlarni birlashtiruvchi yagona tarmoq yaratish topshirilgan edi. Bu tarmoq (ARPA Net) harbiy mutaxassislarga axborot almashishga yordam ko'rsatishga mo'ljallangan edi." Uni yaratishda foydalanuvchilarning tizimga kirish imkoniyati, boshqa kompyuterlardagi dasturlarni ishlatish (ulardan foyda¬lanish), fayl va xabarlarni elektron aloqa orqali uzatish va boshqalar nazarda tutilgan. Eng asosiysi, tizimni ishlab chiqaruvchilar oldiga ishonchli, ayrim kompyuter yoki aloqa kanallari ishdan chiqqanda ham o'z ish qobiliyatini saqlab qoluvchi, «o'ta chidamli» tarmoq¬ni yaratish masalasi qo'yilgan edi. ARPA Net tarmog'ining rivojlanishi bilan turli tarmoqlarni o'zaro bog'lash, ya'ni yagona tarmoq yaratish muammosi yuzaga keladi. - Bunday standart 1974-yildayaratildi. 1983-yilda esa AQSH Mudofaa vazirligining ARPA Net shoxobchalaridagi barcha mashinalarida ishlab chiqilgan standartlardan foydalanish haqida buyruq chiqarildi. Bu standartlarni ishlatish uchun esa o'sha paytlarda keng tarqalgan operatsion tizim UNIX operatsion tizimi ishlatildi. 1986-yilga kelib, AQSH Milliy fanlar fondi (National Science Foundation — NSF) tomonidan o'zining oltita superkompyuterli markazini birlashtirish uchun tayanch tarmoq yaratildi. Bu tarmoq juda quwatli va yuqori sifatli qurilmalar va AQSH Mudo¬faa vazirligi tomonidan belgilangan standartlarga asoslangan edi. Vazir (arab. - yuk koʻtaruvchi) - oʻrta asrlarda Yaqin va Oʻrta Sharq davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi (devon) boshligʻi. V. lar vaziri aʼzam rahbarligida davlatni idora etish vazifalari bilan shugʻullangan. V. 1992-yil NSF kompaniyasi ana shu tayanch tarmoqni boshqari-shiga kelishib olindi. Ana shu vaqtdan boshlab internet nafaqat davlat (o'quv va ilmiy) muassasalarida, shuningdek, tijorat maqsadlarida ham ishlatila boshlandir Internet asta-sekin AQSH chegaralaridan chiqib boshqa mamlakatlarga, dastlab Yevropa, ke-yinchalik Osiyo, Afrikaga ham tarqaldi. Afrika - kattaligi va aholi soni boʻyicha dunyoning ikkinchi qitʼasi. Yevropa (yun. Yeigore, osuriy tilida „ereb“ - gʻarb) - qitʼa, Yevrosiyo materigining gʻarbiy qismi. Maydoni 10507 ming km2; 730 ming km2 ni orollar tashkil etadi. Qitʼa Shimoliy yarim sharda joylashgan, Osiyo bilan chegarasi shartli ravishda Ural togʻlarining sharqiy etagi, Emba daryosi, Kaspiy dengizi, Kumamanich botigʻi orqali va Don daryosining quyilish joyidan oʻtkazilgan. Bugungi kunda internet haqiqatan ham dunyoviy tarmoqqa aylangan. Axborotlarni tadqiq qilish NUA firmasining 2001-yil noyabr oyida bergan ma'lumotiga ko'ra, 2000-yilda internet tarmog'i-dan foydalanuvchilar miqdori quyidagicha bo'lgan (110-betdagi jadval). Internetning tarkibiy qismlari va resurslari haqida qisqacha to'xtalib o'tamiz. Mintaqa Foydalanuvchilar soni (mln.) AQSH va Kanada Yevropa Osiyo va Tinch okeani mintaqasi Janubiy Amerika Afrika O'rta Sharq Dunyo bo'yicha 167,12 113,14 33,61 16,45 13,11 2,40 407,10 Internet o'z-o'zini shakllantiruvchi va boshqaruvchi murakkab tizim bo'lib, asosan uchta — texnik, dasturiy, axborotli tar-kibiy qismlardan tashkil topgan. Internetning texnik tarkibiy qismi turli rusumdagi kompyuter, aloqa kanallari, tarmoq texnik vositalari majmuyidan tashkil topgan. Ularning barchasi doimiy va vaqtinchalik asosda faoliyat ko'rsatishi mumkin. Ulardan ixtiyoriy birining ishdan chiqishi tarmoqning umumiy faoliyatiga ta'sir etmaydi. Internetning dasturiy ta'minoti tarmoqqa ulangan kompyuter va tarmoq vositalarini yagona standart asosida muloqot