Guruchga bo’lgan taklif egri chizig’ini tasavvur qiling. Quyidagi hodisalar unga qanday ta’sir etadi?
Download 86.04 Kb. Pdf ko'rish
|
3-JN (2)
|
Guruchga bo’lgan taklif egri chizig’ini tasavvur qiling. Quyidagi hodisalar unga qanday ta’sir etadi? a) Hukumat guruch yetishtiruvchi fermerlarga subsidiya ajratishi b) Kimyoviy o’g’itlar narxining arzonlashuvi v) Qurg’oqchilik g) Kelajakda guruchga bo’lgan narxning keskin oshishini targ’ib qiluvchi shov-shuvlar Sholi yetishtiruvchilar uchun davlat subsidiyalari Guruch fermerlariga davlat subsidiyalari guruch taklifi egri chizig'iga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Subsidiyalar fermerlarning guruch yetishtirish xarajatlarini kamaytiradi, bu esa uni yanada foydali qiladi. Bu har qanday narxda guruch taklifining oshishiga olib keladi. Grafikda taklif egri chizig'i o'ngga siljiydi, ya'ni fermerlar har qanday narxda ko'proq guruch ishlab chiqaradi. Kimyoviy o'g'itlar narxi arzonlashdi Kimyoviy o'g'itlar narxining pasayishi guruch taklifi egri chizig'iga ham ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Kimyoviy o‘g‘itlar sholi yetishtirishda muhim o‘rin tutadi. Ularning narxini pasaytirish guruch ishlab chiqarishni yanada foydali qiladi, natijada taklif ko'payadi. Grafikda taklif egri chizig'i o'ngga siljiydi, ya'ni fermerlar har qanday narxda ko'proq guruch ishlab chiqaradi. Qurg'oqchilik Qurg'oqchilik guruch ta'minoti egri chizig'iga salbiy ta'sir qiladi. Qurg'oqchilik guruch hosilini kamaytiradi, bu esa ta'minotning qisqarishiga olib keladi. Grafikda taklif egri chizig'i chapga siljiydi, ya'ni fermerlar har qanday narxda kamroq guruch ishlab chiqaradi. Guruch narxining kelajakdagi o'sishiga yordam beradigan mish-mishlar Kelajakda guruch narxining keskin oshishiga yordam beruvchi mish-mishlar guruch taklifi egri chizig'iga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Bu mish-mishlar dehqonlarni narxlar oshishini kutgan holda guruch yetishtirishni oshirishga undaydi. Grafikda taklif egri chizig'i o'ngga siljiydi, ya'ni fermerlar har qanday narxda ko'proq guruch ishlab chiqaradi. Umuman olganda, quyidagi hodisalar guruch taklifi egri chizig'iga quyidagi ta'sir ko'rsatadi: Ijobiy ta'sir: Sholi yetishtiruvchilar uchun davlat subsidiyalari Kimyoviy o'g'itlar narxini pasaytirish Guruch narxining kelajakdagi o'sishiga yordam beradigan mish-mishlar Yomon ta'sir: Qurg'oqchilik Grafikda bu o'zgarishlar taklif egri chizig'ining o'ngga yoki chapga siljishi sifatida namoyon bo'ladi. Paxta yog’iga bo’lgan talab egri chizig’ini tasavvur qiling. Quyidagi hodisalar unga qanday ta’sir etadi? a) Hukumat paxta yetishtiruvchi fermerlarga subsidiya ajratishi b) Kimyoviy o’g’itlar narxining arzonlashuvi v) Qurg’oqchilik g) Kelajakda paxta yog’iga bo’lgan narxning keskin oshishini targ’ib qiluvchi shov-shuvlar Paxta fermerlari uchun davlat subsidiyalari Paxta dehqonlariga davlat subsidiyalari paxta yog‘iga bo‘lgan talab egri chizig‘iga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Subsidiyalar fermerlarning paxta yetishtirish xarajatlarini kamaytirishga olib keladi, bu esa