Haydar Xayrullayevich Madaminov (Muhammad al-Xorazmiy nomidagi tatu mobil aloqa kafedra dotsenti) Hamidjon Nazirovich Valiyev

KK klassi	Massa (yoqilg‘i bilan)	Ishlab chiqarish ($ mln)	Uchirish ($ mln)	Sug‘urtalash ($ mln)
Umumiy harajat ($ mln)
Katta KK	> 10000	154	100	62	316
Nano SY	1 – 10	3	0,2	0,8	4
Piko SY	0,1 - 1	1,5	0,1	2	2

Yuqori qattiqlik, mustahkamlik va egiluvchanlikka ega bo'lgan nanomateriallar kosmik texnologiya uchun istiqbolli bo‘lib, "oddiy" mikrozarrachalardan qurilgan materiallarda bunga erishib bo‘lmaydi. Zamonaviy plyonkali nanotexnologiya eng yupqa plitalarga (qalinligi 1-2 mikron va bir necha sm² gacha) barcha turdagi muammolarni hal qilishga qodir energiya, analitik, uzatuvchi va boshqa jihozlarning butun majmuasini joylashtirish imkonini beradi.
MEMS yoki Micro Elektromexanik tizimlar yarimo'tkazgich ishlab chiqarishda qo'llaniladigan texnologiyalarga o'xshash texnologiyalardan foydalangan holda kremniy asosidagi mexanik tuzilmalardir. MEMS ishlab chiqarish texnologiyasi mexanik va elektron komponentlarni bitta qolipda birlashtirish imkonini beradi. Ushbu texnologiyalar tufayli endi butunlay yangi mikrotizimlarni kichikroq o'lchamli, lekin ko'proq funksionallik bilan yaratish mumkin. Bunday qurilmalar chiplar bo'lib, ular harakatlarni amalga oshirishga qodir mexanik elementlarni o'z ichiga oladi, ular silikon kristaliga qo'llaniladigan kuchlanish yoki oqim bilan boshqariladi.
MEMS simsiz aloqa ilovalari uchun dastlabki nomzodlardir. Ushbu yechim asosida simsiz qurilmalarning kichikroq bo'lgan moslashuvchan komponentlarini yaratish va simsiz qurilmalarda qo'llaniladigan passiv radio elementlar bilan yuqori ishlash va yaqinroq integratsiyani ta'minlash mumkin.
Kichik kosmik kemalardan foydalanishning afzalliklari:

• 
  harakatchanlik, foydalanish qulayligi va universalligi;
  
• 
  kosmosga uchirish narxini sezilarli darajada kamaytirish;
  
• 
  baxtsiz hodisa sodir bo'lgan taqdirda katta moliyaviy yo'qotishlar xavfini kamaytirish;
  
• 
  uchirishlar sonining sezilarli darajada oshishi;
  
• 
  "talab bo'yicha" tezda ishga tushirish qobiliyati;
  
• 
  Yerni uzluksiz global qamrab olishni ta'minlaydigan ko'p sun'iy yo'ldoshli orbital yulduz turkumlarini yaratish kontseptsiyasini amalga oshirish imkoniyati. Bunday tizimlar ko‘p ishlovchanlikka va ishonchlilikka ega;
  
• 
  boshqarish qulayligi.
  

O'ta kichik kosmik kemalarning tobora ommalashib borishiga yangi texnologiyalarning rivojlanishi yordam bermoqda. Hozirgi vaqtda ushbu texnologiyalar astronomik kuzatishlar, Yerning aniq monitoringi, yaqin koinot tekshiruvi, qidiruv-qutqaruv ishlarida, jinoyatchilik va terrorizmga qarshi kurashda qo‘llanilmoqda.
Telekommunikatsiya sanoati 5G tarmoqni dasturlash, funksiyalarni virtualizatsiya qilish va xizmat ko‘rsatish orkestratsiyasi kabi texnologiyalar asosida qurmoqda. Sun’iy yo‘ldosh xizmat ko'rsatuvchi provayderlar bir xil asosiy tamoyillarni qabul qilish orqali ushbu tizimdan foydalanishi mumkin: Software Defined Networking (SDN), Network Function Virtualization (NFV), Service Orchestration, Evolved Packet Core (EPC).