qilish, ma'lumotlarni ixtiyoriy aloqa kanali yordamida uzatish darajasida qayta ishlash, axborotlarni qidirib topish va saqlash hamda tarmoqda axborot xavfsizligini ta'minlash kabi muhim vazifalarni amalga oshiruvchi dasturlar majmuyidan iborat. Internetning axborotli qismi internet tarmog'ida mavjud bo'lgan turli elektron hujjat, grafik, rasm, audioyozuv, videotasvir va h.k. lar ko'rinishidagi axborotlar majmuyidan tashkil topganxiJlar butun tarmoq bo'ylab taqsimlanishi mumkin. Masalan, siz kompyuteringizda o'qiyotgan elektron darslikning matni bir manbadan, undagi rasmlar va tovush ikkinchi manbadan, videotasvir va izohlar uchinchi manbadan yig'ilishi mumkin. Shunday qilib, tarmoqdagi elektron hujjatni o'zaro moslashuvchan «giperbog'lanishlar» orqali bir necha manbalar majmuyi ko'rini-shida tashkil etish mumkin. Natijada millionlab o'zaro bog'langan elektron hujjatlar majmuyidan tashkil topgan axborot muhiti hosil bo'ladi. Internet tarmog'ining mohiyatini tushunish uchun uning mantiqiy tuzilishini tushunish kerak. Ushbu mantiq bilan tanishib chiqamiz. Ma'lumki, avtomobildan foydalanganda transport turlari uchun belgilangan qonun-qoidalarga rioya qilish shart. Xuddi shunday internet xizmatidan foydalanuvchilar uchun ham hammaga bir xil bo'lgan kompyuterda ma'lumotlarni uzatish tartibini belgilovchi yagona qoidalar majmuyi belgilangan. Ikki kompyuter orasida ma'lumotlarni uzatish tartibi va formatini belgilovchi qoidalar majmuyi bayonnoma (protokol) deb ataladi. Masalan, http, ftp va boshqalar bayonnomaga misol bo'la oladi. Tarmoqda ishlash uchun berilgan bayonnomaga, mos holda, ma'¬lumotlarni uzatish imkonini beradigan maxsus dastur ta'minotiga ega bo'lishi kerak. Bunday dasturlar bayonnomalarni amalga oshirish deyiladi. Ular operatsion tizimda joylashtirilgan bo'lishi yoki alohida amaliy dasturlar paketi sifatida yaratilishi mumkin. Hozirgi zamon operatsion tizimlarining barchasi internetda ishlashni ta'minlovchi asosiy bayonnomalarga ega. Internetda axborotni paketli uzatish prinsipidan foydalaniladi. Endi axborotni paketli uzatish mazmuni bilan tanishib chiqa¬miz. Internet va unda ishlashni tasawur qilish uchun telefon tarmog'ini eslashingiz mumkin. Chunki telefon tarmog'ida ham shunga o'xshash aloqa kanali ishlatilib, bir necha daqiqada dunyoning xohlagan nuqtasi bilan bog'lanish mumkin. Albatta, bu o'xshatish shaklan bir xil bo'lsa-da, ish prinsipi bo'yicha katta farq qiladi. Ya'ni telefonda gaplashish paytida stansiyalar orasidagi kanal to'la band bo'ladi. Bu kanaldan telefon qiluvchi va uni eshituvchidan boshqa hech kim foydalana olmaydi. Agar telefon stansiyasining barcha kanallari band bo'lib qolsa, bu kanalda gaplashayotgan abonentlar bilan ham bog'lanish mumkin bo'lmay qoladi. Ko'rinib turibdiki, bu tamoyilda ishlaydigan kanallardan foydalanish kompyuter tarmog'ida samara bermaydi. Taqqoslashning qulayrog'i sifatida oddiy aloqa xizmatini olish mumkin. Bunda ixtiyoriy sondagi ma'lumotlar ixtiyoriy yo'nalishda uzatiladi. Gazeta vajurnallar to'plami bo'laklab uzatiladi. Internetda ham shunday xususiyatdan foydalaniladi. Ma'lumotlarning qismlarga bo'linishi paketlardeb ataladi. Paketda, xususan, ma'lumotlar bilan birga uni berilgan manzilga to'g'ri yetkazish imkonini beruvchi boshqaruv axboroti (masalan, qabul qiluvchining manzili) ham beriladi. Axborotni uzatish jarayonida, xuddi oddiy aloqa kabi ba'zi xabarlar belgilangan manzilga yetib bormasligi (yo'qolishi), ba'zi birlari esa oddiy aloqada ro'y bermaydigan holda, ya'ni