Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

2-rasm. (Cocos nucifera)

Tropik o'simliklarning ayrim biologik xususiyatlari, jumladan issiqsevarligi, namsevarligi, qosqa kunligi va aksariat hollarda nordon tuproqlarda o'tib rivojlanishi o'zaro o'xshashdir.

• Tropik o'simliklarning ayrim biologik xususiyatlari, jumladan issiqsevarligi, namsevarligi, qosqa kunligi va aksariat hollarda nordon tuproqlarda o'tib rivojlanishi o'zaro o'xshashdir.
• Tropik o'rmonlarda o'simlik mahsulotlarini qidorish uchun eng yaxshi joylar daryplar oqimlar va boshqa siv havzalarining qirg'oqlari hisoblanadi. Quyosh tropik chakalakzorlarning yuqori sathidan o'tishi mumkin bo'lgan hamma joyda, pastgi yarusdagi o'simliklari ham odatda o'simliklar o'sishi uchun zarur sharoitlarga ega bo'ladi.
• Tropik o'rmonlarda o'simlik turlari nihoyatda ko'p va xilma - xildir. Ayniqsa, palma daraxtlari ko'pchilik tashkil etadi.

Nonli daraxt (Artocarpus odoratissimus) urug'dan ko'payadi. Yangi urugz juda yuqori unib chiqishga ega va bir haftada o'sadi. Borneoda o'tkazilgan tajribalar natijasida omborlarda qolib ketgan urug'lar 3 haftada unib chiqish qobiliyatini yuqotishi aniqlangan. Shuning uchun o'rug'larni o'z vaqtida suv bilan ta'minlanadigan qumli joyga darhol ekish zarur. (3-rasm)
Vegetativ ko'payishi muvaffaqiyatsizlikka olib keladi. Non daraxti kasalliklardan va zararkunandalardam kamdam-kam zarar ko'radi.
Uning tropik kelib chiqishi sovuqqa chidamsiz ekanligini ko'rsatadi. Minimal harorati 7°C dan kam bo'lmasligi kerak. Bundan kelib chiqadiki uni issiqxonalarda va uy sharoitida o'stirish mumkin.

Non daraxtining asosi ikki xili uchraydi: yovvoyi vakili -uning mevasida urug'lar bo'ladi ;madaniy vakili-uning mevasida urug'lari bo'lmaydi. Madaniy tuplarida vaqti-vaqti bilan yetilgan urug'lar uchrab turadi. Non daraxti juda ham serhosil o'simlik bo'lib, bitta tupida bir yilda 10 tadan 700 tagacha meva yetiladi. Tropik mintaqadalarda esa yil bo'yi meva berib turadi. Odatda 9 oy meva beradi 3 oy ,,dam oladi ", Tez o'sadi, yillik o'sishi 0,5-1metrni tashkil etadi. Qalamchasidan ko'paytiriladi.

• Non daraxtining asosi ikki xili uchraydi: yovvoyi vakili -uning mevasida urug'lar bo'ladi ;madaniy vakili-uning mevasida urug'lari bo'lmaydi. Madaniy tuplarida vaqti-vaqti bilan yetilgan urug'lar uchrab turadi. Non daraxti juda ham serhosil o'simlik bo'lib, bitta tupida bir yilda 10 tadan 700 tagacha meva yetiladi. Tropik mintaqadalarda esa yil bo'yi meva berib turadi. Odatda 9 oy meva beradi 3 oy ,,dam oladi ", Tez o'sadi, yillik o'sishi 0,5-1metrni tashkil etadi. Qalamchasidan ko'paytiriladi.
• Qo'llanilishi.
• Non daraxti okeanlardagi orollarda yashovchi aholining asosiy va muhim oziqa mahsuloti hisoblanadi. Yetilgan mevalarning etini non sifatida yopish, qaynatish, quritish, xomligicha istemol qilish, turli pishiriqlar tayyorlash mumkin odatda xom mevalari sabzavot sifatida qo'llaniladi. Mevasi po'stlog'ida lateks tomchilarining paydo bo'lishi uning pishganligini bildiradi. Meva eti tez buzilganligi uchun mahalliy aholi uni quritib saqlashadi. Ishbu quritilgan mevalar bir necha yollab buzilmasdan saqlanishi mumkin.