paxta yog'ini iste'molchilar uchun arzonroq qiladi. Bu har qanday narxda paxta moyiga talabning oshishiga olib keladi. Grafikda talab egri chizig'i o'ngga siljiydi, ya'ni iste'molchilar har qanday narxda ko'proq paxta yog'ini sotib oladi. Kimyoviy o'g'itlar narxini pasaytirish Kimyoviy o‘g‘itlar narxining pasayishi ham paxta moyiga bo‘lgan talab egri chizig‘iga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Kimyoviy o‘g‘itlar paxta yetishtirishda muhim omil hisoblanadi. Ularning narxini pasaytirish paxta ishlab chiqarishni yanada foydali qiladi, bu esa paxta yetkazib berish hajmining oshishiga olib keladi. Bu paxta yog‘i narxining arzonlashishiga, iste’molchilar uchun qulay bo‘lishiga olib keladi. Grafikda talab egri chizig'i o'ngga siljiydi, ya'ni iste'molchilar har qanday narxda ko'proq paxta yog'ini sotib oladi. Qurg'oqchilik Qurg'oqchilik paxta moyiga bo'lgan talab egri chizig'iga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Qurg‘oqchilik paxta hosildorligini pasaytirib, paxta yetkazib berishning kamayishiga olib keladi. Bu paxta yog‘i narxining oshishiga olib keladi va iste’molchilar uchun arzon bo‘ladi. Grafikda talab egri chizig'i chapga siljiydi, ya'ni iste'molchilar har qanday narxda paxta yog'ini kamroq sotib oladi. Kelajakda paxta yog'i narxining keskin oshishiga yordam beradigan mish-mishlar Kelajakda paxta yog‘i narxining keskin oshishini targ‘ib qiluvchi mish-mishlar paxta yog‘iga talab egri chizig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bu mish-mishlar iste'molchilarni narxlarning oshishini kutgan holda paxta yog'ini zaxiralashga undaydi. Bu qisqa muddatda paxta yog‘iga bo‘lgan talabni oshiradi, lekin uzoq muddatda iste’molchilar narxlarning arzonlashishini kutgan holda paxta yog‘ini kamroq sotib olganligi sababli talab kamayadi. Grafikda talab egri chizig'i qisqa muddatda chapga, uzoq muddatda esa o'ngga siljiydi. Umuman olganda, quyidagi hodisalar paxta moyiga bo'lgan talab egri chizig'iga quyidagi ta'sir ko'rsatadi: Ijobiy ta'sir: Paxta fermerlari uchun davlat subsidiyalari Kimyoviy o'g'itlar narxini pasaytirish Yomon ta'sir: Qurg'oqchilik Kelajakda paxta yog'i narxining keskin oshishiga yordam beradigan mish-mishlar Grafikda bu o'zgarishlar talab egri chizig'ining o'ngga yoki chapga siljishi sifatida ko'rsatiladi. O’zingiz yashaydigan viloyatda ishlab chiqariladigan va sotiladigan sut mahsulotlarini bozorini tahlil qiling. 1. Sut mahsulotlariga bo’lgan talab va taklifga ta’sir etuvchi omillarni sanang. 2. Narxga bog’liq elastiklikni tavsiflang. 3. Elastiklik darajasini hisobga olgan holda sutga bo’lgan talab va taklif egri chizig’ini chizing. Samarqandda sut mahsulotlariga talab va taklifga ta’sir etuvchi omillar Talab Aholi daromadlari: aholi daromadlari ortishi bilan sut mahsulotlariga talab, qoida tariqasida, ortib boradi. Boshqa tovarlar va xizmatlar narxlari: Sut mahsulotlari o'rnini bosuvchi boshqa tovar va xizmatlar narxi oshganida, ularga bo'lgan talab ham oshishi mumkin. Sut o'rnini bosuvchi mahsulotlar narxi: Sut o'rnini bosuvchi mahsulotlar narxi oshganida, ularga bo'lgan talab ham