Guruh talabasi Abdumansurova Gulchiroyning Biologik kimyo va molekulyar biologiya fanidan

2.2 .Aralash bezlar ahamiyati va vazifalari.
2.2.1 Jinsiy bezlarning ahamiyati .

Jinsiy gormonlar. Erkaklar va ayollar jinsiy bezlarida steroid tabiatli 10 dan ortiq gormonlar ishkab chiqariladi, ular jinsiy gormon deb yuritiladi. Ularning ba’zilari buyrakusti bezi ekstraktidan ham topilgan. Bu gormonlar erkaklik jinsiy gormonlari- androgenlar (andestron, degidroantrosteron, testosteron), ayollik jinsiy gormonlari- estrogenlar (estradiol, fumikalin, estriol) va sariq tana gormonlari (pregnadiol, progesprogesteronehlarga bo’linadi. Bu jinsiy gormonlarning eng ahamiyatlisi- erkaklik jinsiy gormonlaridan testeron va ayollik jinsiy gormonlaridan estradiol, sariq tana gormoni- progesterondir.

Testosteron- 150 * da suyuqlanadigan Kristal modda. Eritma optic faollika ega. Uning odam tanasidagi o’rtacha miqdori 21.6 mg/% ni tashkil etadi. U umumiy metabolitik jarayonga, ayniqsa nuklein kislota va oqsillar biosinteziga kuchli ta’sir etadi. Organizmda uning miqdori kamaysa, oqsil miqdori ham kamayib, tanani yog’ bosishi va boshqa o’zgarishlar kuzatiladi. Shuningdek u yosh bo’g’inlarda jinsiy belgilar shakllanishini ta’minlaydi.

Estradiol-2 xil modifikatsiyada kristallangan modda. Tuxumdonlardan 1 kecha-kunduzda 1 mg ajraladi. Bu organizmning umumiy rivojlanishiga xuddi testosteron kabi ta'sir ko'rsatadi, ya'ni ayollik jinsiy organiari rivojlanishini, ikkilamchi jinsiy belgilar paydo bo'lishini ta'minlaydi. Uning miqdori kam bo'iganda, hayz ko'rish sikli buziladi, homila tushib ketishi, semirib ketish kuzatiladi. Estradiol karbonsuvlar, oqsillar va nuklein kislotalar almashinuviga ta'sir ko'rsatadi, uch karbon kislotalar sikli fcrmentlarning faolligini oshiradi.
Progesteron menstruatsiya siklining ikkinchi yarmida, ko'p miqdorda homiladorlik davrida hosil bo'ladi. Bu gormon bachadon shilliq pardasining rivojlanishiga, urug'langan tuxumning bachadon dcvoriga joylashib, homiladorlikning birinchi yarmida embrion mc'yorda rivojlanishiga ta'sir etadi. Pragesteran, shuningdek, sut bczlari rivojlanishini ta'minlaydi, navbatdagi jinsiy sikt boshlanishini to'xtatadi.