Хавфсизлик моделлари

Биринчи қоида юқори сатх шахслари томонидан ишланадиган ахборотдан паст сатх шахслари томонидан фойдаланишдан ҳимоялашни таъминлайди. Иккинчи қоида (жуда муҳим қоида) ахборотни ишлаш жараёнида юқори сатх иштирокчиларига ахборотнинг сирқиб чиқишини (билиб ёки билмасдан) бартараф этади.

Белла ва Ла-Падула модели. Бу моделда фойдаланиш ҳуқуқини чеклаш воситаларини қуриш мақсадида актив субьектлар S’ ва пассив объектлар Q тушунчалари киритилган бўлиб субъектларнинг пассив объектлардан фойдаланиш хуқуқлари турлича бўлади. Баъзида бу модель «фойдаланиш ҳуқуқини чекловчи матрица модели» деб юритилади. Кўпгина мавжуд реаль вақтли операцион тизимларда Белла ва Ла-Падула модели ишлатилади. Бу моделда фойдаланиш диспетчерининг ишлатилиши шарт бўлиб, ҳимоя тизими қуйидаги учлик орқали ифодаланади:

Z=< S, Q, P >

• Z=< S, Q, P >

Бу ерда S субъектлар тўплами, Q- объектлар тўплами, P- убъектларнинг объектлардан фойдаланиш ҳуқуқлари тўплами.

Хавфсизликнинг ролли модели

Ролли модел хавфсизлик сиёсатининг мутлақо ўзгача хили ҳисобланидики, бу сиёсат дискрецион моделга хос фойдаланишни бошқаришдаги мосланувчанлик билан мандатли моделга хос фойдаланишни назоратлаш қоидаларининг қатъийлиги орасидаги муросага асосланган.

Ролли моделда “субъект” тушунчаси “фойдаланувчи” ва “рол” тушунчалари билан алмаштирилади. Фойдаланувчи – тизим билан ишловчи ва маълум хизмат вазифаларини бажарувчи одам. Рол – тизимда фаол иштирок этувчи абстракт тушунча бўлиб, у билан маълум фаолиятни амалга ошириш учун зарур ваколатларининг чегараланган, мантиқий боғлиқ тўплами боғланган.

Рол сиёсати кенг тарқалган, чунки бу сиёсат бошқа қатъий ва расмий сиёсатлардан фарқли ўлароқ реал ҳаётга жуда яқин. Ҳақиқатан, тизимда ишловчи фойдаланувчилар шахсий исмидан ҳаракат қилмай, маълум хизмат вазифаларни амалга оширади, яъни ўзларининг шахси билан боғлиқ бўлмаган қандайдир ролларни бажаради.

Рол сиёсати кенг тарқалган, чунки бу сиёсат бошқа қатъий ва расмий сиёсатлардан фарқли ўлароқ реал ҳаётга жуда яқин. Ҳақиқатан, тизимда ишловчи фойдаланувчилар шахсий исмидан ҳаракат қилмай, маълум хизмат вазифаларни амалга оширади, яъни ўзларининг шахси билан боғлиқ бўлмаган қандайдир ролларни бажаради.