oshishi mumkin. Iste'molchining odatlari va afzalliklari: sut mahsulotlariga bo'lgan talab mintaqadagi ta'm afzalliklari va sut iste'mol qilish an'analariga bog'liq bo'lishi mumkin. Taklif Ozuqa narxlari: Ozuqa narxlari oshganda, sut mahsulotlari yetkazib berish kamayishi mumkin. Ishlab chiqarish texnologiyalari: yangi texnologiyalarni joriy etish sut mahsulotlari yetkazib berish hajmini oshirishga olib kelishi mumkin. Hukumat tomonidan tartibga solish: Davlat subsidiyalari va cheklovlari sut mahsulotlarini etkazib berishga ta'sir qilishi mumkin. Narxning elastikligi Samarqand shahrida sut mahsulotlariga bo‘lgan talabning narx-navo egiluvchanligi bir qator omillarga, jumladan, sut o‘rnini bosuvchi mahsulotlarning mavjudligi, mahsulotning tabaqalanish darajasi va iste’molchi narxlaridan xabardorligiga bog‘liq. Elastik talab Sut mahsulotlariga talab elastik bo'lgan taqdirda, narxning ozgina o'zgarishi talab miqdorining sezilarli o'zgarishiga olib kelishi mumkin. Bu shuni anglatadiki, iste'molchilar sut mahsulotlari narxining o'zgarishiga sezgir. Elastik talab Sut mahsulotlariga talab egiluvchan bo'lmagan taqdirda, narxning sezilarli o'zgarishi talab miqdorining ahamiyatsiz o'zgarishiga olib kelishi mumkin. Bu iste'molchilar sut mahsulotlari narxining o'zgarishiga sezgir emasligini anglatadi. Samarqandda sutga talab va taklif egri chiziqlari Samarqandda sutga boʻlgan talab egri chizigʻi manfiy qiyalikka ega, yaʼni narx oshganda isteʼmolchilar sutni kamroq sotib oladi. Samarqandda sut taklifi egri chizig‘i ijobiy qiyalikka ega, ya’ni narx oshganda ishlab chiqaruvchilar ko‘proq sut yetkazib berishadi. Samarqandda sutga talab va taklifning egiluvchanligi Samarqandda sut mahsulotlariga talab nisbatan elastik. Buning sababi, shaharda sut mahsulotlari o'rnini bosuvchi mahsulotlarning keng tanlovi, jumladan, o'simlik asosidagi. Samarqandda sut mahsulotlari yetkazib berish ham nisbatan elastik. Bu shaharda sut yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklarining ko‘pligi bilan bog‘liq. Quyidagi rasmda egiluvchanlik darajasini hisobga olgan holda Samarqand shahrida sutga bo‘lgan talab va taklif egri chiziqlari ko‘rsatilgan. 1000 900 800 500 600 700 0 200 400 600 800 1000 1200 950 1000 1050 1100 1150 1200 1250 Количество молока (литры) Grafik dastlabki talab (D1) va taklif (S1) egri chiziqlarini ko'rsatadi. Narx P1 dan P2 gacha ko'tarilganda, talab miqdori Q1 dan Q2 gacha kamayadi. Bu sutga bo'lgan talabning elastikligini anglatadi. Ta'minot S1 dan S2 gacha ko'tarilganda, etkazib beriladigan miqdor Q1 dan Q2 gacha oshadi. Bu sut ta'minoti ham elastik ekanligini anglatadi. Xulosa Samarqanddagi sut mahsulotlari bozori nisbatan elastik. Bu shuni anglatadiki, sut narxining o'zgarishi talab va taklifga sezilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin. Erkin bozor iqtisodiyoti sharoitlarida faoliyat yuritadigan ulgurji qishloq xo’jaligi mahsulotlari bozorida turli narxlarda “Alanga” navli guruchga bo’lgan talab va taklif miqdorlari quyidagi jadvalda keltirilgan. Download 86.04 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|