Guruh talabasi Bajardi: Mamalatifov Sardor Topshiriq-1

3. Shaxs rivojlanishining yoshga bog’lik xususiyatlari haqida ma’lumot olish
Shaxsning rivojlanishi murakkab jarayon bo'lib, uning hayoti davomida o'zgaradi va rivojlanadi. Yoshimiz bilan biz turli xil hayotiy voqealarni boshdan kechiramiz va shaxsiyatimizga sezilarli ta'sir ko'rsatadigan turli o'zgarishlarni boshdan kechiramiz. Shaxs rivojlanishining yoshga bog'liq ba'zi xususiyatlari:
1. Bolalik: Bolalik davrida odamlarda shaxsiyatning asosiy xususiyatlari, hissiy naqshlari va ijtimoiy xulq-atvorlari rivojlanadi, ular keyinchalik hayotlarida shaxsiyatini shakllantiradi. Tarbiyachilar, o'qituvchilar va boshqa bolalar bilan bo'lgan dastlabki tajribalar shaxsiyat rivojlanishiga chuqur ta'sir ko'rsatishi mumkin.
2. O'smirlik: O'smirlik davrida shaxslar o'zlarining shaxsiy tushunchalari va shaxsiyatlarini shakllantiradigan muhim biologik va ijtimoiy o'zgarishlarni boshdan kechiradilar. Bu davr yuqori darajadagi izlanishlar va tajribalar bilan ajralib turadi, chunki o'smirlar dunyoda o'z o'rnini topishga intiladi.
3. Voyaga etganlik: Voyaga etganida, odamlar o'zlarining kuchli tomonlari, zaif tomonlari va qadriyatlarini aniqroq his qilishlari sababli, o'zlarining shaxsiyatlarida barqaror bo'lishga moyil bo'ladilar. Ko'pincha uzoq muddatli munosabatlarni o'rnatish va shaxsiy maqsadlarga erishishga ko'proq e'tibor beriladi va odamlar o'zlarining martaba va oilalariga ko'proq e'tibor qaratishlari mumkin.
4. Keksalik: Inson yoshi ulg'aygan sari, ularning shaxsiyatiga ta'sir qiluvchi bir qator jismoniy va kognitiv o'zgarishlarni boshdan kechirishi mumkin. Masalan, ular ko'proq introspektiv, mulohaza yuritishlari va ijtimoiy mavqe yoki moddiy narsalar haqida kamroq tashvishlanishlari mumkin. Nafaqaga chiqish, yaqinlarini yo'qotish va boshqa hayotiy voqealar ham keksa odamlarda shaxsiyatning rivojlanishiga ta'sir qilishi mumkin.
Umuman olganda, shaxsning rivojlanishi irsiy, biologik, ijtimoiy va atrof-muhit omillarining murakkab o'zaro ta'sirida shakllanadigan umrbod jarayondir. Vaqt o'tishi bilan shaxsiyat qanday o'zgarishini tushunish o'zimizni va boshqalarni yaxshiroq tushunishimizga va shaxsiy o'sish va rivojlanish uchun yanada samarali strategiyalarni ishlab chiqishga yordam beradi.
Shaxs – psixologiya fanining asosiy ilmiy tushunchalaridan biri bo‘lib hisoblanadi. SHaxsning nimaligini tushunish va uning ruhiy tuzilishini ta’riflash imkonini beruvchi asosiy xossalarini ajratib olish uchun ushbu tushunchani «inson individ shaxs individuallik» qatorida ko‘rib chiqamiz.
Inson o‘ta murakkab mavjudot sifatida cheksiz murakkab dunyoda, aniqrog‘i, ko‘plab dunyolarda yashaydi, ularning ichidan zamonimizning mashhur faylasuflaridan biri Yurgen Xabermas asosiylari sifatida uch dunyoni: tashqi dunyo, ijtimoiy dunyo («bizning olam»), ichki dunyo («mening olamim», individuallik va betakrorlilik «mening mavjudligimning» betakrorligi) ajratishni taklif etdi.
Tashqi dunyo – bu insonning tabiat qonunlarini bilishda va ularni o‘z maqsadlarida tabiatni qayta tuzish uchun qo‘llashda egallaydigan tabiat olami. Bu fan, texnika, amaliyot olamidir. Bu barcha narsa isbot talab etuvchi maqsadga muvofiq faoliyat olamidir.
Ijtimoiy dunyo – bu insonni dunyoga kiritishning asosiy vositasi jismli faoliyat bo‘lgan olam. Insonni atrofdagi olamga va o‘ziga nisbatan munosabatlarining rang-barangligida tushunish, faolligining manbalarini topish va yo‘nalishini anglash uchun insonning olamda tutgan o‘rnini aniqlab olish zarur. Insonga shaxs sifatida yondoshish, avvalambor, insonga jamiyat tuzilishida tutgan o‘rni bilan aniqlanuvchi jamiyatning birligi sifatida qarash bilan bog‘liqdir. Insonni biologik organizm, tur birligi sifatida hayvondan farq qiluvchi tub negizli belgisi jamiyatga tegishlilik, ijtimoiylik hisoblanadi. Bundan kelib chiqadiki, shaxsni o‘rganishda dastlabki holat bo‘lib uning jamiyatdagi o‘rni, ijtimoiy munosabatlar tizimiga kiritilganligi xizmat qiladi .