1-rasm. Kontseptual sun'iy yo'ldosh 5G arxitekturasi
Sun'iy yo'ldosh 5G orqali xizmat ko‘rsatuvchi provayderlar moslashuvchan bo‘lmagan, apparatga asoslangan tarmoqlarni qayta konfiguratsiya qilinadigan, dasturiy ta’minotga asoslangan tarmoqlarga almashishlari mumkin bo‘ladi. 5G arxitekturasining rivojlanishi orqali sun’iy yo‘ldosh aloqalarining global telekommunikatsiya bozorida dolzarbligini oshiradi. Shu maqsadda iDirect standartlashtirilgan sun'iy yo'ldosh arxitekturasida SDN, NFV va EPC ni qanday qilib eng yaxshi tarzda integratsiyalash va joylashtirishni tadqiq qilishni boshladi.
Rivojlangan mamlakatlarning yirik hududlarini 5G tarmoqlari bilan keng hududiy qamrab olish zarurati va ushbu tarmoqlarning kelajakdagi raqamli iqtisodiyot infratuzilmasidagi o‘rnini hisobga olgan holda, 5G sun’iy yo‘ldosh segmenti rivojlanish va standartlashtirishning dolzarb masalalaridan biriga aylanmoqda.
Yetakchi xalqaro aloqa tashkilotlari, konsortsiumlar va ishlab chiqaruvchilar sun’iy yo‘ldosh radio xizmatiga ajratilgan yoki 5G tarmoqlari uchun ajratiladigan chastota diapazonlarida 5G sun’iy yo‘ldosh segmentini yaratish imkoniyatlarini o‘rganish bilan, birinchi navbatda WRC-19 da S, Ka va V chastota diapazonlari bilan faol shug‘ullanmoqdalar.

Anketa

1.	Familiya	Madaminov
2.	Ismi	Haydar
3.	Sharifi	Xayrullayevich
4.	Ish joyi (ta’lim muassasa)(to`liq)	Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
5.	Lavozimi	dotsent
6.	Ilmiy daraja	PhD
7.	Telefon raqam	[phone]
8.	Elektron pochta	[e-mail]
9.	Maqola mavzusi	Nanosputnik asosida 5-avlod mobil aloqani tashkil etish usullarini tahlil qilish
10.	Yo`nalishi	2. Sputnik aloqa tizimlarining dolzarb masalalari va rivojlantirish istiqbollari

1.	Familiya	Valiyev
2.	Ismi	Hamidjon
3.	Sharifi	Nazirovich
4.	Ish joyi (ta’lim muassasa)(to`liq)	Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
5.	Lavozimi	magistr
6.	Ilmiy daraja
7.	Telefon raqam	[phone]
8.	Elektron pochta	[e-mail]
9.	Maqola mavzusi	Nanosputnik asosida 5-avlod mobil aloqani tashkil etish usullarini tahlil qilish
10.	Yo`nalishi	2. Sputnik aloqa tizimlarining dolzarb masalalari va rivojlantirish istiqbollari

1.	Familiya	Valiyeva (Abdujalilova)
2.	Ismi	Madinaxon
3.	Sharifi	Odiljon qizi
4.	Ish joyi (ta’lim muassasa)(to`liq)	Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
5.	Lavozimi	magistr
6.	Ilmiy daraja
7.	Telefon raqam	[phone]
8.	Elektron pochta	[e-mail]
9.	Maqola mavzusi	Nanosputnik asosida 5-avlod mobil aloqani tashkil etish usullarini tahlil qilish
10.	Yo`nalishi	2. Sputnik aloqa tizimlarining dolzarb masalalari va rivojlantirish istiqbollari