Gullarning changlanishi Changdonda yetilgan changlarning urug’chi tumshuqchasiga tushishiga changlanish

Gullarning changlanishi

Changdonda yetilgan changlarning urug’chi tumshuqchasiga tushishiga changlanish deyiladi.

Changlanish

Chetdan changlanish

O’z o’zidan changlanish

Sun’iy changlanish

1

2

3

Yetilib yorilgan changdondan chiqqan chang hasharotlar yordamida boshqa gulning tumshuqchasiga tushishi chetdan changlanish deyiladi. M. olma, o’rik, nok, beda, oq quray, g’o’za.

Agar bir tup o’simlik changchisidagi chang shu guldagi urug’chining tumshuqchasiga tushsa bunday changlanish o’z-o’zidan changlanish deyiladi.

Agar o’simliklarning gullari odam tamonidan changlatilsa bu changlanish suniy changlanish deyiladi. M. makkajo’xori.

Gullarni chetddan changlanishi

Shamol yordamida

Suv yordamida

Qushlar yordamida

Hashoratlar yordamida

Urug’lanish

Changchi va urug’chidagi jinsiy hujayralarning qo’shilish jarayoni urug’lanish deyiladi.

Gulli o’simliklarda qo’sh urug’lanish jarayoni mavjud

Hashoratlar yordamida changlanadigan o’simliklar

Olma

O’rik

Nok

Beda

Oqquray

G’o’za

Shamol yordamida

Bug’doy

Sholi

Suli

Terak

Yong’oq

Arpa

Tol

Urug’langan tuxum hujayradan murtak xosil bo’ladi.

Urug;langan markaziy hujayradan endosperm xosil bo’ladi.

Urug’kurtakdan urug’ xosil bo’ladi.

Tuguncha va gulning boshqa qismlaridan meva hosil bo’ladi

Agar tugunchada bitta urug’kurtak bo’lsa undan bir urug’li meva xosil bo’ladi. M. o’rik, shaftoli, gilos, olcha

Eng yirik gul.– 1818- yilda summatra orolidan topilgan Rafleziya Arnoldi. Uning diametri 1 m, gultojibarglarining qalinligi 5 sm keladi.

Eng kichik gul.- Volfiya gulidir. Uning kattaligi ignaning uchidek keladi.

Mevalar

Gulli o’simliklarda urug’lanishdan keyin meva hosil bo’ladi.

Mevlar asosan ikki xil bo’ladi. Chin va soxta meva.

1

2

Agar meva xosil bo’lishida faqat tuguncha qatnashsa u chin meva deyiladi. M: O’rik, olxo’ri, olcha, shaftoli.

Agar meva xosil bo’lishida tugunchadan tashqari boshqa qismlar ham qatnashsa u soxta meva deyiladi. M: olma, nok, behi.

Meva asosan uch qismdan tashkil topgan.

Ustki qism –po’st. ektakarp.

O’rta qism-meva eti. mezakarp

Ichki meva mag’zi. Endakarp.

Mevalar.

Ho’l meva.

Quruq meva.

Ho’l meva.

Quruq meva.

Mevalar oraliq qismi seret va qalin bo’lsa bunday mevalar ho’l mevalar deyilladi (o’rik, shaftoli, ochcha).

Agar oraliq qismi yupqa etsiz, quruq bo’lsa bunday mevalarga quruq mevalar deyiladi (no’xat, mosh, loviya, bodom, yong’oq, pista).

Qovoq, tarvuz, qovun, handalak tomoshaqovoqva bodirinhg qovoq mevalarga kiradi.

O’rik, olxo’ri, olcha, gilos danakli mevalardir.

Quruq mevalar

Chatnaydigan.

Chatnamaydigan.

Chatnamaydiganlarga doni xususan bug’doy, arpa, suli, makkajo’xori kabilar.

Chatnaydiganlarga qo’zoq, qo’zoqcha, dukkaklar, ko’saklar kiradi. Bularning urug’I pishgach chokidan ochiladi ya’ni chatnaydi (mosh, loviya, turp, rediska, jag’ - jag’).

Ko’sak mevalar - bir nechta mevabarglardan tashkil topgan, urug’ pishgandan kryin chokidan ochiladi.

G’o’za.

Boychechak.

Chuchmoma.

Bangidevona.

Lola.

No’xat, mosh, loviya, burchoq, va oq akatsiya dukkakli o’simliklardir.

Karam, qurttana, rediska, turp kabi o’simliklarning mevasi dukkakka o’xshasada, lekin orasida to’sig’I borligi bilan ulardan farq qiladi. Bunday nevalarga qo’zoq va qo’zoqcha deyiladi.

Ayrim (zarang, qayrag’och va tolga) o’xshash manzarali daraxtlarning mevasi qanotchali meva hisoblanadi.

Ayniqsa bahorda terakning urug’chi tuplari mevasi pishgan vaqitda undan ajralib chiqqan paxta bilan o’ralgandek tuyuladi va uchib yuradi. Aslida esa bir tutam tuklari orqali mevasi uchib yuradi. Bunday mevalar uchma meva deyiladi.