Antik davr me'morchilik, haykaltaroshlik, zargarlik buyumlari, mayda plastmassa, monumental rasmning (Ayrtam, Xalchayan, DALVERZIN-tepe, Fayaz-tepe va boshqalar) gullab-yashnashi bilan ajralib turadi. Afrosiyob, Varaxshi, balalik-tepe va boshqa me'moriy yodgorliklarning ilk o'rta asrlardagi rasmlari O'rta Osiyoning monumental rasmlarining durdonalari hisoblanadi. Milliy maktablarning o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish, ularning madaniyat integratsiyasi sharoitida shakllanishi va rivojlanishi zamonaviy san'atshunoslikning eng muhim vazifalaridan biridir. O'zbekiston san'ati barcha shakl va janrlarda asosan XX asrda shakllangan va Evrosiyo tafakkurining mahsulidir. O'zining rivojlanishida bir necha ming yillik tarixga ega bo'lgan O'zbekistonning an'anaviy badiiy madaniyati XX asr boshlariga kelib mintaqaning murakkab tarixiy, geosiyosiy, etnik-madaniy, diniy, ijtimoiy-iqtisodiy o'ziga xosligini aks ettirdi. Sivilizatsiyalashgan siljishlar dinamikasi, 20-asr boshlaridagi buyuk ijtimoiy g'alayonlar Evropaning tasviriy san'at shakllarining paydo bo'lishi uchun zamin yaratdi va bu Evropa yoki rus san'atining milliy tuproqqa oddiy mexanik o'tkazilishi emas edi. 20-asr boshlaridagi ilk asarlaridan O'zbekiston rassomlari orasida Yevropa san'ati va Sharqiy badiiy dunyoqarashning "genetik kodi" ni ijodiy izlashning simbiozini ko'rish mumkin [1].
Ushbu davrda "badiiy an'analar almashinuvi, ularning o'zaro ta'siri turli xil san'at turlarida badiiy tasvirlashning yangi tendentsiyalari, shakllari, usullari, vositalarining paydo bo'lishiga yordam berdi, bu esa madaniyatlarning o'zaro boyishiga olib keldi" [2, 115-bet]. Mustaqillikdan oldin O'zbekiston rasmlari Ural Tansikbayev, Abdulxak Abdullayev, Mannon Saidov, Rashid Temurov, Rahim Ahmedov, Ch. Ahmarov, Sh.Hasanova, N. Kashina, V. Burmakina, ruza Charyev, Grigoriy Ulko, Yevgeniy Melnikov, Yuriy Taldikin, ya. Salpinkidi nomlari bilan belgilangan. Ularning asarlarida g'arbiy Evropa rasmlarining texnikasi Sharq san'atining dekorativ an'analari bilan organik ravishda sintez qilingan. Va endi O'zbekistonning zamonaviy rassomlari ijodi nafaqat turli avlodlarning, balki stilistik yo'nalishlarning, shu bilan ijodiy shaxslarning chorrahasi, balki Sharq va G'arbning ma'naviy izlanishlari, tsivilizatsiya va madaniyat, globallashuv va milliy o'ziga xoslikni izlash o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikdir. [1] Respublika mustaqilligidan keyin o'zbek tasviriy san'ati va me'morchiligining barcha turlari va janrlarida erishgan yutuqlarimiz bilan faxrlanishimiz mumkin. Mustaqillik yillarida O'zbekistonda milliy o'ziga xoslik, ko'p asrlik an'ana va urf-odatlar, din va adabiyot tiklandi, milliy san'at va madaniyatning turli yo'nalishlari rivojlanmoqda. Bu davrda o'zbek tasviriy san'ati har bir rassomning ijodiy qobiliyatlarini har tomonlama rivojlantirish va namoyon etish uchun keng imkoniyatga ega bo'ldi. Respublikamizda umuman milliy badiiy madaniyatga munosib hissa qo'shadigan asarlar yaratilmoqda. Ularning aksariyati keng e'tirofga sazovor bo'lib, davlatimiz tomonidan yuqori baholandi. Bugungi kunda san'atkorlarning erishgan yutuqlari: chinakam go'zal hamma narsa hayotni chuqur bilish, o'zbek klassikasida o'zida mujassam etgan an'analarning ijodiy rivojlanishi, san'atning tarixiy rivojlanishidagi uzluksizlik asosida tug'iladi. Jamiyat hayotida badiiy madaniyatni kuchaytirishning shoshilinch zarurati bizni savol haqida jiddiy o'ylashga majbur qiladi: biz, rassomlar har doim zamon bilan hamnafas bo'lamizmi, har doim o'z asarlarida xalqning keng ko'lamli ishlarini, o'sib borayotgan estetik ehtiyojlarini munosib aks ettiramizmi? Bunday savoldan qo'rqishning hojati yo'q, bu umuman zaiflikdan emas. O'zidan doimiy norozilik, bugungi kunda kechagidan yaxshiroq ish qilish istagi, yuqori namunalarga tenglashish san'atning eng dahshatli dushmanlarini (ha, aslida har qanday ijodiy tashabbusni) — befarqlik va beparvolikni engishga yordam beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
