Gurux Talaba

3-Amaliy mashg’ulot


Mavzu: Galstuk - babochka usuli orqali Temir yo‘l kassasining risklarini baholash.
Ishdan maqsad: Temir yo’l kassasinig axborot xavfsizligi risklarini aniqlash, tahlil qilish va ularni minimallashtirish bo’yicha eng samarali choralarni taklif qilish nazarda tutilgan.
Nazariy qism
Risklarni boshqarish xavflarni maqbul darajaga tushirish uchun qarshi choralarni aniqlash va tanlashdan iborat.
Riskni baholashning maqsadi quyidagilarni aniqlashdan iborat:
• mavjud xatarlarning maqbulligi;
• birinchi navbatda kamaytirish kerak bo’lgan, qabul qilinishi mumkin bo’lmagan xatarlarni aniqlash;
• qabul qilinishi mumkin bo’lmagan xavflarni kamaytirish uchun iqtisodiy maqsadga muvofiq bo’lgan himoya choralarini aniqlash.


Amaliy qism
“Galstuk-babochka” usulidan foydalangan holda risklarni baholash.
Sababdan oqibatgacha xavfli hodisana rivojlanish yo‘llarini tahlili va sxematik tavsiflash usuli.



1-rasm. “Galstuk-babochka” sxemasi

Usulning qo’llanilishi:

1. Bo‘lishi mumkin bo‘lgan sabab va oqibatlarni diapazonini namoyish etish asosida risklarni tadqiq etishda.
2. Rad etish daraxti tahlilini o‘tkazish murakkab bo‘lganda;
3. Har bir rad etish yo‘llari uchun to‘siqlar yoki boshqarish vositalarini yaratish bo‘yicha tadqiqot o‘tkazishga yo‘naltirilganda;
4. Rad etishga olib boradigan mustaqil yo‘llarni aniq o‘rnatish mavjud bo‘lganda.



2-rasm. Avariya holatlari uchun tahlil sxemasi.


Ishning bajarilish tartibi:

1. 
   “Galstuk-babochka” markazlashgan usuli sifatida ko‘rsatilgan xavfli hodisani aniqlash;
   
2. 
   Xavf-xatar (yoki xavf) manbalarini tadqiq qilish yordamida hodisa sabablarining ro‘yxatini tuzish;
   
3. 
   Kritik hodisagacha xavflarning rivojlanish mexanizmini aniqlash;
   
4. 
   Hodisa sababini ajratuvchi chiziq chizish (Babochkaning chap tomonini hosil qilish);
   
5. 
   Kiruvchi ta’sirlarni oldini olish uchun to‘siqlar o‘rnatish;
   
6. 
   Xavfli hodisaning oqibatlarini o‘ng tomonga akslantirish va hodisadan oqibatlarga olib keladigan chiziqlarni chizish;
   
7. 
   Oqibatlarga yo‘naltirilgan chiziqlarga to‘siqlarni akslantirish;
   
8. 
   Boshqarish bilan bog‘liq yordamchi elementlarni “galtuk-babochka” diagrammasi ostida akslantirish.