Hayot faoliyati xavfsizligi” fandan I. Nazariy savollar

2-savolga javob
Mehnatni muhofaza qilishni moliyalashtirish davlat tomonidan, shuningdek, mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, jamoat birlashmalari va korxonalarning ixtiyoriy badallari hisobidan amalga oshiriladi. Tegishli byudjetlarda alohida qatorda ajratilgan mehnatni muhofaza qilish (respublika va mahalliy) byudjetlaridan ajratmalar boshqaruv, nazorat va nazorat organlarini saqlash, ilmiy va davlat ishlarini moliyalashtirish, mehnatni muhofaza qilish boʻyicha davlat maqsadli dasturlarini amalga oshirish uchun sarflanadi. Har bir korxona mehnatni muhofaza qilish uchun zarur mablagʻlarni jamoa shartnomasida belgilangan miqdorda ajratadi. Korxona xodimlari ushbu maqsadlar uchun hech qanday qoʻshimcha xarajatlarni olmaydilar. Korxonalar oʻzlarining xoʻjalik, tijorat, tashqi iqtisodiy va boshqa faoliyatidan olingan foyda (daromadlar), shuningdek, boshqa manbalar hisobidan mehnatni muhofaza qilish boʻyicha markazlashtirilgan fondlar tuzishga haqli. Fondga yuborilgan foyda soliqqa tortilmaydi. Mehnatni muhofaza qilish uchun mablagʻlardan boshqa maqsadlarda foydalanish mumkin emas. Mablagʻlarni shakllantirish va ulardan foydalanish tartibi Oʻzbekiston Kasaba uyushmalari federatsiyasi kengashi ishtirokida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Jamoa shartnomasi - korxonada ish beruvchi va xodim oʻrtasidagi mehnat, ijtimoiy-iqtisodiy va kasbiy munosabatlarni tartibga soluvchi normativ hujjatdir. Jamoa kelishuvi - muayyan kasb, tarmoq, hudud xodimlari uchun mehnat sharoitlari, bandlik va ijtimoiy kafolatlarini belgilash majburiyatlarini oʻz ichiga olgan normativ hujjatdir. Jamoa shartnomalari va bitimlari mehnat munosabatlarini shartnomaviy tartibga solishga koʻmaklashish, ishchilar va ish beruvchilarning ijtimoiy va iqtisodiy manfaatlarini uygʻunlashtirish maqsadida tuziladi. Qaror qabul qilish huquqi va ish beruvchi bilan jamoaviy bitim tuzish zarurati kasaba uyushmasiga uning vakolatli organi yoki xodimlar tomonidan vakolat berilgan boshqa vakillik organi yoki bevosita mehnat jamoasining umumiy yigʻilishi (anjumani) tomonidan taqdim etiladi. Jamoa shartnomalari yuridik shaxs huquqiga ega boʻlgan korxonalarda, ularning tarkibiy boʻlinmalarida tuziladi. Kollektiv bitimning mazmuni va tuzilishi tomonlar tomonidan belgilanadi. Jamoa shartnomasi ish beruvchi va xodimlarning quyidagi masalalar boʻyicha oʻzaro majburiyatlarini oʻz ichiga olishi mumkin:
• ish haqi, pul mukofoti, nafaqa, kompensatsiya, qoʻshimcha toʻlovlar shakli, tizimi va miqdori;
• mehnatga haq toʻlashni tartibga solish mexanizmi, jamoa shartnomasida belgilangan koʻrsatkichlarni bajarilishi;
• ishchilarni ishga joylashtirish, qayta tayyorlash, boʻshatish shartlari;
• ish vaqti va dam olish vaqti, ta’tillar davomiyligi;
• xodimlarning, shu jumladan oʻn sakkiz yoshgacha boʻlgan ayollarning mehnat sharoitlari va mehnatini muhofaza qilishni yaxshilash, ekologik xavfsizlikni ta’minlash;