Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti D. o’. y va q I. t yo’nalishi 2120-guruh talAbasi Raxmatova Nilufarning mavachilik va sabzavotchilik fanidan taqdimot Ishi

Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti D.o’.y va q.i.t yo’nalishi 15-22 guruh talAbasi Egamqulova Odinaning ekalogiya fanidan tayyorlagan mustaqil Ishi

Mavzu: Atmasferani tozalash metodlari transport va atrof muhit kam chiqindili va chiqindisiz texnalogiyalar

Reja:

1. Atmasferani tozalash metodlari

2. transport va atrof muhit kam chiqindili va chiqindisiz texnalogiyalay

Havoni tozalash - uy-joy, jamoat va sanoat binolaridagi havoni texnik vositalar yordamida chang va boshqa zararli moddalardan tozalash; havo ventilyatsiya va havoni konditsirlash tizimlari yordamida tozalanadi. sanoat korxonalarida texnologik jarayonlar vaqtida ajralib chiqadigan va ifloslangan havo atmosferaga chiqarishdan oldin tozalanadi.
Havoni tozalash vositalari havoning ifloslik darajasiga va tozalashga qoʻyiladigan talabga qarab tanlanadi. Binolarga beriladigan havoni tozalashda koʻplab qoʻllanadigan qurilmalardan biri — havo filtrlaridir. Bunday qurilmalar ventilyatsiya va konditsirlash tizimlari tarkibiga kiradi. Ular yordamida binolardan atmosferaga chiqarib yuboriladigan (retsirkulyatsion) havoni ham tozalash mumkin. Retsirkulyatsion havo tarkibida chang koʻp boʻlsa, u avval chang yutkichlarda tozalanadi.
Sanoat binolarida texnologik jarayonlar natijasida ifloslangan havoni tozalash va zararsizlantirish uchun turli filtrlar, chang va gaz tutkichlar, chang choʻktirgich kameralar, sik-lonlar va boshqa uskunalar qoʻllanadi.
If-loslangan havo tarkibidagi qattiq zar-ralar (mas, uchuvchi kullar)ni tutish uchun mexanik kul tutkichlar — sik-lonlar, multitsiklonlar hamda nam kul tutkichlardan foydalaniladi. Sik-lonlarning foydali ish koeffitsiyenti (f.i.k.) 40—70%, qarshiligi 70– 80 mm suv ustuniga teng, tuzilishi sodda, ishlatishi qulay, biroq biroz qoʻpolroq. Multiiiklonlar ancha ixcham, ishi ham samarali.
Nam kul tutkichlar xavoni yaxshi tozalaydi, ammo ish jarayonida koʻp suv talab qiladi. Аtmоsfеrа hаvоsini chаngdаn tоzаlаsh usullаri. Atmosfera havosiga chang asosan ikki yul bilan tushadi – tabiiy jаrаyonlar natijasida va insonlarni ishlab chiqаrish faoliyatlari natijasida. Tabiiy jаrаyonlarga - vulqonlarning otilishi, o’rmоn yonginlari, kosmik changning yogilishi va x.k.
Changni havoga tushiruvchi ishlab chiqаrish korxonalariga quyidаgilar kiradi: kurilish ashyolari ishlab chiqaruvchi korxonalar - 34,7 % IЕS - 29,5 % avtotransport - 15,8 % kora metallurgiya - 12,4 % kimyo sanoati - 4,6 % rangli metallurgiya - 2,2 % neftni qayta ishlash korxonalari - 0,5 % Changning asosiy xossalari. 1. Chаng zаrrаchаlаrini zichligi -Haqiyqiy zichlik,-Sоchiluvchаn zichlik ,-Nisbiy zichlik 2. Zаrrаchаlаrni dispеrsligi (shakli, o’lchamlari) 3. Zarrachalarning yopishuvchаnligi -O’rta yopishuvchi chаnglаr -Yaхshi yopishuvchаn chаnglаr 4. Аbrаzivlik хususiyati 5. Zаrrаchаlаrni хo’llаnish хususiyati -Аbsоlyut gidrоfоb -Gidrоfоb mаtеriаllаr -Gidrоfil zаrrаchаlаr 6. Gigrоskоpiklik хususiyati 7. Chаng qаtlаmini elеktr o’tkаzuvchаnligi 8. Elеktr zаryadlаnish хususiyati 9. Zаrrаchаlаrning o’z-o’zidаn yonish vа hаvо bilаn pоrtlоvchi аrаlаshmаlаr hоsil qilish хususiyatlаri Sanoat korxonalaridan atmosferaga tashlanayotgan changlar turli shaklga, o’lchamga, zichlikka еga bo’lgаnligi uchun, ularni turli usullar yordamida tozalab olinadi.
"CHiqindisiz texnologiya" atamasi birinchi marotaba akad.N.N.Semyonovva
I.V. Petryanovlar tomonidan fanga kiritilganedi. Ushbu atama bizda va xorijiy
mamlakatlarda keng tarqalibketdi. Lekin ba`zan "kam chiqindili va chiqindisiz
texnologiyalar "atamasi o’rnida "toza" yoki "birmuncha toza texnologiya"
atamalari ham qo’llaniladi. CHunki"chiqindisiz texnologiya"atamasi shartlidir.
Xom-ashyo tarkibidagi qimmatbaqo komponentlarni ajratib olish darajasi va ulardan oqilona foydalanish jamiyatning ularga bo’lgan eqtiyojiga va texnikaning taraqqiyotiga boqliq. Xom-ashyolardan unumli foydalanish ishlab chiqarisham aradorligini oshiradi, maqsulot turlari va qajmini ko’payishini ta`minlaydi, maqsulot narxini pasaytiradi, xom-ashyo bazalarini yaratishga sarflanadigan mablaqlarni kamaytiradi va ishlab chiqarish chiqindalari bilan atrof-muqit ifloslanishini oldini olishga imkon beradi
Chiqindisiz organik texnologiyalarning asosiy printsplari
Ishlab chiqarish korxonasida chiqindisiz texnologiyalarni joriy etish uchun quyidagi 5 ta asosiy printsiplarga amal qilish kerak:
1. Sistemalilik, ya`ni tabiiy, ijtimoiy va ishlab chiqarish jarayonlarning o’zaro aloqadorligi va bir-biriga boqliqligini ta`minlash.
2. Xom-ashyo va energetik resurslardan qamma tomonlama foydalanish, ya`ni qududiy ishlab chiqarish kompleksi miqyosidagi korxonaning chiqindisini boshqa korxonalarda qo’llash imkonini yaratish.
3. Materiallar oqimining davriyligi, ya`ni yopiq suv va gaz aylanma ta`minotini yaratish va ishlab chiqarishni tabiiy muqitga ta`sirini cheklash. Bu chuchuk suv, toza qavo, qayvonot va o’simliklar dunyosini muqofaza qilishga katta yordam beradi.
4. Tabiiy muqitga ishlab chiqarish ta`sirini cheklash, ya`ni tabiiy muqitga etkaziladigan ta`sir, uning sifat ko’rsatkichlariga ta`sir ko’rsatmasligini yoki tabiiy muqitning sifat ko’rsatkichlari o’zgarsa qam ruxsat etilgan chegaralardan oshmasligini ta`minlash.
5. CHiqindisiz ishlab chiqarishni tashkil etish samaradorligi, ya`ni energetik, texnologik, iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik omillarni inobatga olish, tabiiy resurslardan qamma tomonlama foydalanish, ishlab chiqarish qajmlarini o’sishini ta`minlash va iqtisodiy zararlarni oldini olish.

E’tiboringiz uchun raxmat.