bir necha nusxada yetkazilishi mumkin. Internet tarmog'ining samarali ishlashi uchun mavjud axbo¬rotni qanday qilib paketlar holatida uzatish va yetkazilgan axbo¬rotni qayta tiklash hamda bo'laklangan paketlarni foydalanuvchiga qanday yetkazish kerakligi muammosini hal qilish lozim bo'ladi. Protokol stekini tushunchasini bering. A protokol to'p bir bo'lgan ierarxik tashkil majmui tarmoq protokollari hamkorligini tashkil etish uchun yetarli tugunlari bir yilda tarmoq . Tarmoqda bir vaqtning o'zida protokollar ishlaydi, ya'ni ziddiyatlar yoki tugallanmagan operatsiyalar bo'lmasligi uchun protokollarning ishi tartibga solinishi kerak. Shuning uchun protokollar to'plami ierarxik ravishda tuzilgan darajalarga bo'linadi, ularning har biri ma'lum bir vazifani bajaradi - ma'lumotlarni tayyorlash, qabul qilish, uzatish va ular bilan keyingi harakatlar. Stekdagi qatlamlar soni ma'lum protokol stekiga qarab o'zgaradi. Pastki qatlam protokollari ko'pincha dasturiy ta'minot va apparat vositalarining kombinatsiyasi bilan amalga oshiriladi , yuqori qatlam protokollari odatda dasturiy ta'minotda amalga oshiriladi . Tarmoqlarda keng qo'llaniladigan bir qator protokollar to'plami mavjud. Eng mashhur protokol g'aram: ISO OSI , TCP / IP ustida ishlatiladigan Internet va ko'p UNIX- asoslangan tarmoqlarda , Novell, IPX / SPX , NetBIOS / SMB tomonidan ishlab chiqilgan Microsoft va IBM , DECnet dan Digital Equipment Corporation , SNA dan IBM va ba'zi boshqalar. Tarkib1Standart aloqa protokoli to'plamlari 1.1OSI 1.2TCP / IP 1.3IPX / SPX 1.4NetBIOS / SMB 2018-04-02 121 2Shuningdek qarang 3Adabiyot Standart aloqa protokoli steklari [ tahrirlash | kodni tahrirlash ]OSI [ tahrirlash | kodni tahrirlash ]Asosiy maqola: OSI tarmoq modeli OSI modeli va OSI protokoli stekini farqlash muhimdir . OSI modeli ochiq tizimlarning o'zaro bog'lanishining kontseptual asosi bo'lsa, OSI to'plami protokolning o'ziga xos xususiyatlarining to'plamidir. Boshqa protokollar to'plamidan farqli o'laroq, OSI to'plami OSI modeliga to'liq mos keladi, shu jumladan ushbu modelda aniqlangan barcha etti aloqa qatlamlari uchun protokol spetsifikatsiyalari:
At jismoniy va ma'lumotlar havola qatlamlari, OSI to'p qo'llab-quvvatlaydi Ethernet , Token ring , FDDI protokollari, shuningdek, MChJ , X.25 va ISDN protokollari , deb, u eng boshqa vayronaga kabi, suyakka tashqarida ishlab chiqilgan barcha mashhur past-qatlam protokollarini foydalanadi. Tarmoq sathida nisbatan kam ishlatiladigan Ulanish yo'naltirilgan tarmoq protokoli ( CONP ) va Ulanishsiz tarmoq protokoli ( CLNP ) mavjud. Ismlardan ko'rinib turibdiki, birinchisi ulanishga yo'naltirilgan, ikkinchisi (ulanmagan). OSI stek marshrutlash protokollari ko'proq mashhur : so'nggi va oraliq tizimlar o'rtasida ES-IS (End System - Intermediate System) va oraliq tizimlar o'rtasida IS-IS (Intermediate System - Intermediate System). OSI stekining transport qatlami, u uchun OSI modelida belgilangan funktsiyalarga muvofiq, ulanishga yo'naltirilgan va ulanmagan tarmoq xizmatlari o'rtasidagi farqlarni yashiradi, shu bilan foydalanuvchilar asosiy tarmoq qatlamidan qat'i nazar, kerakli xizmat sifatini oladi. Buni ta'minlash uchun transport qatlami foydalanuvchidan kerakli miqdordagi xizmatni ko'rsatishini talab qiladi. Xizmat dastur qatlami fayllarni uzatish emulyatsiyasi terminali , xizmat kataloglari va pochtani taqdim etadi . Ulardan eng ommaboplari - Katalog xizmati ( X.500 ), Elektron pochta ( X.400 ), Virtual terminal protokoli ( VTP ), Fayl uzatish, kirish va boshqarish protokoli ( FTAM ) va Ishni uzatish va boshqarish protokoli ( JTM ). TCP / IP [ tahrirlash | kodni tahrirlash ]Asosiy maqola: TCP / IP TCP / IP protokollar to'plami - bu Internet asosidagi tarmoq protokollari to'plami . Odatda TCP / IP stekida OSI modelining yuqori 3 qatlami ( dastur , taqdimot va sessiya ) bitta dasturga birlashtiriladi. Bunday stek ma'lumotlar uzatishning birlashtirilgan protokolini ta'minlamagani uchun ma'lumotlar turini aniqlash funktsiyalari dasturga o'tkaziladi. TCP / IP stek darajalari: Bog'lanish qatlami ma'lumotlar paketi qanday qilib jismoniy qatlam orqali, shu jumladan kodlashni (ya'ni ma'lumotlar paketining boshi va oxirini belgilaydigan maxsus bit ketma-ketliklari) qanday uzatilishini tasvirlaydi . Tarmoq qatlami dastlab ma'lumotlarni bir (pastki) tarmoqdan boshqasiga o'tkazish uchun mo'ljallangan edi. Bunday protokolga ARPANET- dagi X.25 va IPC misol bo'ladi . Global tarmoq kontseptsiyasini ishlab chiqish bilan pastki qavat protokollaridan qat'i nazar, har qanday tarmoqdan istalgan tarmoqqa uzatish uchun qatlamga qo'shimcha imkoniyatlar qo'shildi, shuningdek, masofaviy tomondan ma'lumotlarni so'rash imkoniyati paydo bo'ldi. Transport qatlami protokollari xabarni kafolatsiz etkazib berish muammosini hal qilishi mumkin ("xabar manzilga etkazilganmi?"), Shuningdek ma'lumotlarning to'g'ri ketma-ketligini kafolatlaydi. Eng tarmoq ilovalari ishlash da dastur darajasida . Ushbu dasturlarda o'zlarining aloqa protokollari mavjud, masalan, WWW uchun HTTP , FTP (fayllarni uzatish), SMTP (elektron pochta), SSH (uzoqdagi mashinaga xavfsiz ulanish), DNS ( IP-manzil tarjimasi uchun ramziy nom ) va boshqalar. TCP / IP modelini OSI modeliga qanday moslashtirish borasida kelishmovchiliklar mavjud, chunki bu modellardagi qatlamlar bir-biriga to'g'ri kelmaydi. TCP / IP to'plamining soddalashtirilgan talqini quyidagicha ifodalanishi mumkin:
IPX / SPX [ tahrirlash | kodni tahrirlash ]Asosiy maqola: IPX / SPX Stekning nomi tarmoq va transport qatlamlari - Internetwork Packet Exchange ( IPX ) va Sequenced Packet Exchange ( SPX ) protokollari bilan berilgan . Ushbu to'plamning tarmoq qatlami RIP va NLSP marshrutlash protokollarini ham o'z ichiga oladi . Yuqoridagi uchta qatlam vakillari sifatida quyidagi rasmda ikkita mashhur protokol ko'rsatilgan: NetWare Core Protocol ( NCP ) Remote File Access Protocol and Service Advertising Protocol ( SAP ).
NetBIOS / SMB [ tahrirlash | kodni tahrirlash ]Stekning fizik va bog'langan qatlamlarida allaqachon keng tarqalgan protokollar, masalan Ethernet, Token Ring, FDDI va yuqori darajalarda - NetBEUI ning protokollari ( NetBEUI kengaytirilgan foydalanuvchi interfeysi protokoli - NetBIOS kengaytirilgan foydalanuvchi interfeysi) va SMB mavjud.... NetBEUI 200 ish stantsiyasidan ko'p bo'lmagan tarmoqlar uchun samarali, kam resursli protokol sifatida ishlab chiqilgan. Ushbu protokolda ko'plab foydali tarmoq funktsiyalari mavjud, ular OSI modelining transport va seans qatlamlariga taalluqli bo'lishi mumkin, ammo u paketlarni yo'naltira olmaydi. Bu NetBEUI-dan tarmoqqa ulanmagan mahalliy tarmoqlarda foydalanishni cheklaydi va uni birlashtirilgan tarmoqlarda ishlatishni imkonsiz qiladi. Server Message Block (SMB) protokoli sessiya, taqdimot va dastur qatlami funksiyalarini qo'llab-quvvatlaydi. Fayl xizmati SMB asosida amalga oshiriladi. shuningdek, dasturlar o'rtasida bosma va xabar xizmatlari.
Download 45.75 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||